Dag van de Stad: 1500 bezoekers delen dag vol creativiteit en optimisme
Van virtual reality-brillen, een levensgroot Pacman spel tot workshops over circulaire economie, aardgasvrije wijken, drones in de stad en de uitreiking van de Hein Roethofprijs. Op de Dag van de Stad op 30 oktober in de Werkspoorkathedraal in Utrecht was er voor ieder wat wils.
Voorlopend op de Internationale Dag van de Stad van de VN (31 oktober), die als doel heeft urbanisatie op de politieke agenda te krijgen, kwamen in Utrecht zo’n 1500 bezoekers samen om in Nederland de stad verder te brengen. Allemaal mensen die dagelijks werken aan steden die klaar zijn voor de toekomst. Ze inspireerden elkaar in meer dan honderd sessies, vijftien paviljoens en met meer dan tweehonderd sprekers. Bijna de hele dag was Dag van de Stad dan ook trending topic op Twitter.
‘Innovatie vindt plaats op crossovers’
Want steden vormen de locomotief van de economie, kennis en cultuur, stelde Jan van Zanen, burgemeester van Utrecht én gastheer, in zijn openingsspeech. “Steden zijn dé plekken waar je wilt wonen, werken en studeren, waar je elkaar ontmoet en inspireert.” Hij riep het kabinet dan ook op om steden stevig en fier te laten zijn. “We moeten met zijn allen aan het werk om de economie vorm te geven en klimaatverandering aan te pakken. Op alle steden rust de plicht, juist hier is talent en doorzettingsvermogen aanwezig.”
Het is dan ook nu of nooit volgens hoogleraar Urban Futures Maarten Hajer in zijn last lecture. Gaan steden wel voldoende de uitdaging aan? Het is dan ook tijd voor een nieuwe ronde stadsvernieuwing, aldus Hajer. “De stad is nu eenmaal complex, daarom belangrijk dat we niet in silo’s blijven denken. Innovatie vindt dan ook plaats op de crossovers, niet in de gemeenteraden en in het parlement maar juist in ateliers, op kruispunten waar belanghebbenden rond een vraagstuk samenkomen en de politiek afstand houdt.”
De bekende acteur Gijs Scholten van Aschat betoogde in zijn last lecture dat hoe meer commerciële partijen zich bemoeien bij weer opbloeiende plekken als bijvoorbeeld Kytopia, het voormalige Tivoli in Utrecht, hoe meer de authenticiteit van dergelijke plekken dreigt af te nemen. Gijs pleit voor het creëren en stimuleren van broedplaatsen in plaats van deze commercieel uit te nutten en voor het geven van tijd, geld en vertrouwen aan de kunstwereld.
Paviljoens
De verschillende vraagstukken die leven in de Nederlandse steden vormden de thema’s voor de verschillende paviljoens, die de indrukwekkende ruimte van de Werkspoorkathedraal verdeelden. Van de Gezonde Stad, de Lerende Stad tot de Sociale Stad en de Aantrekkelijke Stad. Elk paviljoen had tijdens de hele dag workshops en sessies lopen over de thema’s. Zo presenteerde Urbact de nieuwe Europese call voor Transfer Networks, waaraan ook Nederlandse steden kunnen meedoen, kregen Aart Wijnen van WoonConnect, Henri Smits en Eric Logister complimenten voor ‘meest pragmatische presentatie’ van de dag en werd er hybride autodrop uitgedeeld na een sessie over mobiliteit. Verder blijkt klimaatbestendige inrichting niet duurder te zijn dan traditionele inrichting van een stad, kwamen inwoners uit Emmen vertellen hoe zij zelf gezondheidsachterstanden helpen terugdringen en riep het filmpje Gekke Vriend bestuurders op om meer gebruik te maken van het creatieve potentieel in Nederland. De Urban Futures Studio (Universiteit Utrecht) nam de toehoorders mee op reis: met een blinddoek en koptelefoon waarop een hoorspel was te beluisteren, werden ze uitgedaagd zich voor te stellen hoe de stad er over tientallen jaren uitziet, ruikt, hoort en voelt.
City Deals
Natuurlijk was er op de Dag van de Stad veel aandacht voor de achttien City Deals, die in het kader van Agenda Stad zijn afgesloten. City Deal Makers ontmoetten elkaar, deelden hun verhalen en het NSOB presenteerde een essay over werken in City Deals. Overheden en marktpartijen lanceerden officieel het programma Stedelijke Transformatie, dat inspiratie op heeft gedaan bij de City Deal Binnenstedelijk Bouwen en Transformatie. “Voor de uitdagingen van nu zijn vooral ‘creativiteit’ en ‘organiserend vermogen’ nodig”, stelde Hans Mommaas, directeur van PBL in zijn last lecture. “De City Deals zijn dan ook dé manier om de creativiteit binnen de stad te laten ontstaan.” We kunnen volgens Mommaas dan ook nog meer leren van elkaar: top down en bottom-up op een interactieve manier met City Deals 2.0.
De City Deals stonden ook centraal op een speciaal bestuurdersprogramma, waar leden van de G32, G4 en VNG met elkaar samen het nieuwe regeerakkoord analyseerden op de kansen die er zijn voor de steden. Dat de City Deals nu in dit akkoord staan is dan ook een opsteker. “Fijn dat er nu ook geld voor is, spannend is wel de publiek/private inzet”, aldus Bert van Delden, directeur van het Programma Stad, ministerie van BZK.
Nieuw gevoel van eigenaarschap
Verder waren er andere sprekers die hun visie gaven op de stad. “Door samen de stad te maken ontstaat er een nieuw gevoeld van eigenaarschap. Dat moeten we koesteren, aldus journaliste en auteur Tracy Metz. Ze roept op om kostbare stadmakers en initiatiefrijke burgers te koesteren en te bestendigen. Emeritus-hoogleraar en criminoloog Cyrille Fijnaut roept de minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus op om Nederland op het gebied van criminaliteit als stadsstaat te zien. “Steden staan niet op zichzelf, maar vormen knooppunten. Zo is het probleem van wietteelt ook veel groter dan alleen Brabant en zijn er 200 jongens uit Utrecht die door het hele land pinautomaten kraken.” We moeten juist vooruitkijken hoe het er over dertig jaar uit zal zien. Zo’n studie hebben we hard nodig om op tijd in te grijpen en problemen te voorkomen. Zeker ook voor de steden.”
Hein Roethofprijs
Minister Grapperhaus kwam zelf ook nog langs op de Dag van de Stad om de Hein Roethofprijs uit te reiken aan Heilige Boontjes, een initiatief van een sociaal werker en wijkagent uit Rotterdam om ontspoorde jongeren op het rechte pad te krijgen door ze op te leiden als barista of koffiebrander. Het programma heeft veel succes en daar had de jury veel erkenning voor. De minister nodigde alle drie de genomineerden uit op zijn ministerie om meer te komen vertellen.
Naast gevestigde bestuurders was er op de Dag van de Stad juist ruimte voor jonge stadmakers die hun innovatieve ideeën konden laten horen. Zoals Jaap Godrie en Walter Breukers die hun Ark van het Nieuwe Verbond presenteerden en de bijbehorende 10 duurzame geboden voor steden. Ze wonnen er eerder dit jaar de Post-Fossil City Contest mee. De ark zal van stad naar stad reizen en elke stad zal er zijn eigen interpretatie aan geven, zodat de steden elkaar zullen inspireren.
“De stad van de toekomst is er al lang”, stelde Breukers in de first lecture die beide heren deden. “We moeten het alleen nog leren zien.”
Bekijk een 3D impressie van de Dag van de Stad, gemaakt door fotograaf Serge Ligtenberg:
de dag van de stad from serge ligtenberg on Vimeo.
Waar was het kabinet op de dag van de stad. Ik dacht dat het de bedoeling was dat er een gezamenlijke agenda aan de orde zou komen. Vreemd dat het artikel hier niets over zegt? Niet erg kritisch van Platform 31.
Dag was nu gedevalueerd tot een dag van kennisuitwisseling.
Bijeenkomst was vanuit BZK georganiseerd. Dan verwacht je toch de komst van meerdere ministers.
Bestuurders uit de steden waren gevraagd te komen en aanwezig. Gemiste kans. Geeft weinig vertrouwen voor de toekomst.