Nieuwe samenwerkingen ontstaan in Leiden dankzij City Deal

In 2019 is Leiden in de City Deal Kennis Maken samen met de Universiteit Leiden en de Hogeschool Leiden gestart met het project Leren met de Stad. Hoe staat het er mee twee jaar later? Een gesprek met kwartiermakers Marieke van Haaren en Esther Haverkort.

Dit artikel hoort binnen het overkoepelende model voor verbinding met de samenleving bij het radar Studenten en Externe Verbinding.

Leren met de Stad is een echt Leids platform voor concrete en structurele samenwerking tussen hogeschool, universiteit, gemeente en maatschappelijke organisaties. De samenwerking is erop gericht om vraagstukken uit de stad op te lossen, in samenspraak met de bewoners.

Marieke van Haaren.

Hoe gaat het met de samenwerking nu na twee jaar?

Marieke: “Momenteel verloopt de samenwerking rond allerlei thema’s goed. In tegenstelling tot andere steden, waar ze bijvoorbeeld een of meerdere wijken hebben uitgekozen, zoals Delft en Maastricht werken we in Leiden rondom thema’s. Meestal benadert de gemeente ons kennisinstellingen om samen te werken. Een van de belangrijke thema’s is eenzaamheid. Dit vraagstuk is natuurlijk juist groot vanwege corona, onder jongeren, studenten maar ook ouderen. De gemeente heeft daarvoor een plan van aanpak opgesteld en heel expliciet aan de universiteit en hogeschool gevraagd mee te denken voor de uitvoering ervan en onderzoek te doen naar de interventies die dan straks worden uitgevoerd. Via dit thema worden we ook weer verbonden aan allerlei maatschappelijke organisaties. Dat is leuk. Door een aanbesteding vorig jaar zijn een aantal nieuwe organisaties in het sociaal domein bijgekomen in Leiden. Zij zijn ook actief op het thema eenzaamheid. Zo ontstaat weer een mooie samenwerking.”

Aan wat voor thema’s werken jullie nog meer?

Marieke: “Een ander mooi thema is de Weerbare Stad. Dat gaat over hoe je als stad straks na corona weer levendig wordt en dat mensen weer hun dingen gaan doen. Ook daarvoor heeft de gemeente de kennisinstellingen opgeroepen om mee te denken. Begin van dit jaar is daarvoor een onlinebijeenkomst georganiseerd. Dan zie je hoeveel wetenschappers zich met zo’n thema bezighouden, in alle uithoeken van de universiteit en hogeschool. Hoe zorgen we ervoor dat al die kennis ten goede komt aan de stad, om deze mooier en leefbaarder te maken? Een ander thema is de Gezonde Stad. We kijken binnenkort hoe we daarin ook citizen science een plek geven. Het Citizen Science Lab in Leiden is daarbij ook betrokken. Ook zijn we actief rond criminaliteit en cybercrime. Daar hebben we al een aantal jaar goed overleg over met de gemeente en politie. Een aantal studenten loopt nu in het kader daarvan stage bij de gemeente. Dit is een mooie manier om de kennis ten goede te laten komen aan beleid.”

Sinds begin dit jaar hebben jullie een kenniswinkel ‘Leren met de stad op locatie’ geopend in de wijk? Hoe gaat het daarmee?

Esther: “We hadden eigenlijk september vorig jaar de kenniswinkel willen openen. Dat lukte door corona niet. Sinds 8 februari zijn we open op een echte locatie in de wijk Leiden Noord. Hier werken studenten, in samenwerking met bewoners, aan activiteiten die bewoners ten goede komen. We zitten in Het Gebouw samen met allerlei andere maatschappelijke organisaties, waaronder welzijnsorganisaties, een bibliotheek en een school. De wijk Leiden Noord is een wijk met veel uitdagingen, maar ook met veel nieuwbouw. Er zijn veel bewoners die er al heel lang wonen, maar ook nieuwkomers die in grotere koopwoningen zijn gekomen. Er zijn nieuwe verhoudingen ontstaan. Een van de vragen van de gemeente aan ons is hoe we cohesie kunnen verbeteren binnen dit deel van de stad. Er wordt nu veel naast elkaar geleefd, in plaats van met elkaar.”

Esther Haverkort.

Hoe gaan jullie dat aanpakken?

Esther: “De kenniswinkel is erop gericht dat we dat doen wat nodig is en daar waar het nodig is. Dus we hebben een enquête gehouden onder bewoners om te peilen wat de wensen zijn en wat er speelt. Naast de maandag dat de studenten met elkaar werken hier op de kenniswinkel lopen ze rond in de wijk om bewoners te spreken. Om de wijk te voelen, proeven en ruiken. We maken daarvoor ook gebruik van bruggenbouwers  in de wijk, mensen die al actief zijn in de wijk, zoals professionals en vrijwilligers. Vanaf september gaan we een spreekuur inrichten waar wijkbewoners terecht kunnen met juridische, maatschappelijke of financiële vragen. Zo hebben we al een adviespunt belastingaangifte.”

Dat het contact van studenten met buurtbewoners wat oplevert werd onlangs duidelijk. Dankzij een student van Leren met de Stad kwam het nieuws naar buiten dat de belastingdienst opnieuw in de fout ging met toeslagen.

Wat voor studenten werken in de kenniswinkel?

Esther: “Dat zijn studenten van zowel hogeschool als universiteit, van toegepaste psychologie tot antropologie, van hbo-rechten tot sociale juridische dienstverlening. De studenten zijn echt een team met elkaar. Het zijn gemotiveerde studenten die met hun studie echt het verschil willen maken. Wat leuk is dat iedereen zijn eigen discipline en wensen meeneemt. Mooi van het studiepunten verdienen via de kenniswinkel is dat je een beetje architect bent van je eigen studie. Er werken acht studenten ‘vast’ maar in totaal zijn er 125 studenten bij betrokken. Een student culturele antropologie maakt momenteel een documentaire over het werk van Bewonersvereniging de ‘Zwijgers van Noord’, waarvoor Ali Riza Kundak soep maakt voor de wijk en deze rondbrengt.”

Hoe gaat het met Corona Challenge in Leiden?

Marieke: “We zijn redelijk laat begonnen maar de Challenge loopt nu nog. Er zijn twee groepen die onderzoek doen naar de gevolgen van corona op tegenstellingen tussen groepen. De eerste groep is onderdeel van een breder onderzoek van een hoogleraar vanuit de faculteit rechten. Ze heeft een honours class georganiseerd met studenten die dat echt in de stad met bewoners gaan onderzoeken. De andere is een groep van toegepaste psychologie van de hogeschool die aan hetzelfde vraagstuk werken.”

Marieke, twee jaar geleden zei je dat het je droom was dat om echt interdisciplinair samen te werken met de studenten van de universiteit en hogeschool. Kunnen we concluderen dat die droom is uitgekomen?

Marieke: “Ja, op locatie lukt dat dus aardig goed. De studenten uit al die verschillende opleidingen en vakken vinden elkaar daar in de kenniswinkel, ook al is dat fysiek nu maar één dag in de week mogelijk. Maar ik ben ook eerlijk. Het interdisciplinair samenwerken, en dan met name het multilevel samenwerken, blijkt wel veel taaier te zijn dan ik twee jaar geleden had gehoopt. Ik ben zelf overtuigd van die samenwerking voor beide kanten. Als je het echter koppelt aan het onderwijs loop je heel snel aan tegen praktische problemen, zoals leerdoelen en eindtermen van de betreffende vakken; het is heel lastig om die op elkaar aan te sluiten. Hoe leuk docenten het ook vinden, ze zeggen meteen ja maar het past niet.”

“We moeten dus echt nog aan de slag binnen de instellingen hoe we daarmee kunnen omgaan. Dat we echt willen koppelen aan het onderwijs maakt het dus complex. Maar het werkt niet om het buiten het curriculum te doen. Kijk naar de Challenges. Studenten doen er graag aan mee, een dag of twee dagen zijn ze super enthousiast. Op het moment dat ze het niet kunnen verbinden aan een onderwijsactiviteit, in het kader van een vak, stage of minor, blijft het vaak bij dat enthousiasme en is het veel moeilijker om daarna de interventie die ze hebben bedacht ook echt uit te voeren.”

Hebben jullie in Leiden nog de ambitie om het mbo er ook bij te betrekken?

Esther: “Zeker. Han Nijssen, die namens de gemeente deel is van ons team, is daarop gebrand. We hebben momenteel onze handen vol aan deze keten maar we hopen met de doorstart van de subsidieregeling om de keten compleet te maken met mbo, en wie weet ook het voortgezet onderwijs. Mijn droom is het om al vanaf het basisonderwijs je onderwijs in te richten met een blik naar buiten. Het is eigenlijk gek dat je daarmee pas gaat beginnen nadat je de primaire en middelbare periode hebt afgerond. In Amsterdam zijn scholen die hier al mee bezig zijn. In Nederland hebben we altijd behoefte aan meetbaar resultaat. Wat heeft iets opgeleverd? Maar ben ik fan van de Amerikaanse hoogleraar Bob Bringle. Die zegt: ‘I don’t care. It must be better learning.’ Het gaat om het leereffect. Maatschappelijk gericht onderwijs zie ik echt een onderwijsinnovatie die hoort bij deze tijdsgeest. Die is het waard om in te investeren, in alle lagen van het onderwijs.”