De werkconferentie van Agenda Stad in de Fabrique in Utrecht had een hoge opkomst. Ruim vijfhonderd bestuurders, beleidsmakers van het Rijk en steden, bedrijven, sociale ondernemers, wetenschappers en pioniers uit de stedelijke praktijk gingen met elkaar in debat over de stad. Dat ze enthousiast waren bleek wel uit het doorlopende getwitter. De tag #AgendaStad was acht uur lang een ‘trending topic’. Hieronder een sfeerimpressie van de werkconferentie.

Minister Ronald Plasterk van BZK benadrukte dat steden met elkaar moeten samenwerken, in plaats van elkaar te beconcurreren. Ook de burgemeester van Utrecht, Jan van Zanen benadrukte dit: “We kunnen het niet alleen maar moeten met partners uit de regio samenwerken.” Burgemeester van Amsterdam en boegbeeld van de denktank Eberhard van der Laan gaf aan dat we niet langer moeten polderen maar kiezen. Ook hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans gaf hiervoor een helder signaal: “We hebben inspirerend leiderschap nodig, moeten radicaal kiezen en er moet ruimte zijn voor ondernemers. Onderdanen worden overdanen.”

Het is hard nodig dat het besef groeit dat het niet gaat om die ene stad maar om de stad als schakel in het geheel. Een sterke schakel werkt beter dan een losse parel.

Leen Verbeek, CdK Flevoland en voorzitter Deltametropool

Het onderwerp ‘fietsen’ kwam opvallend veel ter sprake. Nederland als fietsstad van Europa. Dat er vele initiatieven zijn, bleek ook tijdens de workshop Stad en Vervoer. In Groningen is een speciaal plan hiervoor geschreven. De combinatie van openbaar vervoer en de fiets werd gezien als de oplossing voor de toekomst. Wel met goede stadstoegangen waar ook de auto neergezet kan worden.

Ook data speelt een grote rol in de ontwikkeling van de stad. Bijvoorbeeld om de haalbaarheid van duurzame woningrenovaties inzichtelijk te maken. Of door het gebruik van hoogwaardige 3D-kaarten, die een goed beeld kunnen geven van zowel de boven- als ondergrondse omgeving.

De ‘battle of the brains’ win je alleen als je werelden bij elkaar brengt. Daar moet je als kennisinstelling en stad gezamenlijk op inspelen.

Marieke Wolthuis, beleidsmedewerker TU Delft, bezig met campusontwikkeling en de relatie met de stad

Er was ruimte voor de presentatie van kleine interessante initiatieven, zoals bijvoorbeeld Bandopspanning. Dit is een sociaal werkgelegenheidsproject waarbij mensen autobanden oppompen in wagenparken. Dit bespaart kosten in benzineverbruik en fijnstofuitstoot en dit initiatief zou groter kunnen groeien door samenwerking met de overheid.

Tijdens de werkconferentie maakten de Jongens van de Tekeningen een getekende sfeerimpressie. Klik op het plaatje om de hele tekening te bekijken.

De lancering van de Challenge Stad van de Toekomst bracht wat discussie met zich mee. Hoe kunnen we verschillende inkomensgroepen hierbij betrekken? De burgerparticipatie begint bij de georganiseerde burger en de politiek denkt nog vaak in de gebaande structuren. Men gaf aan dat er behoefte is aan plekken in de stad die mensen nieuwsgierig maken en die mensen binden. Daar zouden de ideeën en de initiatieven vanzelf ontstaan.

Bij het bespreken van de verdere onderbouwing van Agenda Stad, ging het over dat niet alleen de economische kant interessant is, maar ook de leefbaarheid. Verschillende sprekers reflecteerden hierop, waaronder Rinske van Heiningen van AkzoNobel, en lid van de stuurgroep Agenda Stad en het EU verbond Smart Cities and Communities. “Ook grote bedrijven hebben baat bij een welvarende stad. Hier liggen kansen.”

Maak de toekomst van de stad bottom up. Laat het groeien en geef initiatieven de ruimte.

Vincent Offermans, initiatiefnemer Creative Corridor in Heerlen, een plek voor startende ondernemers in de (digitale) creatieve sector.

Duidelijk is dat de overheid meer kan doen om de innovatiekracht van de individuele mensen te borgen en te beschermen. Dat kwam ter sprake in de workshop ‘Maatschappelijk initiatief naar een next level’ . Projecten die het minstens zo goed doen als reguliere oplossingen, zouden dezelfde financiële middelen moeten krijgen als bestaande partijen.

De fotoreportage van de werkconferentie is hieronder te downloaden.

Meer over de werkconferentie is ook te lezen op de website van de Innovatie-Estafette en op de website van Steden in Transitie.

Om steden duurzamer, slimmer en socialer te maken is veel creativiteit nodig. Ben jij een slimme vernieuwer? Een toekomstmaker met een veelbelovend project? Schrijf je dan in voor de Challenge Stad van de Toekomst!

• Werk je samen met anderen aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken in steden?
• Stoppen jullie daarbij niet bij een idee, en komen jullie (aantoonbaar) tot realiseerbare acties?
• Ben je inventief en bereid om risico’s te nemen?
• Kun je muren doorbreken en samen bouwen?
• Willen jullie tijd investeren om de impact te vergroten?

Dan is jullie initiatief perfect voor de Challenge en de Urban Accelerator.

Challenge Stad van de Toekomst zoekt duurzame, sociale en slimme oplossingen. De 20 kansrijkste initiatieven mogen deelnemen aan de Urban Accelerator, en ontvangen 10.000 euro budget.

Eerst wordt een top-50 geselecteerd die op 25 juni tijdens de startbijeenkomst bij elkaar komt: dan krijgt ieder initiatief de kans om andere initiatieven te ontmoeten, om inspiratie op te doen en –  heel belangrijk – te pitchen. Hierna selecteert de jury 20 finalisten die mogen deelnemen aan de Urban Accelerator, die loopt van september 2015 tot maart 2016. Op 14 april 2016 staan de drie beste initiatieven op het podium tijdens de Innovatie Estafette 2016. De winnaar van de juryprijs en van de publieksprijs ontvangen beiden 20.000 euro.

Lees meer over de Challenge en de Urban Accelerator: www.challengestad.nl

Vragen? Mail naar [email protected]

Na New York, Londen, Helsinki en Barcelona is Amsterdam de meest innovatieve stad ter wereld. Dat staat in een gisteren verschenen rapport (CITIE report 2015) van Accenture, Nesta en Catapult, drie internationale adviesbureaus op het gebied van ondernemerschap en innovatie .

Het stadsbestuur van Amsterdam wordt geprezen om de manier waarop ze omgaan met de ontwikkeling van particuliere woningverhuur, met bijvoorbeeld Airbnb. In februari maakte Amsterdam afspraken met Airbnb om toeristenbelasting via het bedrijf te innen. Volgens het rapport schept de stad op die manier ruimte voor nieuwe initiatieven. Ook werd de Utrechtsestraat in 2011 ingericht als stadslaboratorium door een klein bedrijf. Gekeken werd naar CO2-uitstoot. Ondernemers bespaarden daarna 8 procent op hun energierekening.

Het CITIE onderzoek, uitgevoerd in veertig steden, had als hoofdvraag: staat de stad open voor nieuwe ideeën?

De stad is een dynamische plek van mogelijkheden en van diversiteit. De stad is van en voor iedereen. Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) wil dit benadrukken met de rondreizende fototentoonstelling ‘Mijn Stad|My City’ en schrijft daarom een fotowedstrijd uit. Iedereen kan een foto van een bijzondere nieuwe plek of een nieuw initiatief in zijn of haar stad insturen.

Alle ingestuurde foto’s zijn te zien in de tentoonstelling. Minister Plasterk van BZK opent de rondreizende tentoonstelling op donderdag 3 september, op de eerste locatie in het ARTtrium van de ministeries van BZK en Veiligheid & Justitie (V&J). Drie winnaars worden uitgekozen door een jury bestaande uit Mark Frequin (directeur-generaal Wonen en Bouwen van BZK), Koen van Velsen (rijksadviseur architectuur College van Rijksadviseurs) en Wim van Sinderen (curator Fotomuseum Den Haag). De drie winnende foto’s krijgen een prominente plek in de tentoonstelling en winnen 250, 100 of 50 euro.

Naast de ingestuurde foto’s bestaat de tentoonstelling uit foto’s van SiesVanHintum, die een beeldverhaal tonen van nieuwe, inspirerende ontwikkelingen in diverse steden. De tentoonstelling is een initiatief van BZK: het programma Agenda Stad, het Atelier Rijksbouwmeester en de Kunstcommissie van BZK en V&J.

Ga voor meer informatie naar de Fotowedstrijd Mijn Stad en upload een foto voor 18 augustus.

De Europese Commissie zoekt de volgende Europese Hoofdstad van Innovatie. Hiervoor is voor de tweede keer de Innovation Award uitgeschreven. De prijs zal gaan naar de Europese stad die het beste bezig is met innovatieve ecosystemen die burgers, maatschappelijke organisaties, de academische wereld en het bedrijfsleven met elkaar verbindt.

De nieuwe iCapital ontvangt €950.000 om de innovatie-activiteiten op te schalen. De wedstrijd is open tot 18 november 2015. De award werd vorig jaar gewonnen door Barcelona.

Markku Markkula, voorzitter van het Comité van de Regio’s, zei: “We ondersteunen de European Capital of Innovation Award volledig – Europa heeft behoefte aan meer vernieuwende krachten en aan het versnellen van innovatieve toepassingen. Onze steden zijn de aanjagers van open innovatie – in toenemende mate verweven met hun slimme specialisatie in de regio ‘. Innoverende systemen komen tot leven in de interactie tussen burgers, universiteiten, industrie en publieke sector. We moedigen de steden om deze geest te begrijpen en toe te passen voor de award. ”

Meer informatie staat op de website van de Europese Commisie

Het Nederlandse stedennetwerk tot de top van de wereld laten behoren, dat is het doel van de Challenge Stad. Iedereen met slimme innovaties die daaraan bijdragen kon zich opgeven voor de wedstrijd. Op 29 juni namen de vijftig beste initiatieven het tegen elkaar op in Pakhuis de Zwijger.

Ondanks de warmte gonsde het van de energie en spanning in de zaal. Egbert Fransen, directeur van Pakhuis de Zwijger en projectteamlid van de Innovatie-estafette, heet de initiatiefnemers welkom. Hij wijst ze op de prijs die in het verschiet ligt: de beste initiatieven mogen deelnemen aan de felbegeerde Urban Accelerator. Dat is een traject om de projecten een versnelling te geven op weg naar realisatie.

Van wethouders tot studenten

Maar voor niets gaat de zon op. De vijftig initiatiefnemers, van studenten tot wethouders, pitchen hun project. Wat ga je doen? Hoe draag je bij aan een leefbare stad? En waarom heb je de Urban Accelerator nodig om je project te verwezenlijken?

De een begint nog wat onwennig, de ander houdt direct een vurig betoog. Over duurzame parkeeroplossingen en werkgelegenheid voor kwetsbare groepen bijvoorbeeld. Alle deelnemers hebben duurzaamheid en integraliteit hoog in het vaandel.

Rapporteurs maken aantekeningen en stellen kritische vragen, hun aantekeningen worden gebundeld aangeleverd bij de jury van de Challenge.

Innovatie is de sleutel

De jury maakt nog deze week bekend welke initiatiefnemers deelnemen aan de Urban Accelerator. De jury bestaat uit niemand minder dan Daan Roosegaarde (vernieuwer van het eerste uur), Willemijn Verloop (War Child, Social Enterprise NL) en Matthijs Bierman (Triodos Bank). De initiatiefnemers starten in oktober met een zogenaamde ‘bootcamp’ om elkaar als groep te vinden en te helpen. Deelnemers worden in contact gebracht met mogelijke partners en investeerders. En een coach denkt mee met de initiatiefnemers.

Joris van den Heuvel, projectleider Challenge Stad, kijkt met trots terug op de energieke dag. ‘Samen laten we Nederlandse steden tot de top van de wereld behoren. In concurrentiekracht én in leefbaarheid. Vanuit zowel Agenda Stad als de Innovatie-estafette zien we innovatie als de sleutel. De Challenge draagt hieraan bij door nieuwe samenwerkingen te realiseren, een podium te bieden en projecten verder te helpen. We staan aan de start van een heel mooi traject.´

Niet naar de Urban Accelerator?

En de afvallers? Die blijven betrokken in het netwerk van stedelijke vernieuwers. Zij kunnen deelnemen aan een serie  bijeenkomsten in Pakhuis de Zwijger en krijgen een financieringsscan van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Meer weten?

Op www.challengestad.nl leest u verder over de Challenge. Doet u niet mee aan de Challenge maar werkt u wel aan een kansrijk innovatief project voor de stad van de toekomst? U kunt via het deelnameformulier uw project aanmelden en wellicht staat u op 14 april 2016 ook op de Innovatie-estafette in Amsterdam.

Bekijk ook de video van de pitchdag op 29 juni.

De brieven Voortgang Agenda Stad en Inzet Nederlands EU-voorzitterschap voor Europese Agenda Stad zijn naar de Tweede Kamer verzonden. Met deze brieven laat het kabinet zien op welke wijze de samenwerking met steden wordt vormgegeven, zowel in nationaal als Europees verband.

De komende maanden zal Agenda Stad samen met steden, andere stakeholders en departementen coalities gaan bouwen om tot city deals te komen. In het kader van de Europese Agenda Stad zullen steden, lidstaten en de Europese Commissie een aantal stedelijke thema’s oppakken waarop de EU een duidelijke impact heeft.

Download de brieven:

• Voortgang Agenda Stad
• Inzet Nederlands EU-voorzitterschap voor Europese Agenda Stad

Minister Plasterk heeft begin januari 2015 een Experimentenwet aangekondigd. Een aantal Nederlandse gemeenten krijgt hiermee de mogelijkheid voor ongeveer 1 tot 2 jaar af te wijken van onderdelen van nationale regelingen. Met als resultaat een effectievere aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Na afloop van deze periode vindt een evaluatie plaats van de werking van het instrument. De Experimentenwet wordt ook toegepast als instrument binnen de Agenda Stad.

Voorstellen van gemeenten

In maart 2015 hebben het ministerie van BZK en de VNG uitvraag gedaan aan gemeenten om met voorstellen voor de Experimentenwet te komen. Deze uitvraag heeft geleid tot ruim 75 voorstellen van 25 gemeenten.

De voorstellen hebben betrekking op verschillende terreinen: fysiek, sociaal, onderwijs, volksgezondheid, economie en organieke wetgeving. De voorstellen raken daarmee aan regelingen van verschillende departementen: BZK, EZ, IenM, VWS, SZW, OCW en VenJ.

Werksessies

In april en mei 2015 heeft het ministerie van BZK thematische werksessies georganiseerd waar medewerkers van gemeenten, VNG en Rijk aan hebben deelgenomen. De werksessies hadden tot doel om nader inzicht te krijgen in de ingediende voorstellen. Er zijn in de werksessies nog geen definitieve conclusies getrokken.

Vervolg

De volgende fase is het bepalen van mogelijke oplossingsrichtingen per ingediend voorstel. Het ministerie van BZK organiseert dit proces samen met de betrokken vakdepartementen.

De voorstellen worden breed en oplossingsgericht besproken: naast opname in de Experimentenwet verkennen worden ook andere manieren verkend om tot een oplossing van de onderliggende knelpunten te komen. Bijvoorbeeld het benutten van experimenteerartikelen in sectorale wetgevingen of het betrekken van de voorstellen bij lopende beleidstrajecten van het rijk.

In deze fase zal contact worden gelegd met medewerkers van gemeenten over hun ingediende voorstellen, om waar nodig een nadere inhoudelijke toelichting te geven en om aan te geven wat er met hun specifieke voorstel gebeurt. Uiterlijk in oktober 2015 krijgen gemeenten bericht van BZK op de door hen ingediende voorstellen.

Parlementaire behandeling

De Experimentenwet is onderdeel van de Agenda Lokale Democratie. De parlementaire behandeling van de wet is voorzien in 2016, waarna de Experimentenwet per 1 januari 2017 in werking zal kunnen treden.

“De economie in de 21e-eeuw stelt, zo is mijn overtuiging, andere eisen aan de inrichting en de werking van het openbaar bestuur”, zegt secretaris generaal Richard van Zwol van het ministerie van Binnenlandse Zaken. “Het is belangrijk om te bekijken welke aanpassingen binnen het openbaar bestuur noodzakelijk zijn, zodat het groeivermogen van de economie kan worden versterkt. Dat doen wij door in te zetten op een grotere adaptiviteit.

In de beleidsvorming komt dat tot uitdrukking in bijvoorbeeld Agenda Stad. Niet langer kan in de Haagse torens bedacht worden wat goed is voor de steden. Dat moet van onderop komen. In samenwerking tussen de overheden moeten nieuwe wegen worden gezocht om de economische kracht van stedelijke netwerken en hun omgeving ruimte te bieden. Dat vergt een andere manier van werken voor ons. In de organisatie van Binnenlandse Zaken komt het tot uitdrukking door een aanstaande organisatieverandering: met één directoraat-generaal en zes directies minder ontstaat een wendbaarder, adaptievere organisatie met een sterker profiel: bestuur in samenhang met de belang­rijke economische sector Wonen enerzijds en één Overheid, met inbegrip van de Digitale Overheid en het ambtelijk werkgeverschap, anderzijds.”

Het hele interview met Richard van Zwol is te lezen op de website van Binnenlands Bestuur

In de verkiezing Slimste binnenstad van Nederland zijn Utrecht en Breda gisteren in de prijzen gevallen. Utrecht won in de categorie ‘Visie’ en Breda in de categorie ‘Project’. De verkiezing was een initiatief van Smart Data City en ze selecteerden met name op hoe technologie in steden wordt ingezet.

In de categorie Visie streden Alkmaar, Den Haag en Utrecht met elkaar en in de categorie Projecten Breda, Haarlem en Utrecht. De 13-koppige jury nam duizenden pagina’s structuurvisies, coalitieakkoorden en speciale plannen voor de binnenstad door. Ze selecteerden en bezochten daarna de zes finalisten, om uiteindelijk de twee winnaars te bepalen.

Over Smart Data City

In Smart Data City werken bedrijven en netwerkorganisaties samen, gestimuleerd door technologie en de behoefte aan informatie. Door de exploderende hoeveelheid data kunnen er nieuwe diensten ontwikkeld worden, enorme besparingen plaatsvinden binnen de gemeentelijke processen en kan er gericht gecommuniceerd worden met burgers, bezoekers en ondernemers. Met het landelijke onderzoek en de bijbehorende verkiezing wil Smart Data City bijdragen aan de ontwikkeling van binnensteden.

Samenwerking

De gemeente Utrecht won in de categorie Visie. Uit het juryrapport: “De visie van de gemeente Utrecht op Smart Cities kenmerkt zich door het begrip ‘samenwerking’. Samenwerking binnen de gemeente, met overheden, kennisinstituten, bedrijfsleven en niet te vergeten burgers. Utrecht heeft daarbij een goede mix gevonden van beleidsbepaling, ‘learning by doing’, initiëren en omarmen.“

Lef en creativiteit

De winnaar in de categorie Project is de gemeente Breda geworden. Uit het juryrapport: “Het toont lef om een niet zo sexy probleem als riolering en waterbeheersing bij een grote groep onder de aandacht te brengen. Met creativiteit en gebruik van data heeft Breda het project Waterakkers & Robbie de Rat uitgevoerd, een aanpak die voor veel gemeenten met gelijksoortige problematiek direct toepasbaar is.“

Trends in Smart City

Tijdens het onderzoek zijn diverse trends naar voren gekomen. Het onderzoek naar de coalitieakkoorden geeft aan welke akkoorden tekstueel op elkaar lijken, zoals die van Eindhoven, Arnhem en Tilburg terwijl de samenstelling van de coalitie echter duidelijk verschilt. Veel gemeenten worstelen met het smart city-concept en er is nog beperkt uitwisseling van data tussen afdelingen binnen de gemeenten. Waar gemeenten onderling samenwerken levert dat schaalvoordelen op die leiden tot lagere investeringen en sneller resultaat.

Ook is het duidelijk dat concrete voorbeelden helpen om de bewustwording rond smart cities te vergroten op ambtelijk en bestuurlijk niveau. Dat is ook nodig omdat gemeenten een belangrijke rol spelen in de digitale stedelijke ontwikkeling als regisseur en financier van de start. Bij het merendeel van de projecten zoekt het bedrijfsleven nog naar het vercommercialiseren van nieuwe diensten. Ook hier kan verdere samenwerking tussen burgers, onderwijs, bedrijfsleven en overheid lonend zijn.

Meer informatie: www.deslimstebinnenstadvannederland.nl