Morgen is het zover. Dan vindt de Innovation Expo plaats in Amsterdam. Met ruim vierduizend bezoekers, tweehonderd exposanten en 25 bijeenkomsten met topsprekers is dit het grootste innovatie-event van Nederland. In de ochtend zal de City Deal ‘Warm welkom voor talent’ ondertekend worden. Verder vindt de prijsuitreiking van de Challenge Stad van de Toekomst plaats.

Nederland presenteert zich tijdens zijn EU-voorzitterschap als Sustainable Urban Delta: een groene, creatieve megastad die vooroploopt in het ontwikkelen van innovaties zoals fotonica, zelfrijdende auto’s en biobased productie. Bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid geven de expo samen vorm.

Topsectoren

Onder de ruim 4000 bezoekers zijn buitenlandse handelsdelegaties, Nederlandse ondernemers, wetenschappers, studenten en beleidsmakers. Vanuit het bedrijfsleven zijn de topsectoren, MKB en start-ups betrokken. Het initiatief voor dit tweejaarlijkse evenement (eerder: Innovatie-estafette) ligt bij de ministeries van IenM, EZ en BZK. De dag sluit aan bij de nieuwe branding van de Nederlandse Topsectoren, de Nationale Omgevingsvisie en Agenda Stad: Nederland werkt aan oplossingen voor de global challenges en wil zijn kennis delen.

Warm welkom voor talent

De City Deal Warm welkom voor talent sluit hier mooi op aan. Deze City Deal beoogt elke hoogwaardige ondernemer die in Nederland wil starten ruim baan te bieden. Het Nederlandse profiel voor het welkom heten van talentvolle ondernemers van buiten de EU is de ‘best of class’.

Challenge Stad

De finalisten van Challenge Stad tonen oplossingen voor de stad van de toekomst zoals het ecosysteem voor circulaire productie door Bluecity010 en slimme oplossingen voor het creëren van verblijfsruimte in leegstaande panden zoals LOFT2GO van Urban Popup. Wie de winnaar wordt van de wedstrijd en wie de publieksprijs wordt in de middag bekendgemaakt.

Kijk voor meer informatie en het hele programma op de website van Innovation Expo.

Op 6 en 7 april kwamen de leden van de Urban Development Group in Amsterdam bijeen om het ‘Pact van Amsterdam’ en de Partnerschappen te bespreken. Er zaten experts op het gebied van stedelijke ontwikkeling van lidstaten, vertegenwoordigers van steden en EU-instellingen met elkaar aan tafel om het Pact weer een stap verder te brengen. De bijeenkomst was een vervolg op de EU Urban Agenda Working Group die op 16 maart plaatsvond.

Tijdens de ochtend werd de voortgang van het Pact van Amsterdam besproken. Het Pact van Amsterdam geeft het formele startschot voor de Europese Agenda Stad.

Raadsconclusies

De ochtend werd afgesloten met een korte bespreking van de concept raadsconclusies over het Pact van Amsterdam. De middag stond voor een deel in het teken van een presentatie door Europa Decentraal, die hun bevindingen over knelpunten voor steden in de Europese regelgeving toelichtten. Daarna hebben vier thematische Partnerschappen (huisvesting, integratie van migranten en vluchtelingen, armoede, luchtkwaliteit) hun updates gedeeld met de deelnemers en zijn ervaringen gewisseld.

Lidstaten

Het Pact werd wederom positief ontvangen met veel waardering voor de verbeteringen in het Pact. Er wordt nu in samenwerking met de lidstaten, vertegenwoordigers van steden en EU-instellingen hard gewerkt aan een nieuwe versie van het Pact. Deze versie zal tijdens de DG-meeting over stedelijke ontwikkeling op 12 mei worden voorgelegd waarna het Pact op 30 mei zal worden bekrachtigd door de Europese ministers verantwoordelijk voor stedelijke ontwikkeling.

Staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu stelt extra geld beschikbaar voor de aanpak van luchtkwaliteit in Amsterdam en Rotterdam. Beide steden krijgen 8 miljoen euro om de laatste hardnekkige binnenstedelijke knelpunten aan te pakken. H et geld gaat onder meer naar een schoner OV, het faciliteren van meer laadpunten voor elektrisch rijden en een sloopregeling voor vervuilende bestelbusjes. Dat schrijft Dijksma in een brief aan de Tweede Kamer.

Dijksma: “Het is mooi dat de luchtkwaliteit in Nederland steeds beter wordt door schoner vervoer. In 6 jaar zitten we bijna overal binnen de norm. Met dit laatste duwtje krijgen we nu hopelijk ook Amsterdam en Rotterdam snel over de streep.”

Van 300 naar 10 km

Bij de start van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) in 2009 om luchtkwaliteit te verbeteren was door uitstoot langs ruim 300 km rijbaan de concentratie van stikstofdioxide te hoog. Het gaat nog slechts om 10 km, met hardnekkige knelpunten in Amsterdam en Rotterdam. De staatssecretaris wil met de 16 miljoen euro voor de steden onder meer zorgen dat daar dieselbussen in het openbaar vervoer versneld worden vervangen door bussen die rijden op elektriciteit of waterstof. Verder moeten er meer laadpunten komen voor elektrische voertuigen en vervuilende bestelbusjes en personenauto met een sloopregeling plaatsmaken voor schone auto’s.

Ingezet wordt op verlenging van het NSL tot het moment waarop de Omgevingswet in werking treedt (in 2018). Steden krijgen hierdoor meer tijd om de hen al toegekende NSL-budgetten in te zetten voor het verbeteren van luchtkwaliteit.

Bekijk het Actieplan Luchtkwaliteit

Nog maar een week geleden bevond de Chief Technological Officer van energiereus RWE, Roger Miesen, zich in de Duitse ambassade in Den Haag. Als belangrijke man bij Duitslands grootste energieproducent is zijn leven er de afgelopen jaren niet makkelijker geworden – dankzij de Duitse overheid. Toch drukte hij zich op een symposium over de Energiewende, georganiseerd door de Duitse ambassade in Den Haag, nog subtiel uit. “RWE is in een slechte staat door de Energiewende, maar Duitsland heeft laten zien dat het kan. Je kunt in korte tijd van een klein percentage duurzame energie naar een groot percentage gaan,” zei hij daar.

Lees verder over wat Nederland kan leren van de Duitse Energiewende op de website Follow the Money (FTM).

In de serie ‘Vinex Voorbij’ blikt de Groene Amsterdammer terug op 25 jaar Vinex en kijkt ze vooruit naar de grote ruimtelijke opgaven waar ons land in de komende jaren voor gesteld staat. In het artikel van 9 september wordt de duurzame stad besproken.

Van onderop bruist het van de initiatieven, maar verouderde wetgeving en een gebrek aan leiderschap houden de overgang naar een duurzame samenleving tegen. “Er moet eindelijk eens durf worden getoond.”

“Als ik aan het nachtduiken ben, zie ik de wereld van de toekomst. Natuur, licht, energie, zelfvoorzienend, collectief. Licht­gevende algen als allemaal sterretjes. Energieneutrale landschappen die goed zijn voor mensen, dat is mijn ideaal.” Innovator en kunstenaar Daan Roosegaarde zit ontspannen aan de vergadertafel op het entresol van zijn Droomfabriek, een oude glasfabriek in het Rotterdamse Merwe-Vierhavengebied, de nieuwe thuisbasis van Studio Roosegaarde. De jonge wereldverbeteraar heeft het druk met duizend dingen tegelijk, zoals de nieuwe Afsluitdijk die hij zal voorzien van een ’tweede laag van licht en interactie’; de Smart Highway, die hij ontwikkelt samen met bouwbedrijf Heijmans; een groot, maar nog geheim project voor Schiphol; een kunstmatige variant op de energiehuishouding van vuurvliegjes en kwallen in samenwerking met de Universiteit van Wageningen; en de Smog Free Tower, die beneden in de achtertuin van de studio wordt gebouwd.

Vanuit de vergaderruimte is de constructie in aanbouw goed zichtbaar. Een toren van zeven meter hoog, die met het stroomverbruik van een stofzuiger de lucht in een omtrek van veertig meter volledig zuivert. Roosegaarde, afgelopen januari gekozen tot Young Global Leader tijdens het World Economic Forum in Davos, doet niet aan valse Hollandse bescheidenheid. “Ik ben een aanjager”, zegt hij. “Ik ben de nieuwe wereld aan het prototypen.”

Op de vensterbank staat een schaalmodel van de Smog Free Tower. Roosegaarde pakt het op en draait het in het rond. Het lijkt zo simpel, een stofzuiger voor vervuilde lucht, maar achter het concept gaat een jarenlang proces van onderzoek en ontwikkeling schuil. Aan de muur hangen grote vellen papier met berekeningen voor de techniek, de constructie. “Ik kwam op het idee toen ik in Beijing was, een van de meest vervuilde steden ter wereld, waar mensen met mondkapjes lopen omdat de lucht even schadelijk is als veertig sigaretten per dag en waar kinderen niet meer kunnen buitenspelen.” Hij pakt een diepvrieszakje uit de vensterbank gevuld met een flinke bodem zwart gruis. Pure viezigheid. “Dit is geconcentreerd fijnstof dat we hebben gefilterd uit de lucht in Beijing.” Het verdwijnt in je longen en blijft daar voor altijd pruttelen.

Lees verder op de website van de Groene Amsterdammer

Afgelopen woensdag 23 september vond in de Tweede Kamer een overleg plaats over Agenda Stad. Leden van de VVD, D’66 en PvdA bespraken de kamerbrieven Voortgang Agenda Stad en de Inzet Nederlands EU-voorzitterschap voor de Europese Agenda Stad met minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK).

De Kamerleden onderstreepten de noodzaak voor meer beleidsmatige aandacht voor het groeiende belang van steden. Ze vroegen de minister naar wat het kabinet nu precies gaat doen. In de kamerbrieven stonden veel voorbeelden, maar geen concrete toezeggingen wat betreft geld, regels of macht, aldus de partijen. Andere vragen gingen onder meer over de acceptatie van verschillen in groeipaden tussen steden, het evenwicht tussen het experimenteren met regels, en de minimum-normen die nationaal geborgd dienen te zijn.

De partijen benadrukten de noodzaak om het bedrijfsleven meer bij de agenda te betrekken; het accent van de Nederlandse agenda op de economie te leggen en de Europese agenda meer op sociale opgaven. Ze wezen op verbinding van de Europese Agenda Stad met het Better Regulation-pakket van Eurocommissaris Timmermans.

“Steden bepalen inhoud Agenda Stad”

De minister gaf aan dat steden zelf de inhoud van Agenda Stad bepalen, en dat daarvoor gesprekken gaande zijn tussen steden en verschillende ministeries en departementen. Hij beaamde dat steden onderling verschillende opgaven kennen, en dat daarmee de afspraken per stad verschillend kunnen uitpakken. Daarbij benadrukte hij dat er met de drie decentralisaties op het sociaal domein al een overdracht van bevoegdheden plaatsvindt van het Rijk naar gemeenten.

Minister Plasterk gaf aan dat het één van de rollen van het Rijk in Agenda Stad is om waar nodig en zinnig ruimte te bieden in wet- en regelgeving, en dat een door hem aangekondigde experimentenwet voor een deel in deze behoefte zal voorzien. Ook benadrukte hij dat de Nederlandse agenda niet alleen over economie en innovatie gaat, maar ook over sociale vraagstukken en duurzaamheid. Met de Europese agenda beoogt de minister EU-beleid beter aan te laten sluiten op de stedelijke praktijk, en daarmee bij te dragen aan de doelstellingen van het pakket van Timmermans. Daarnaast benadrukte hij dat andere lidstaten naar Nederland kijken als belangrijke kracht achter de ontwikkeling van de Europese Agenda Stad.

Meer aandacht voor het bedrijfsleven

De minister heeft de toezegging gedaan specifiek aandacht te hebben voor het aanhaken van het bedrijfsleven bij Agenda Stad. Eén manier daarvoor is het betrekken van de SER. Er is dan ook toegezegd een vervolg-adviesaanvraag voor de SER op te stellen en deze in concept met de Tweede Kamer te delen.

In de voortgangsbrief experimentenwet, die nog in 2015 naar de Kamer gestuurd zal worden, zal op verzoek van de PvdA ook een afwegingskader worden opgenomen voor het te formuleren wetsvoorstel.

De 10 finalisten van de Challenge Stad van de Toekomst zijn allemaal benaderd voor de deelname aan het versnellingstraject waarbij ze verder begeleid worden in de realisatie van hun project. Ze hebben ook een bedrag van €10.000,- gewonnen om te gebruiken voor het ontwikkelen van de plannen.

Bekijk ook de filmpjes van de finalisten op het Agenda Stad YouTube-kanaal.

De finalisten zijn:

Hemelwater
The Salt City
Mobiele Dijken, water stop je met water
Dakakkers
Blue City Rotterdam
LOFT2GO | pop-up loftappartementen in leegstaande kantoren
Hotspot Hutspot
De Drijvende Biocascade Waterzuivering
Gewildgroei
Stadslab Buiksloterham

De Challenge draait om samen werken aan oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken van vandaag en morgen. Om te zorgen dat overige indieners aangesloten blijven bij het netwerk van Agenda Stad en de Innovatie-estafette, organiseren wij in het najaar verschillende meet-ups.

Lees ook het interview met Daan Roosegaarde over de Challenge

Lees meer over de Challenge op http://challengestad.nl/top10.

Gert-Jan Buitendijk, directeur-generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties bij het ministerie van BZK, is vanaf I september 2015 ambtelijk verantwoordelijk voor de BZK-bijdrage aan Agenda Stad en de Europese Agenda Stad (Urban Agenda). Hij neemt het stokje over van Mark Frequin die vanaf die datum werkzaam is bij het ministerie van I&M. Gert-Jan Buitendijk zal in 2016 leiding gaan geven aan het binnen BZK nieuw te vormen directoraat-generaal Bestuur en Wonen.

Bert van Delden, thans plv directeur-generaal Bestuur en Koninkrijksrelaties van BZK, is vanaf 1 september 2015 tevens programmadirecteur Stad. Hij volgt Ferdi Licher op die vanaf die datum werkzaam is in een andere directeursfunctie bij het ministerie van BZK. Het programma Stad omvat de Agenda Stad, de Europese Agenda Stad en het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. Bert van Delden zal in 2016 extern ook optreden als plv directeur-generaal van het nieuwe directoraat-generaal Bestuur en Wonen.

Op 26 juni j.l. hebben de ministers van BZK, EZ en I&M en de staatssecretaris van I&M de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van Agenda Stad. Tegelijkertijd heeft de minister van BZK de Tweede Kamer geïnformeerd over de voortgang van de Europese Agenda Stad. Uit deze voortgangsberichten komt naar voren dat, na een fase van onderzoek, verkenning en inventarisatie van initiatieven, een nieuwe fase is aangebroken.

Nu gaat het erom dat in Nederland overheden, ondernemingen, maatschappelijke organisaties, betrokken burgers en kennisinstellingen in stedelijke gebieden samen met betrokken ministeries een concretiseringsslag maken. Met name in de vorm van de selectie en uitvoering van City Deals en innovatie-initiatieven, die voor stedelijke regio’s en voor ons land het verschil kunnen maken, en ervaring opdoen met nieuwe samenwerkings-arrangementen. Ook in Europa is, als we optimaal gebruik willen maken van het Nederlandse EU-voorzitterschap in de eerste helft van volgend jaar, een concretiseringsslag aan de orde, met name in de vorm van de concretisering van een beoogd ‘pact van Amsterdam’.

De stuurgroep BrabantStad heeft een brief naar de Tweede Kamer gestuurd waarin ze pleiten voor steun voor Agenda Stad en dat ook de Rijksoverheid een volwaardige netwerkpartner is. Ze schrijven dat Agenda Stad de afgelopen periode veel los heeft gemaakt in de steden.

“De veranderende tijden vragen om nieuwe manieren van samenwerking. Ook voor de overheid geldt dat oude en vertrouwde modellen niet langer de antwoorden bieden voor de maatschappelijke opgaven. Agenda Stad speelt hier uitstekend op in.”

U kunt de brief hieronder downloaden.

Wereldheerschappij is niet iets dat bij de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb op de verlanglijst staat. De eerste gast die dit seizoen aanschoof bij vpro’s Zomergasten vond de op één na grootste stad van Nederland besturen al de mooiste baan denkbaar.  Toch hing het scenario boven het gesprek tussen Aboutaleb en presentator Wilfried de Jong: wat als burgemeesters de wereld zouden regeren?

Het was duidelijk dat Aboutaleb If Mayors Ruled the World van politieke wetenschapper Benjamin Barber op zijn nachtkastje heeft liggen. De toekomstvisie van Aboutaleb kwam regelrecht uit dit boek: een wereld waarin het zwaartepunt van de politiek niet bij natie­staten maar bij grote steden ligt. Aboutaleb droomde er hardop over, ­bediende zich van bijbehorende modetermen als ‘glocalisation’ en predikte een stedelijke economie waarin spullen uit de 3D-printer komen en afval tot op de laatste snipper wordt gerecycled. Landelijke politiek kon zich beter naar stedelijk beleid voegen in plaats van andersom, vond de Rotterdamse burgemeester.

En waarom ook niet? De stad is belangrijker dan ooit. In steden wordt het geld verdiend. Veel wereldsteden hebben het inwoners­aantal van een middelgroot land. In Azië en Afrika worden gloednieuwe metropolen uit de grond gestampt. Halverwege deze eeuw woont naar verwachting tweederde van de wereldbevolking in een stad. En terwijl de Unie de Europese nationale politiek reduceert tot een overbodig toneelstukje groeit het belang van de stad als politiek niveau dat nog wél aansluit bij het dagelijks leven van mensen.

Dit artikel van de Groene Amsterdammer is verder te lezen op de website van De Groene Amsterdammer.

Bekijk ook de uitzending Zomergasten op de website van de Vpro