Om beter inzicht te krijgen in de uitdagingen van verschillende Europese steden, zijn stedelijke deskundigen en vertegenwoordigers van Europese steden in 2011 bijeengekomen om na te denken over de toekomst. Het onderstaande Engelstalige rapport ‘Cities of tomorrow’ is het resultaat van die reflectie.
De onderzoeksbureaus Regioplan en Atelier Tordoir hebben in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onderzoek verricht naar de ruimtelijk-economische opgaven van het middenbestuur. Want het belangrijkste deel van het leven van de meeste mensen speelt zich af in stadsgewesten en streken. Ook de meeste bedrijven en voorzieningen opereren vooral in regionale verbanden.
Hoe zien die ruimtelijke verbanden er werkelijk uit, veranderen ze, en wat betekent dat voor het functioneren van het middenbestuur? Het onderzoeksrapport dat hieronder te downloaden is, geeft antwoord op die vragen. Activiteitennetwerken in Nederland worden nauwkeurig in kaart gebracht en vertaald naar beleidsconsequenties op het geografische mesoniveau: tussen het lokale en het nationale.
Van 19 tot en met 30 januari 2015 wisselden de burgemeesters van Haarlemmermeer en Zaanstad van plek om zich zo goed in elkaars positie te kunnen verplaatsen. Beide gemeenten maken deel uit van de Metropoolregio Amsterdam (MRA) en geven aan dat de uitwisseling goed bevallen is en dat ze nu meer oog hebben voor de wederzijdse belangen in de MRA. Lees ook het evaluatieverslag hieronder.
Minister Ronald Plasterk kreeg op 19 maart het boek ‘De ondernemende burger, de woelige wereld van lokale initiatieven’ uitgereikt door de auteurs Marcel Ham en Jelle van der Meer.
Er ontstond een verhit debat tussen academici zoals Evelien Tonkens en Jan Schrijver, en er was een zaal vol enthousiaste initiatiefnemers en geïnteresseerde burgers aanwezig. Minister Plasterk vertelde over hoe belangrijk het is dat de overheid aansluit bij wat er in de samenleving gebeurt en hoe verrijkend burgerinitiatieven zijn voor de samenleving.
Download het boek hieronder.
Op 9 april organiseren het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de gemeente Utrecht in het stadskantoor te Utrecht het werksymposium ‘Goed openbaar bestuur in stad en stedelijke regio’.
Het ministerie van BZK heeft aan enkele wetenschappers en consultants gevraagd essays te schrijven, met als vraagstelling: welke rol moet het openbaar bestuur vervullen om de economische potentie van steden en stedelijke regio’s in Nederland maximaal te benutten? Daarnaast hebben de bureaus Regioplan en Atelier Tordoir, in opdracht van het ministerie van BZK, de afgelopen periode onderzoek verricht naar de (veranderende) ruimtelijk-economische relaties in ons land en de gevolgen die dit heeft voor de opgaven van het openbaar bestuur.
De essays en het onderzoek van Regioplan/Atelier Tordoir vormen de basis voor het werksymposium op 9 april. In de essays en het rapport worden trends en ontwikkelingen beschreven die duiding geven aan het groeiend belang van steden/stedelijke regio’s en de rol van stedelingen en wat dat kan betekenen voor het openbaar bestuur.
Het onderzoek van Regioplan en Atelier Tordoir geeft weer dat er in Nederland sprake is van re-urbanisatie. De grootschalige suburbanisatie, kenmerkend voor de naoorlogse ontwikkeling, neemt geleidelijk aan af. Voor de meeste mensen en bedrijven is het stadsgewest of de streek het meest dominante niveau. Men beweegt zich op dit regionale niveau in gemeentegrensoverstijgende verbanden voor werk, wonen en recreatie. Langzaam maar zeker ontstaat er naast het stadsregionale niveau een interstedelijk systeem op interregionaal niveau. Daarbij valt op dat sommige ‘knopen’ in dit interregionale netwerk buitenproportioneel snel groeien, zoals steden als Amsterdam, Utrecht en Den Bosch. Andere knopen van het netwerk en delen van ons land zijn minder goed aangetakt en kunnen daardoor in groei en ontwikkeling stagneren. Dit brengt nieuwe sturingsopgaven met zich mee voor het openbaar bestuur. De onderzoekers komen tot de conclusie dat een gecombineerde aanpak van multi level governance en ‘klassieke’ sturing op basis van territoriale bestuursstructuur noodzakelijk is.
Behalve ruimtelijk-economisch doen zich in Nederlandse steden belangrijke cultureel-maatschappelijke veranderingen voor. Opvattingen over functiescheiding (wonen, werken, recreëren) zijn anders dan enkele decennia geleden. De stad wordt een consumer city waar men dichtbij voorzieningen -en werk- wil wonen. Wijken in bijvoorbeeld Amsterdam, Utrecht en Rotterdam “gentrificeren” door de instroom van creatievelingen en jonge tweeverdieners. In heel Nederland, maar in het bijzonder in steden, ontstaan nieuwe maatschappelijke initiatieven. Wat meer maatschappelijk initiatief in steden betekent voor het openbaar bestuur, welke vragen en kansen dit met zich meebrengt wordt uiteengezet in het essay van prof. Van den Brink en Schulz van de Universiteit van Tilburg.
Steffens, De Jong en Maas van de Boston Consulting Group zetten in hun essay uiteen hoe centrale en decentrale overheden vanuit een nieuwe relatie bij kunnen dragen aan economische groei in stedelijke gebieden. Hierbij wordt betoogd dat maatschappelijk aanpassingsvermogen, vernieuwingstalent voor de private sector en productiviteitsgroei in de publieke sector groeidrijvers van de hedendaagse en toekomstige economie zijn.
De auteurs van de Universiteit van Amsterdam – prof. Musterd en prof. Nijman- nemen ons in hun essay mee naar de fundamentele vraag wat de rol van de overheid vis-a-vis de markt en de samenleving is bij de ontwikkeling van steden. De auteurs wijzen daarbij op het verband tussen economie en sociale duurzaamheid.
De geschetste veranderingen vragen van het openbaar bestuur dat zij anticipeert. Wat betekent dat en hoe geven we dat vorm? Het belang van ‘de regio’ lijkt toe te nemen en de rolneming van bestuurders daarbij is cruciaal. Welke competenties worden gevraagd van de stadsregiobestuurder? In het essay van prof. Boogers en Essafi van BMC Advies worden de competenties van de stadsregiobestuurder behandeld.
Lees ook het programma voor het werksymposium. Hieronder kunt u de literatuur downloaden.
The Global Power City Index (GPCI) evalueert de belangrijkste steden van de wereld en maakt hiervan een lijst aan de hand van hun mogelijkheden om creatieve individuen en bedrijven naar hun stad te trekken. The Mori Memorial Foundation’s Institute for Urban Strategies heeft de GPCI in 2008 voor het eerst gepubliceerd. Momenteel wordt de GPCI als een van de belangrijkste indices gezien.
Verkeersinfrastructuur en verstedelijking hangen ruimtelijk sterk met elkaar samen. Toch blijken het beleid en de planning op beide terreinen nog onvoldoende op elkaar te zijn afgestemd. Daardoor blijven kansen op het gebied van economie, bereikbaarheid, leefbaarheid en verduurzaming van mobiliteit onbenut. In het kader hiervan heeft het Planbureau voor de Leefomgeving een onderzoek uitgevoerd.
In het onderzoek staan vier vragen centraal:
The Global Cities Index biedt een uitgebreide lijst van de belangrijkste mondiale steden in de wereld. Het geeft ook een lijst weer van Emerging Cities Outlook (ECO). Dit meet de potentie van steden in midden- en hoge inkomenslanden die nog mondialer zullen worden.
Net als voorgaande jaren, staan New York en Londen bovenaan, dit jaar gevolgd door Parijs, Tokyo en Hong Kong. De totale lijst bestaat uit 84 steden van alle continenten.
Het rapport is hieronder te downloaden.
Europa zal de komende jaren voor een groot aantal uitdagingen komen te staan, zowel op nationaal als regionaal niveau. Het artikel van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland beschrijft de oplossing voor deze uitdagingen: de verandering van oude Europese steden naar de ‘smart cities’.
Een onderzoeksteam van DRIFT, Urgenda, TU Delft en INTI geeft antwoord op vragen als ‘Wat is op dit moment de meest duurzame stad ter wereld?’ en ‘Hoe kunnen duurzaamheidsprestaties van steden het beste worden beoordeeld?’.
Het rapport ‘Urban Development: the State of Sustainable Art’ is geschreven in opdracht van het Regieteam Duurzaamheid 2.0 dat is samengesteld uit vertegenwoordigers van de gemeente Almere, het Stadsmanifest Almere 2.0, de provincie Flevoland en het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M). De benchmark met de daarin opgenomen analyse van bewezen ‘best practices’ in duurzame gebiedsontwikkeling is bedoeld om opdrachtgevers en andere belanghebbende partijen (o.a. investeerders, bewoners, ondernemers) te inspireren met slimme en duurzame oplossingen voor de gebiedsopgaven waar Almere en ook andere Nederlandse steden voor staan.
