Leegstaande fabriek Apeldoorn groeit naar circulaire stad

“De Energiefabriek in Apeldoorn draait om de energie tussen mensen die in een toekomstige circulaire stad willen wonen”, zegt Jacob Brobbel, initiatiefnemer van de Energiefabriek Apeldoorn. “Het gaat niet om duurzame energie, hoewel dat er waarschijnlijk ook gaat komen, maar het gaat ook om gezond eten en gezond leven, bewegen, en leuk werk doen dat bij je past. Met mensen samen zijn. Misschien allemaal populaire kreten maar het gaat erom dat we gaan experimenteren hiermee zodat we kunnen aantonen dat het kan.”

Innovatie zit Jacob Brobbel in het bloed. “Dit doe ik ook in mijn andere functie als manager Business Development bij het bedrijf Hollander Techniek. Het is een groot familiebedrijf en gelukkig geeft de directie mij de ruimte om er ook nog andere dingen naast te doen. Zoals het bezig zijn met de Energiefabriek.” In 2014 mocht hij in overleg met de gemeente nieuwe initiatieven starten in de leegstaande Zwitsalfabriek in Apeldoorn.

Wat gebeurt er met de voormalige Zwitsalfabriek?

“Het gaat om 9 hectare grond die de gemeente eigenlijk had verworven om woningbouw te doen, maar het lukte niet meer om dat te realiseren. Toen hebben ze besloten om het terrein en gebouwen 10 jaar vrij te geven, waarin het zich op basis van een visie vrij mag ontwikkelen. Ik mocht daar een element in zijn om te ontdekken hoe het zich kan ontwikkelen. De Energiefabriek loopt nu een jaar en het heeft op verschillende gebieden tot verrassende inzichten geleid.”

Jacob Brobbel is ervan overtuigd dat de wereld aan het veranderen is en dat we in beweging moeten komen om naar een andere samenleving te gaan. Waarin mensen binnen organisaties en burgerinitiatieven centraal staan. De oude Zwitsalfabriek biedt ruimte voor die initiatieven.

De grootste moeilijkheid was om samen met anderen een beweging te organiseren. “Om samenwerking te vinden met allerlei verschillende organisaties, dat leek complete chaos. Maar het is toch gelukt om vertegenwoordigers van de overheid, het bedrijfsleven, onderwijsorganisaties en burgers bij elkaar te krijgen.” De Energiefabriek is een stichting die bestaat uit de inwoners van de stad. “Het bestuur bestaat uit professionals uit de stad die naast hun gewone werk tijd besteden aan een nieuwe circulaire stad, op basis van hun kennis. Ze werken bij overheden of bedrijven. Hetzij adviserend of leidinggevend en ze doen vrijwillig een bijdrage voor de stad. Het bestuur wil samen met de G1000 een laag van 1000 burgers creëren die in beweging willen komen.

We moeten nu leren hoe we bestuurlijk gaan samenwerken met de overheid. We gaan de uitdaging aan om met het gemeentebestuur een participerende stad te maken. Met alles wat we doen, zoeken we de verbinding met het gemeentebestuur. Ik zorg ervoor dat ze betrokken blijven. Want zo krijgen ze inkijk in het incubatorproces, dat heel divers is.”

Wat is het doel van de Energiefabriek?

“We zijn aan het bouwen aan een participerende stad. Ik heb alle elementen van de stad in kaart gebracht en zwengel de uitwisseling van ideeën aan. In Apeldoorn zijn we binnen de sectoren onderwijs, economie, zorg en cultuur met mensen aan tafel gaan zitten om uit te zoeken wie de koplopers zijn en welke dingen er nou eigenlijk spelen.

Vervolgens zijn de visionairs binnen de sectoren bij elkaar gebracht om integraal samen te werken. Bijvoorbeeld de kerngroep zorg die bestaat uit huisartsen, de thuiszorg, ziekenhuizen en fysiotherapeuten. Ze zitten met elkaar aan tafel, met daarbij een vertegenwoordiger vanuit de gemeente. De verbinding ontstaat door ‘doe’-onderwerpen ter tafel te brengen die iedereen raakt. Als ze merken dat alle relevante personen er ook zijn, dan zijn ze gemotiveerd om met elkaar iets te doen. Dan gebeurt het.”

Welke dingen zijn er zoal gebeurd?

“Living top sport is een voorbeeld van een initiatief dat via de Energiefabriek gaat landen in de stad. Het is platform voor de sport in de stad dat wordt gedragen door de topsporters in de stad. Het primaire idee is dat ze voor zichzelf gaan zorgen. Apeldoorn kent 3 topsporten: fietsen, atletiek en volleybal. Dat zijn geen sporten waar je van kunt leven en de topsporters worstelen daar mee. Als je 10 jaar die sport hebt bedreven, hoe kom je daarna aan een leuke baan? Het platform bundelt de sporters in het oude kantoor van de gasfabriek, spoort ze aan om aan hun maatschappelijke carrière te werken en maakt ze zichtbaar en herkenbaar voor elkaar en het bedrijfsleven die ze kan ondersteunen. In het gebouw zitten ook 24 appartementen voor sporters om te wonen.

Een ander voorbeeld is het Human Innovation Lab, waarin onder meer een groep van 28 master-studenten Sustainable Energy Technology van de Technische Universiteit Eindhoven onderzoek hebben gedaan naar de haalbaarheid van duurzame energiemaatregelen voor het Zwitsalterrein. Zij doen dat in opdracht van energiebesparingsbedrijf E.NU Veluwe, in samenwerking met de cleantechbedrijven Remeha, KIWA, Bredenoord, Avantes en Hollander Techniek.

En zo zijn er nog veel meer initiatieven. Zoals een open innovatiecentrum waar de zorgsector, start-ups in de cleantechsector en het onderwijs samen onder één dak zitten. De komende tijd bruist het van energie op het voormalige fabrieksterrein. Dit is nodig voor de beweging die nu gaande is in de maatschappij. Anders heb je straks mensen met bepaalde energie en ideeën die tegengehouden worden en daarna nooit meer terugkomen. We bieden een podium voor goede burgerinitiatieven die breed gedragen worden.”