Buiksloterham: Living Lab voor circulaire stad

“Het waterschap heeft zeer ambitieuze doelen voor Buiksloterham om het afval en de waterstromen circulair te maken” zegt Rolf Steenwinkel, directeur van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht. “Die doelen zijn door anderen bedacht, maar we willen de mooie bottum-up initiatieven in dit gebied ondersteunen door soepel met vergunningen om te gaan.”

Het voormalige industriegebied en scheepswerf Buiksloterham in Amsterdam-Noord is nu nog grotendeels vervuild en leegstaand, maar er zijn woonboten aan land getakeld waarin bedrijfjes en culturele en sociale initiatieven zijn gevestigd. De woonboten staan in het groen tussen bodemreinigende planten en worden verbonden door een slingerende steiger. Het gebied is een testsite voor groene technologieën en innovatieve ideeën. Het waterschap is een van de meedenkende partijen.

Wil het waterschap innoveren?

“Vaak blokkeren we als overheid met al onze regels, hoe goed bedoeld ook, allerlei initiatieven. Bijvoorbeeld in het realiseren van wateropslag. In Buiksloterham kan met een stevige zomerse bui best wat water opgevangen worden. In de stad en in verstedelijkt gebied is dat een moeilijke opgave maar in Buiksloterham is er wel ruimte voor. Dus als een ondernemer regenwater wil opvangen en gebruiken in zijn verduurzaamde gebouw, dan moeten we meekijken hoe we daar bij kunnen helpen, met vergunningen en dergelijke.

Buiksloterham is een heel bijzonder gebied. Tot op heden kocht Amsterdam iedereen uit als ze een nieuw gebied gingen ontwikkelen. Alles ging tegen de vlakte en er werd een compleet nieuw stedenbouwkundig plan neergelegd, heel erg top-down. Dat was tot 2009 ook het plan voor Buiksloterham. Maar toen de crisis goed en wel doordrong merkte men dat het niet meer zou gaan lukken. Het grondbedrijf zat op zwart zaad en er was heel weinig geld om te investeren.

Toch werd het gebied megahip omdat het gelegen is dichtbij het centraal station, waar nu een pondje regelmatig het IJ oversteekt. Iedere Amsterdammer met een beetje gevoel voor de toekomst voelde dat het hier ging gebeuren want de overheid had de keuze al gemaakt om het gebied te transformeren van bedrijfsterrein en haven naar gewone stad. Ondanks de crisis gingen mensen diverse kavels in Buiksloterham kopen. Van onderop ontstond er een beweging en visie voor dit gebied, dat aan het IJ gelegen veel potentie heeft.”

Wat gaat het waterschap doen?

“Het waterschap heeft een ambitieuze visie mede opgesteld voor Buiksloterham om de afval- en waterstromen circulair te maken. We werken nauw samen met de gemeente, en de gemeente is verplicht om riolering aan te leggen. Riolering leg je in de straat en het water pomp je naar de afvalwaterzuivering. Maar je ziet hier ook allerlei ideeën om daar op een andere manier mee om te gaan. Om al eerder bepaalde stoffen uit de riolering te halen. We kunnen de urine er eerder uithalen, maar ook andere menselijke ontlasting kunnen we er meteen uithalen.

Een ondernemer die zoiets installeert, kan misschien een lozingsvergunning krijgen voor het restantwater dat zo schoon is dat het kan worden geloosd op het kanaal.”

Waarom kan het in Buiksloterham wel?

“In Buiksloterham zitten de overheden en ondernemers dicht bij elkaar. Als er een vergunningaanvraag komt, wordt er niet door de gebruikelijke vergunningsverleners naar gekeken maar door specialisten die kunnen inschatten of dit als experiment meerwaarde kan hebben.

Zo is er in Buiksloterham een ‘technical playground’ ontstaan die half juni officieel is geopend. Naast het reinigen van de omgeving wil men ook de kringlopen sluiten, zowel op het gebied van water, als voedingsstoffen en energie. Het nieuwste initiatief is de biogasboot van restaurant de Ceuvel, waar ze willen koken met als brandstof de voedselrestanten van de vorige dag. De financiering gaat via crowdfunding.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in het magazine destadvandetoekomstbesturen.nl.