Een nieuwe stedelijke agenda is nodig om de transformerende kracht van steden te ontsluiten. Dat is wat het nieuwe World Cities Report 2016, Urbanization and Development: Emerging Futures voor duurzame stedelijke ontwikkeling van de VN adviseert. In 2030 woont namelijk twee derde van de wereldbevolking in steden. In ontwikkelingslanden zal de stedelijke bevolking dan verdubbeld zijn en de omvang van de steden verdrievoudigd.

Momenteel woont een op de vijf mensen ter wereld in de 600 grootste steden volgens het rapport. Deze steden zorgen voor 60 procent van het wereldwijde BBP. Waren er in 1995 nog 22 grote steden en 14 megasteden wereldwijd, nu zijn beide categorieën verdubbeld. 79 procent van de megasteden zijn te vinden in Latijns-Amerika, Azië en Afrika. De snelst groeiende steden zijn echter de middelgrote en kleine steden met minder dan 1 miljoen inwoners. Daar woont bijna 60 procent van de wereldbevolking.

Klimaatverandering

Wanneer de steden niet goed worden gepland en beheerd, zo waarschuwen de onderzoekers, kan de uitbreiding leiden tot grotere ongelijkheid, de groei van sloppenwijken en kan ze verwoestende impacts hebben op klimaatverandering. De impacts op het gebruik van land en energie, op consumptie en op de uitstoot van broeikasgassen zijn enorm. Tussen de vijftiger jaren van de vorige eeuw groeide de mate van verstedelijking bijvoorbeeld van 29 procent naar 49 procent. De wereldwijde uitstoot van CO2 groeide tegelijkertijd met 500 procent. Steden zijn goed voor 60 tot 80 procent van de energieconsumptie en genereren zo’n 70 procent van de uitstoot van broeikasgassen.

Agenda Stad

Een nieuwe Agenda Stad is dan ook nodig om effectief de uitdagingen aan te pakken van de groei aan steden en om de voordelen van verstedelijking te pakken, aldus dr. Joan Clos, uitvoerend directeur van het VN Habitat-programma, dat is gebaseerd in Nairobi. “In de twintig jaar na de Habitat II-conferentie hebben we gezien hoe de wereldbevolking zich steeds meer verzamelt in steden. Dit is in veel gevallen samengegaan met sociaaleconomische groei. Maar het stedelijke landschap verandert en daarmee ook de vraag naar een samenhangende en realistische benadering van verstedelijking.”

Lees meer op de site van het VN-Habitat programma. Het rapport is hier te downloaden.

Het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS Institute) heeft de tweede call voor Stimulus projecten geopend. Doel van deze projecten is om nieuwe en bestaande AMS Institute partners te ondersteunen bij het doen van innovatief onderzoek voor stedelijke vraagstukken.

Stimulus projecten hebben als doel om op korte termijn onderzoeksresultaten op te leveren, die fungeren als katalysator voor nieuwe oplossingsrichtingen, concepten of aanpakken. Ze moeten uiteindelijk grote follow-up projecten genereren. Er is plek voor maximaal acht projecten.

Cofinanciering

Het AMS Institute kan cofinanciering verzorgen tot 50 procent van het projectbudget met een maximum van 25.000 euro. Dat doet ze vanuit het programma Onderzoek & Valorisatie, dat is opgebouwd rond drie hoofdthema’s: de verbonden stad, de circulaire stad en de vitale stad.

Aanmelden

Aanvragers kunnen zich tot en met 11 juli aanmelden met hun onderzoeksproject. Die moeten voldoen aan verschillende eisen. Zo moeten ze een innovatieve oplossing bieden voor een bepaald stedelijk vraagstuk, relevant zijn voor Amsterdam, of daar fysiek worden uitgevoerd. Ook moeten de projecten passen binnen de drie hoofdthema’s van het AMS Institute, toekomstgericht zijn, potentie hebben voor schaalvergroting en plek bieden voor wetenschappers van een van de AMS Institute partners TU Delft, Wageningen UR en of MIT. Daarnaast moet er een partner vanuit het veld meedoen, bijvoorbeeld vanuit bedrijfsleven, bewonersgroep of overheid.

Lees meer over de call voor Stimulus projecten.

Telos, kenniscentrum voor duurzame ontwikkeling aan de Universiteit van Tilburg, heeft de duurzaamheidsprestaties van Europese en Nederlandse steden in beeld gebracht. Het onderzoek is gesubsidieerd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het levert niet alleen inzicht in hoe 114 Europese en 31 Nederlandse steden er op het gebied van duurzaamheid voor staan, maar geeft ook een beeld van de indicatoren en stedelijke eigenschappen die er in dat opzicht het meest toe doen. Nederlandse steden scoren bovengemiddeld.

EUROCITIES Economic Development Forum

De presentatie van het onderzoek vond plaats tijdens de voorjaarsconferentie van het Economic Development Forum van EUROCITIES (de belangenorganisatie van grote steden in Europa) in Enschede. Nicolaas Beets, Speciaal Gezant voor de Europese Agenda Stad, zette uiteenwat de Europese Agenda Stad beoogt en gaf een toelichting op het Pact van Amsterdam en de thematische partnerschappen die daaruit voortkomen.

Professor Bastiaan Zoeteman (Telos) reikt eerste exemplaar uit aan Nicolaas Beets.

EUROCITIES verwelkomde het Nederlandse initiatief waarmee Europees breed en gestructureerd steden, lidstaten en Europese instellingen kunnen samenwerken aan een betere stedelijke ontwikkeling. Professor Bastiaan Zoeteman van Telos gaf vervolgens een korte toelichting op het onderzoek en reikte het eerste exemplaar uit aan Nicolaas Beets.

Vergelijken van steden: Scandinavische steden koplopers

Uit het onderzoek blijkt dat de duurzaamheidsprestaties van Nederlandse steden onderling weinig verschillen en bovengemiddeld scoren. De scores van Europese steden lopen wel sterk uiteen. Scandinavische steden komen als absolute koplopers op het gebied van duurzaamheid naar voren, met zeven steden in de top tien van onderzochte steden. Wanneer de scores van Nederlandse steden worden vergeleken met Europese steden van vergelijkbare omvang (100.000 – 900.000 inwoners) en ligging (Noordwest-Europa) zijn deze gemiddeld te noemen.

Een interactieve webtool biedt steden de mogelijkheid zichzelf te vergelijken met andere steden met vergelijkbare karakteristieken. Telos heeft daarvoor verschillende stedelijke typologieën onderscheiden, die het vergelijken van steden makkelijker en zinvoller moeten maken. Tegelijkertijd kaart Telos aan dat het vinden van accurate en vergelijkbare data soms nog een opgave is.

Duurzame steden: economisch kapitaal van belang, maar in samenhang met andere aspecten

Een andere, meer algemene conclusie is dat duurzame ontwikkeling het sterkst samenhangt met de economische ontwikkeling van een stad, meer dan met ecologisch of sociaal-cultureel kapitaal. Werken aan de competitiviteit van steden, -denk bijvoorbeeld aan arbeidsproductiviteit en besteedbaar inkomen-, aan kennisontwikkeling en aan een goede infrastructuur is daarmee niet alleen in economisch opzicht van belang, maar ook vanuit duurzaamheidsoogpunt.

Tegelijkertijd leidt dat niet automatisch tot een duurzamere stad. Zo blijken grote steden, van tussen 1 en 2 miljoen inwoners de voorsprong die zij hebben op economisch kapitaal over het algemeen niet om te zetten in een groter ecologisch en sociaal-cultureel kapitaal. Juist het in samenhang werken aan economisch, ecologisch en sociaal-cultureel kapitaal is daarom cruciaal voor duurzame steden.

Het rapport is te downloaden via de website van Telos. De webtool is te vinden via http://www.sustainablecitiesbenchmark.eu/
Lees meer over de Europese Agenda Stad op www.urbanagenda.nl.