Estella Franssen: ‘Lokaal voedsel voor iedereen bereikbaar maken.’

Steeds meer mensen kiezen bewust voor gezond en Lokaal voedsel. Bijvoorbeeld via een voedselcoöporatie. Estella Franssen helpt mensen op weg die gezamenlijk eten willen inkopen bij boeren in hun omgeving. Voor de City Deal zet ze de volgende stap: kan lokaal eten ook een plek vinden bij sociale eet-initiatieven? “Lokaal voedsel is voor veel mensen onbereikbaar. Daar met echt verandering in komen.”

“Voedselcoöporaties zijn niks nieuws. Het samen inkopen van voedsel bij lokale boeren gebeurt al volop.” vertelt Estella Franssen. Ze werkt bij Ulebelt, een stichting die zich inzet voor natuur- en milieueducatie.  “Wat wij hebben gedaan, is onderzoeken hoe dit gebeurt, kijken wat werkt en wat we hiervan kunnen leren. Zo hebben we een plan gemaakt waarmee iedereen die gezamenlijk lokaal voedsel wil inkopen dat gemakkelijk kan doen. Ik help mensen daarbij op weg.”

Mensen die zich verbinden in een voedselcoöporatie zijn samen verantwoordelijk voor de inkoop en de logistiek. “Praktisch houdt dat in mensen individueel hun boodschappen bestellen. Het ophalen en uitdelen gebeurt bij toerbeurt. Op de ophaaldag is iemand aan de beurt om alle bestellingen bij de boeren op te halen. De deelnemers halen vervolgens hun boodschappen op bij het uitdeelpunt. Als je dat met tien gezinnen doet, dan heb je dus eens in de tien weken de beurt om alles op te halen.”

Tal van voordelen
“Op deze manier krijg je makkelijker toegang tot eerlijk eten: eten met een eerlijke prijs, waarbij bijvoorbeeld meer aandacht is voor dierenwelzijn,” somt Estella Franssen de voordelen op van eten kopen via een voedselcoöporatie. “Een beter inkomen voor de boer, minder verpakkingsmaterialen, en ook minder vervoerskilometers. Waar een gemiddelde maaltijd zo’n 35.000 km aflegt voordat het op je bord belandt, hebben we het hier over 10 tot 20 kilometer. En het is ook nog eens veel verser!”

Maar het mooiste pluspunt van voedselcoöporaties vindt ze dat mensen ook echt in contact raken met een boer. “ Als consument zie je normaal gesproken niet hoe een varken leeft, en pas als mensen dat hebben gezien, zijn ze bereid om te betalen voor dierenwelzijn. En daar moeten we ook naar toe: naar een meervoudig waardesysteem, waarbij voedsel niet langer wordt geproduceerd tegen de laagste kostprijs, maar waarin we ook bereid zijn om te betalen voor andere waarden, zoals dierenwelzijn, en natuurbeheer.“

“Ik herinner me een varkensboer die graag vlees wilde leveren aan een coöporatie, maar de bewoners wilden dat alleen als de boer zijn varkens op stro ging zetten. De boer wilde dat niet, omdat het vlees dan te weinig zou opleveren om de dieren een beter leven te kunnen bieden. De bewoners reageerden heel resoluut: als dat duurder is, dan betalen we dat toch!”

En daarmee raakt Estella Franssen meteen een belangrijke barrière voor lokaal geproduceerd voedsel. “Lokaal eten kopen is soms duurder dan eten kopen in de supermarkt. Voor veel mensen is lokaal voedsel geen optie. Daar komt bij dat moeten mensen ook zelf kunnen koken; het zijn allemaal onbewerkte producten. Veel mensen weten niet wat ze daarmee moeten doen, hebben er geen ruimte voor in hun hoofd of hebben nooit geleerd hoe ze een lekkere maaltijd kunnen bereiden.”

Eettafels
In opdracht van de City Deal onderzoekt Estella Franssen hoe deze groep mensen toch in contact kan komen met lokaal en duurzaam eten. “Er zijn tal van initiatieven in buurthuizen, via kerken of koksopleidingen waar mensen 1 a 2 keer in per week terechtkunnen om – tegen kostprijs – samen te eten. Samen koken hoort hier ook vaak bij. Gezond eten is hier belangrijk, maar het sociale aspect van eten is voor deze groep mensen vaak nog veel belangrijker. Eenzaamheid is echt een groot probleem.”

Estella Franssen onderzoekt momenteel wat voor verschillende ‘eettafels’ er zijn. De resultaten zoals we die presenteren zijn vooral gefocust op het gebied van financiering, gezondheid, effecten voor de deelnemers. Het geeft gemeenten inzicht in hoe ze voedselinitiatieven het beste kunnen ondersteunen. Ook wil Estella van deze initiatieven weten hoe lokaal eten hier een plek kan krijgen.

Creatieve oplossingen
“Daar ligt wel echt een uitdaging. Als je maaltijden aanbiedt tegen kostprijs, dan is er geen financiële ruimte voor lokale producten. Dit vraagt om creatieve oplossingen. In Deventer onderzoeken we de mogelijkheden om voedselcoöporatie te laten functioneren vanuit een solidariteitsprincipe, waarbij mensen kunnen meedraaien onder soepele voorwaarden, of waarbij de voedselcoöperatie zich ontfermt over een lokaal eettafel-initiatief. Estella Franssen ziet nog volop kanen: “Zo zouden we echt een flinke stap kunnen zetten om een kwetsbare groep mensen een gezonde, lokale en met liefde bereide maaltijd voor te zetten.”