Het Woningabonnement verkent nieuwe grenzen

Een maandelijks abonnement op energiebesparende maatregelen. Dat is wat de City Deal Woningabonnement voor ogen heeft voor huiseigenaren. Deze financiering koppelen aan een woning blijkt echter lastiger vorm te geven dan gedacht. Toch zitten de partners in de City Deal zitten niet stil. ‘We zijn een aanjager voor nieuwe beweging.

In 2017 ging de City Deal Woningabonnement van start met een pilot. Huiseigenaren konden een abonnement nemen op energiebesparende maatregelen. Ze betalen daarvoor per maand een vast bedrag via een centrale organisatie aan de bedrijven die de voorzieningen aanleggen. De pilot in Deventer was een groot succes en de City Deal haalde veel media-aandacht.

Kredietwaardigheid

Ron St. Nicolaas.

Inmiddels heeft de werkelijkheid de ambitieuze plannen wat ingehaald. Het Woningabonnement loopt tegen ingewikkelde regelgeving aan, vertelt projectleider Ron Sint-Nicolaas. “Voordat je een contract kunt sluiten om per maand een bepaald bedrag voor energiebezuinigende maatregelen te betalen moet eerst het Bureau Kredietregistratie (BKR) je kredietwaardigheid hebben onderzocht. Welke ruimte heb je in je besteding? Heb je nog andere leningen? Zo’n BKR-toets duurt zeker een half jaar. En daardoor haken mensen af. Als je wilt wisselen van fossiele energieleverancier gaat dat wel zonder probleem. Het kan toch niet zo zijn dat het willen investeren in energiebesparing zoveel moeilijker is?”

Dat is inmiddels ook gesignaleerd in het Klimaatakkoord. Het ministerie van BZK voert een opdracht uit het Klimaatakkoord uit om de definitie van “woonlasten” zodanig op te rekken dat ook energiebesparing hier onder valt. In een werkgroep waarin ook de AFM, NIBUD, Vereniging van Banken samenwerken wordt dit uitgevoerd. De partners van de City Deal werken hier mee samen door ondermeer het aanleveren van knelpunten uit de praktijk.

Sint-Nicolaas: “We willen voorbeelden laten zien dat het mogelijk is voor alle Nederlanders om tegen maandelijkse betaling je woning energiezuinig te maken. De City Deal is tegelijk een aanjager voor nieuwe beweging. Binnen het partnerschap gebeurt van alles. Er worden nieuwe concepten bedacht en kennis uitgewisseld. Nieuwe partners hebben zich aangesloten, zoals de Achterhoek, Eindhoven, Vlaardingen en Almere, en daar zit veel dynamiek. Het partnerschap is dan ook een paraplu om informatie met elkaar te delen en samen een vuist te maken..”

Huurwoningen

In Deventer zitten ze verder ook niet stil. In een van de  wijken kijkt de gemeente hoe een abonnement werkt in combinatie met huurwoningen. Waar het Woningabonnement alleen gericht is op particuliere huiseigenaren, kijkt de gemeente hier naar het zogeheten gespikkeld bezit. “In Deventer is ongeveer de helft van de huurwoningen inmiddels particulier eigendom”, vertelt St. Nicolaas. “Hoe kunnen we hen een aanbod doen? En via hen de hele corporatie meekrijgen om een woonblok aan te pakken?”

Het is onderdeel van een groter project dat Deventer heeft opgezet samen met Apeldoorn, Zwolle en Zutphen: het project Transform. “We hebben gekeken naar hoeveel geld er omgaat in de wijken? En dan niet alleen de energierekening, maar ook onderhoud huurwoningen, openbare ruimte, mobiliteit, waterhuishouding, maatschappelijk vastgoed. Dat blijken miljoenen te zijn. In een wijk van Deventer met 11.000 inwoners gaat al snel 38 miljoen per jaar om. Met de betreffende partners zijn planningen naast elkaar gelegd en hebben we de vraag gesteld of het voor die wijk mogelijk is om een plan te maken voor energieneutraliteit dat over 25 jaar niet duurder uitkomt dan 900 miljoen euro? Dan weet je dat je het per maand kunnen betalen en bij financiers kunt lenen. De berekening  telde voor de 4 steden op tot een bedrag van  2,5 tot 3 miljard euro.”

Met dit idee zijn de vier steden (die elk een wijk van ca. 10.000 woningen hebben aangewezen) financiële partijen gaan benaderen. En met succes. Inmiddels heeft de Europese Investeringsbank interesse getoond. Ze zien het als een economisch rendabel project en zijn bereid te helpen. Afgelopen juni is een delegatie in Luxemburg geweest om met de EIB afspraken te maken en op 8 oktober was een delegatie naar Brussel om opnieuw het verhaal te doen. De Europese Commissie is namelijk erg geïnteresseerd, aldus Sint-Nicolaas. “Ze zijn in Brussel op zoek naar haalbare oplossingen voor de energiedoelen. Uiteindelijk willen ze natuurlijk resultaten boeken. De herkenbaarheid en zichtbaarheid van ons project spreekt hen aan.” In eigen land doen de provincies Overijsel en Gelderland mee, pensioenfondsen en het Rijk met InvestNL.”

Wijkabonnement

Waarom dit verhaal? Om een dergelijke grootschalige aanpak naar bewoners haalbaar en betaalbaar te maken wordt het zogeheten Wijkabonnement geïntroduceerd. Dit zijn arrangementen op wijkniveau. Daarbij kunnen bewoners naast energieoplossingen (in de woning, in een warmtenet, in energieopwek/opslag) ook kiezen uit maatregelen voor mobiliteit, auto opladen of speelvoorzieningen maar ook voor financiering. Er zit vrijheid in het aanbod, benadrukt Sint-Nicolaas.

“Je kan ook alleen kiezen voor isolatie van je huis, of zelf betalen of helemaal niet mee doen. Als je meedoet, dan betaal je daarvoor een maandbedrag. Deze Woningabonnement-gedachte op wijkniveau wordt inmiddels gezien als een eigentijds alternatief voor allerlei bestaande financieringsperikelen. De rode draad hierbij is hetzelfde als bij het Woningabonnement: eenvoud, betaalbaarheid en vrijheid om te kiezen. Alle vier de steden huldigen de stelling dat we af willen van subsidie gestuurde oplossingen. Het geld dat omgaat in een wijk kan de boel regelen. We zijn wat tegendraads, je geeft niet meer geld uit dan in de portemonnee van de mensen.”

Het succes van de Wijkabonnementen is precies wat de energietransitie nodig heeft, stelt Sint-Nicolaas. “Er heerst een wat negatieve tendens als het gaat op de oplossingen voor maandbetaling van particuliere huishoudens. Wij willen aantonen dat het wel degelijk past in de portemonnee en dat het kan met een vast bedrag per maand. Wat wij beloven is dat wat particulieren, netbeheerders, corporaties, gemeenten en andere partijen in een wijk stoppen op langere termijn wordt terugverdiend. Zo is een wijk een eigen business case. Ook belangrijk is dat we op deze manier de energietransitie dicht bij de mensen brengen. Het is jouw wijk, jij mag het invullen. Van arbeiderswijk, bloemkoolwijk tot probleemwijk. Hiermee versterken we alle door de partners opgedane ervaringen uit de City Deal en komen tot echt werkende oplossingen.”