“In de stad gebeurt het”

Dat zegt minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). “De stad is de plek waar steeds meer mensen naar toe trekken, de stad is de economische motor van dit land.”

Agenda Stad heeft de ambitie om die potentie nog beter te benutten, want uit cijfers blijkt dat de economische groei achterblijft bij steden in andere landen. Onderzoeken wijzen uit dat we hier echt nog een wereld te winnen hebben. Of het nu gaat om het aantrekken van bedrijvigheid, het leefbaar houden van de stad of de bestuurlijke slagkracht. Op al die terreinen kunnen en moeten we nu werken aan verbetering. Want er liggen veel kansen, maar we moeten onze ogen niet sluiten voor de problemen die er ook zijn, zoals sociale tweedeling, verkeerscongestie of stroperige besluitvormingsprocessen.

“Daarbij is Agenda stad voor mij vooral een middel om iedereen die bij ‘de stad’ betrokken is in beweging te krijgen en ambities, wensen en oplossingen bij elkaar te brengen.”

Dus meer bedrijventerreinen?

Dat staat niet voorop. Volgens minister Plasterk gaat het ook om andersoortige bedrijvigheid. “In de stad weten bijvoorbeeld creatieve mensen elkaar steeds meer te vinden. Zij zijn de dragers van de vernieuwing in de stad. We moeten deze creatieven verbinden aan de ambities en de problemen die de stad ook heeft.

Met Agenda Stad zijn we op zoek naar oplossingen die verschillende wensen op een originele manier combineren. Hoe zorg je dat een stad leefbaar is en dat je tegelijkertijd aan meer verdichting werkt. Want ik ben ervan overtuigd dat dat nodig is. Nederland is een van de meest verstedelijkte gebieden van de wereld. We zijn in feite één groot ‘urban netwerk’. Daarbij zijn die stedelijke regio’s polycentrisch van aard. Dat is anders dan bij bijvoorbeeld steden als Londen, met één centrum, omringd door suburbs. Meer verdichting in de kern van steden en aan de andere kant natuurgebieden vrijwaren van dichtslibben is één van de uitdagingen die ik met Agenda Stad aan wil gaan.”

En hoe krijgen we dat voor elkaar?

“Dan moeten we als Rijk eerst naar ons zelf kijken. Zorgen dat we thema’s van de verschillende departementen meer aan elkaar verbinden. Over de grenzen van sectoraal beleid heen kijken. Niet voor niets is Agenda Stad een programma waarin BZK met diverse departementen nauw samenwerkt, zoals EZ en IenM, maak ook met OCW en VWS.

Maar bovenal gaat het er om wat de steden willen, wat de steden echt nodig hebben en wat het Rijk hier aan kan doen. Een voorbeeld is het wegnemen van belemmerende regelgeving. Zo is mijn ministerie nu aan het nadenken over een Experimentenwet, waarbij steden onder voorwaarden bepaalde regels tijdelijk en/of voor bepaalde gebieden ‘buiten gebruik’ zouden kunnen stellen, door het invoeren van regelluwe zones.

Uiteindelijk wil ik dat we zogeheten city deals met elkaar sluiten: afspraken die steden vooruit helpen en waar wij als Rijk een bijdrage aan kunnen leveren.

En dan heb ik het niet om het verdelen van een pot geld. Daar is Agenda Stad niet voor bedoeld. Agenda Stad gaat om het samenbrengen van ideeën en initiatieven, om het identificeren van de grote thema’s waar steden de komende decennia mee te maken krijgen en van daaruit samen kijken welke maatregelen we kunnen nemen.

Wel kijk ik samen met mijn collega’s naar meer financiële mogelijkheden voor steden. Bijvoorbeeld door in Europees verband te kijken of gelden voor steden beter ingezet kunnen worden. En voor Nederland is de Europese Urban Agenda tijdens ons voorzitterschap van de EU in 2016 een prominent thema.”

Agenda Stad wil in deze fase de discussie over de stad verder in beweging krijgen. Onder meer door een platform te bieden om ervaringen met elkaar te delen, betrokkenen te prikkelen om met suggesties te komen.

“In een open proces, waar we niets aan de voorkant dichttimmeren. De website van Agenda Stad is daar een zeer nuttig instrument bij. Daar kan men ideeën kwijt en opdoen en met elkaar in discussie gaan.”

Bestaat de ideale stad?

“Iedereen heeft daar een ander beeld bij. Dat hangt soms ook af van de levensfase waar je in verkeert. Zelf vind ik Amsterdam, waar ik ook gewoond en gewerkt heb, een inspirerende stad, zeker op cultureel gebied. En ik ondervind dat nog steeds, als ik daar bij mijn zoons op bezoek ga. Maar ik wil het niet aan mijn beeld ophangen en zeker niet alleen op de Randstad betrekken. Agenda Stad gaat ook over steden als Zwolle, Groningen of Den Bosch. Agenda Stad gaat over alle steden in Nederland en dus over heel Nederland.”