Jaarverslag 2022 – Interview Erwin Tak ”Slim samenwerken en slim delen, dat is pas vooruitgang”

De inzet van technologie binnen het sociaal domein vraagt om de nodige verleidingskunsten vanuit gemeenten, want onbekend maakt onbemind. Voordat technologie écht ingezet kan worden, zijn er nog wat hordes te nemen. Maar Erwin Tak, opgavemanager technologie OCW voor de gemeente Den Haag, wil alle barrières slechten.

Hoe kijk jij naar het sociaal domein in Den Haag?

“Het is een enorm uitdagend domein, waarin vraagstukken groot zijn en uitdagingen nog groter. Het is zaak om het sociale domein met de hoogste prioriteit toekomstbestendig te organiseren. We willen mensen in een kwetsbare situatie blijven ondersteunen, ervoor zorgen dat ook zij voldoende kunnen participeren en een goede kwaliteit van leven kunnen behouden.”

“Niet alleen de vraag neemt toe, ook de tekorten op de arbeidsmarkt, ook de kosten. Op dat snijvlak streven we ernaar dat iedereen de zorg krijgt of blijft behouden die hij of zij nodig heeft.”

Is er ook iets positiefs aan alle tekorten?

“Door de grotere uitdaging gaan we ook naar andere dingen kijken dan naar nog sneller, nog harder werken, nog meer mensen in dienst. Er ontstaat ruimte voor innovatie en technologische ontwikkeling.”

Wat betekent dit voor de toekomst?

“Waar we nu op inzetten, is zorgen dat mensen de mogelijkheid krijgen om zelf ondersteuning op te pakken. Dat ze zelfredzamer worden. Nu krijgen ze ondersteuning vanuit allerlei verschillende organisaties, maar dat wordt steeds lastiger te realiseren. Dus we willen de mensen verleiden én de middelen in handen geven om dat voor een deel zelf te kunnen doen. Alles wat regulier/eenduidig is, kan misschien wel worden opgepakt door slimme oplossingen, nieuwe concepten of een innovatieve aanpak.”

Wat is de rol van de gemeente binnen deze digitale transitie?

“De gemeente is voornamelijk aanjager. Verantwoordelijk voor het faciliteren en het stimuleren van de digitale transitie in het sociaal domein. Wij kopen zorg in bij organisaties en spreken met hen een resultaat af. Wij schrijven niet voor hoe zij hun werk moeten vormgeven, maar proberen hen te verleiden om met nieuwe ontwikkelingen aan de slag te gaan.”

“We investeren in preventie, verbinden partijen én organiseren de samenwerking tussen partijen om zo innovatie te kunnen opschalen en verandering te realiseren. We willen het sociaal domein ook expliciet ontsluiten voor bedrijven en startups, waarvoor we challenges organiseren. Ook hebben we een fonds voor zorginnovaties en helpen we met de implementatie van die innovaties bij zorgorganisaties.”

Verbinding die de gemeente ook legt met de City Deal Slim Maatwerk, toch?

“Klopt. Gemeenten en zorgorganisaties, iedereen loopt hier tegenaan en denkt na over hoe dit op te lossen. Door dit te delen, de uitwisseling te zoeken en dit voor een deel samen te ontwikkelen, in combinatie met kennisinstellingen, bedrijven, ministeries, komen we tot nieuwe instrumenten.”

Wat deelt Den Haag?

“Den Haag werkt aan de Thuis Technologie Verkenner, waarmee mensen sneller en relevantere informatie krijgen over: wat zou jou helpen in jouw situatie om thuis zelfredzamer te wonen? En aan de andere kant helpt het bedrijven om goede producten beter naar de markt te brengen.”

“Het gaat om een online applicatie die adviseert in de context waarin iemand woont. Een simpel voorbeeld: iemand heeft moeite met stofzuigen. Op basis van de vraag kan het advies zijn; een robotstofzuiger. Maar op basis van hoe iemand woont: overal dozen, tafeltjes en veel drempels, niet. We kijken verder. En dit gepersonaliseerde advies koppelen we aan één van de uitleencentra in de stad. Want een andere barrière die we hier zagen, is dat de kosten van technologie voor sommige inwoners best hoog zijn. Door hen de kans te geven om producten eerst te lenen en te ervaren, kunnen ze daarna beter besluiten of ze het product ook zelf willen aanschaffen. Dus, goed afgestemd, zichtbaar, ervaarbaar, leenbaar …”

“Hiermee experimenten wij in Den Haag en dat willen we graag delen met en aanbieden aan andere gemeenten. Wat vinden jullie, hoe kunnen we dit nog verder finetunen, willen jullie dit ook? Zo krijg je veel meer massa, wordt de matching via AI natuurlijk ook steeds slimmer en kunnen we daarmee de wereld veranderen.”

Digitalisering kan ook weerstand oproepen, herkenbaar?

“Absoluut. Technologie is ‘koude’ zorg en we zijn gewend zorg in mensvorm te leveren. Je ziet dit gedachtegoed wel wegebben naar meer maatwerkoplossingen: een combinatie van informele zorg, zorg vanuit een zorgaanbieder én technologie. Maar het is lastig om uit bestaande processen te stappen.”

Kan de City Deal hierbij helpen?

“In het sociaal domein kunnen goede voorbeelden helpen. Luisteren naar ideeën die werken, uit eventueel andere sectoren. Die link kunnen we maken met andere gemeenten en gebruikers. Loskomen van het ‘ja maar’ en openstaan voor andere mogelijkheden.”

Wat zijn risico’s van die mogelijkheden?

“Ik kan me risico’s voorstellen bij sommige eindgebruikers. Zoals met het leefstijlmonitoringssysteem, dat hang je op in het huis van iemand die alleen woont. Je kunt hiermee gevaarlijke situaties voorkomen met behulp van bewegingssensoren. Die houden bij of iemand beweegt, eet, naar buiten gaat. Heel nuttig voor mantelzorgers op afstand. Wij hebben gekeken naar hoe we dit kunnen koppelen aan de behoefte van mensen die zelfstandig wonen. Want wat gebeurde er: mensen snapten het niet. De bijbehorende app niet, zo’n sensorkastje niet – ‘is het een camera die me bekijkt?’ – , je hebt er geen controle over en dat ding staat 24/7 aan … Wat ik zie gebeuren is dat zo’n technologie over mensen uitgerold wordt, zonder dat zij hierover een geïnformeerd besluit kunnen nemen. Dat is een grijs gebied. Bedrijven richten zich op mantelzorgers. Vanuit de gemeenten willen wij met de eindgebruiker en cliënt in gesprek. Mensen moeten zelf beslissen wat ze willen.”

Hoe is vraaggestuurd te borgen? 

“In een werkgroep van de City Deal houden wij ons bezig met vraag-antwoord. Hoe krijg je dit beter op elkaar afgestemd? We hebben voorgesteld om een extra werkgroep te starten die kijkt naar hoe we als gemeenten samen vragen kunnen opstellen, zodat we aan de digitale tech-wereld preciezer kunnen aangeven waarnaar we op zoek zijn.”

“In Den Haag werken wij met vraaggestuurde programma’s en pilots. Zo hebben we sinds 2016 een iZi-ervaarwoning, die is ingericht door aan bewoners te vragen waar hun behoefte ligt. Daar hebben we de technologie bij gezocht. Dat is een andere selectie dan leukste, hipste, nieuwste trends. Zij willen zelfstandig blijven koken, ’s nachts veilig naar het toilet. Daar zoek je oplossingen voor.”

“Het is langzaam starten, pionieren, investeren, lang genoeg volhouden en bouwen aan je netwerk. City Deal Slim Maatwerk is een mooi verlengstuk om slim samen te werken en slimme kennis te delen.”

Meer weten over de City Deal? https://agendastad.nl/jaarverslag-2022-zo-werken-we-samen-aan-de-slimme-stad/?cd=1