Literatuurstudie ‘Verschillen, ongelijkheid en segregatie’

In de wetenschap en maatschappij klinken steeds luider wordende geluiden over toenemende verschillen. Tegelijkertijd is (de laatste jaren) weinig aandacht geweest voor eventuele neerslag van deze verschillen op het ruimtelijk vlak: segregatie. Om beter inzicht te krijgen in ontwikkeling maar ook mogelijke gevolgen van segregatie heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een onderzoeksreeks gestart om hier meer licht op te werpen. Eerste in de reeks is een literatuurstudie, met de titel ‘Verschillen, ongelijkheid en segregatie?’. Deze studie is door Atlas voor gemeenten uitgevoerd.

Uit de studie valt onder meer op te maken dat segregatie zowel vrijwillig als onvrijwillig tot stand kan komen. Bij onvrijwillige segregatie gaat het om segregatie die het gevolg is van beperkte (financiële) mogelijkheden, waardoor specifieke groepen (onbedoeld) bij elkaar komen te wonen in specifieke wijken. Bij vrijwillige segregatie gaat het om uitsorteringseffecten als gevolg van eigen keuzes van woonconsumenten: studenten wonen bijvoorbeeld vaak in de omgeving van andere studenten. Dit proces, dat ook wel aangeduid wordt als ‘soort zoekt soort’, kan voordelen bieden voor verschillende groepen. Gedacht kan worden aan het draagvlak dat op deze wijze voor voorzieningen ontstaat. Bijvoorbeeld cafés voor studenten, of speelplaatsen in wijken waar vooral gezinnen met kinderen wonen. Daarnaast kan dit geclusterd wonen van groepen leiden tot minder overlast over en weer, indien het gaat om homogene groepen met vergelijkbare levensstijlen.

Tegelijkertijd kan segregatie ook nadelige gevolgen hebben. Zo is in sterk (naar etniciteit) gesegregeerde gebieden het contact tussen autochtonen en allochtonen beperkt, hetgeen een negatief effect op integratie kan hebben. Daarnaast gaan hoge concentraties van kansarme groepen vaak hand in hand met een hogere mate van overlast, en dus een lagere woonkwaliteit. Vooral in dit soort wijken kan de woonomgeving, via zogenaamde ‘buurteffecten’, van invloed zijn op levenskwaliteit en ontwikkelkansen van haar bewoners. Dit zal naar verwachting voornamelijk van invloed zijn op ontwikkelkansen van opgroeiende kinderen. Hier is echter slechts beperkt onderzoek naar gedaan in de Nederlandse context. In de komende periode zal dit vraagstuk dan ook nader verkend worden, evenals de vraag of en zo ja in hoeverre er in Nederland sprake is van (toe of afname van) segregatie.

Meer over het onderzoek