”Nederland is fantastisch om in te wonen”

“We maken graag publieke gebouwen”, zegt Francine Houben, oprichter en creatief directeur van Mecanoo architecten in Delft. “Bibliotheken zijn de meest publieke gebouwen van dit moment, de kathedralen van onze tijd. Er zijn helaas veel misverstanden over bibliotheken. Het gaat al lang niet meer om boeken.

Zelfs intellectuelen begrijpen vaak niet wat er in een bibliotheek gebeurt. Ze denken aan de bibliotheek van hun jeugd en hebben nog een romantisch beeld van een gebouw vol boeken. Maar bibliotheken zijn enorm in transitie en ze bieden hun brede groep bezoekers waar behoefte aan is. Het moet een omgeving zijn waar iedereen gemakkelijk en vrij naartoe kan gaan om zich te ontwikkelen.”

Hoe stem je een gebouw af op de omgeving?

“In Birmingham hebben we twee jaar geleden een nieuwe centrale bibliotheek neergezet. In deze stad heeft lang niet iedereen toegang tot internet. Net als in New York trouwens. Het bieden van gratis internettoegang is daar heel belangrijk.

Bibliotheek van Birmingham

Maar in steden zijn er vaak ook mensen die vooral een rustige en veilige omgeving zoeken. Die vinden ze in de bibliotheek. Ook jongeren, die vroeger moeilijk naar de bibliotheek waren te krijgen, zitten in de Birminghamse bibliotheek. Misschien omdat ze thuis geen plek hebben om hun huiswerk te maken.

De nieuwe bibliotheek in Birmingham is nu meer dan 2 jaar open. De vroegere bibliotheek zat in een betonnen gebouw dat schreeuwde dat je ongelooflijk intelligent moest zijn om het te betreden. Het nieuwe gebouw is veel meer voor iedereen. Het bezoek is inmiddels verdubbeld.”

 Zijn alle bibliotheken in transitie?

“Natuurlijk is elke stad en ieder dorp anders. Maar zeker in grote steden spelen ze een belangrijke rol. Wij hebben net de opdracht gekregen om de bibliotheek in New York te renoveren. New York is van oorsprong natuurlijk een echte immigrantenstad. Die bibliotheek is een toevluchtsoord voor iedere New Yorker. En wij krijgen in Europa ook meer vluchtelingen dan een tijd geleden. Waar moeten die heen? Een bibliotheek kan een prettige omgeving bieden om je thuis te gaan voelen. Of het nu gaat om het lezen van boeken of het gebruik van internet, informatie vinden in je eigen taal, een nieuwe taal leren of dat je gewoon bij elkaar kunt zitten.

Een bibliotheek is een plek waar mensen zich kunnen ontwikkelen en waar ze deel uit kunnen maken van een gemeenschap. Kijk ook bijvoorbeeld naar zzp’ers die liever in de bibliotheek zitten te werken dan alleen thuis. Het vormen van ‘communities’ is ongelooflijk belangrijk in de maatschappij.”

Hoe doet Nederland het?

“Mensen zijn enthousiast over Nederland. Mecanoo is een groot bureau met zo’n 160 mensen waarvan de meerderheid in Delft werkt en in de Randstad woont. Het is een internationale groep mensen die het geweldig vindt om in Nederland te wonen. Want het is hier prettig en comfortabel. Onze fietscultuur draagt daar aan bij. En dat je je kinderen naar een openbare school kunt sturen en dat dit relatief betaalbaar is. Dat er gezond en betrouwbaar voedsel is. Al dat soort dingen maakt Nederland een fantastisch land om in te wonen.

In de internationale concurrentie tussen bureaus gaat het om wie de beste mensen aan zich weet te binden. Steden spelen daar een belangrijke rol in. Voor mij is Delft samen met Rotterdam en Den Haag één stad. Ik woon zelf in Rotterdam en pak de auto,  de trein, de regiotram of de fiets om ergens te komen. De goede bereikbaarheid wordt ook door onze buitenlandse werknemers op prijs gesteld.

Nederlanders doen vaak negatief over het Nederlandse poldermodel, maar ik vind het juist mooi dat we met elkaar in gesprek gaan en dat er een oplossing uitkomt in de juiste proporties. In de Angelsaksische traditie gaat dat heel anders. Daar wordt veel minder gepland vanuit de overheid en meer aan de markt overgelaten. Het resultaat is geen goede stedenbouw en geen goede samenhang in de stad.

We doen als Nederland mee als wereldspeler. Kijk bijvoorbeeld naar de Technische Universiteit Delft. Die willen goede talentvolle studenten vanuit de hele wereld aantrekken. Misschien gaan deze mensen straks weer terug naar China, Afghanistan of Brazilië maar ze behouden vriendschappen en blijven werken met wie ze vroeger gestudeerd hebben en die ze vertrouwen. Dat is ongelooflijk belangrijk voor de economie en de stabiliteit van Nederland.”

Francien van Bohemen van de Vereniging Openbare Bibliotheken: “De rol van de bibliotheek verschuift”