‘Voedsel hoort thuis op de stedelijke agenda’

Het tekenen van een City Deal gaat niet over één nacht ijs. Voordat de handtekeningen worden gezet en afspraken en ambities worden vastgelegd komen de betrokken partijen meerdere keren bij elkaar om deze te vorm te geven. Vorige week kwamen in Utrecht vertegenwoordigers van 12 steden, 4 ministeries en een aantal partners uit de wetenschappelijke wereld en het bedrijfsleven bij elkaar om verder te werken aan een nieuwe city deal over voedselbeleid.

Aangezien 70 procent van de Europeanen in steden woont, kun je wel stellen dat ze een belangrijke rol spelen op het gebied van voedsel. Het is een belangrijk thema dat verschillende beleidsagenda’s met elkaar verbindt. Van bestuur, landbouw, veiligheid, gezondheid, klimaat, recreatie tot de economie.

De stedelijke agenda

Het thema is dan ook niet helemaal nieuw. Er wordt in verschillende steden hard gewerkt aan het stimuleren van gezond eten, onderwijs over voedsel en stadslandbouw.. Voedsel verbindt mensen. Het is een sociale aangelegenheid, het houdt mensen bezig. Een bredere stedelijke agenda over voedsel ontbreekt echter nog. Nieuw is dat steden nu samen met kennispartners die schaalgrootte willen opzoeken. Maar hoe ga je precies samenwerken? Hoe krijg je als steden meer grip op het thema voedsel.

Verbinding met het landelijk gebied

Op de heidesessie in Utrecht gaf Henk Renting, senior programmamedewerker bij de stichting RUAF, een internationaal partnerschap voor duurzame landbouw in en rond de stad, dan ook een aantal voorbeelden van succesvol stedelijk voedselbeleid. Daar staat volgens hem de verbinding met het omringende landelijk gebied centraal. Zo beheert de Zweedse stad Malmö zelf de catering voor ouderen en scholen met minder vlees, minder transport en meer lokaal geproduceerd voedsel. De Baskische hoofdstad Vitoria-Gasteiz heeft om de stad een groene zone opgezet, waar voedsel wordt verbouwd voor in de stad. Ook Gent kent een uitgebreid voedselbeleid. Van lokale productie en vleesloze dagen tot onderwijs op scholen tot het bevorderen van hergebruik van afgedankt voedsel.

Het belang van voedsel op de stedelijke agenda is al op internationaal niveau onderstreept in het Verdrag Stedelijk Voedselbeleid Milaan, dat vorig jaar oktober is ondertekend. Het Pact maakt deel uit van het Europese Food Smart Cities for Development project waaraan ook Nederlandse steden deelnemen. Renting was een van de medevormgevers van dat Pact.

City Deal

In Utrecht kregen de deelnemers de vraag mee wat de meerwaarde is om in de vorm van een City Deal te werken aan voedselvraagstukken. De uitdaging daarbij: hoe kunnen we de voedselsystemen in en om onze steden verbeteren door onze krachten te bundelen?

Jolanda Heistek van Greenportwo wil eerst eens kijken wat nu precies de rol van gemeenten  is bij voedselbeleid. Juist gemeentelijke regels, zoals de APV, kunnen immers belemmerend werken. In Leeuwarden liep een verzorgingstehuis, dat meer lokaal geproduceerd voedsel wil serveren aan de bewoners, juist aan tegen Europese wetgeving. Ondanks dat het volgens die wetgeving niet mag gebeurt het toch. Het is zoeken naar experimenteerruimte. Een City Deal kan hierbij helpen. Juist omdat je met heel veel partijensamenwerkt, aldus de aanwezigen van de sessie. “En de bewustwording rond dit onderwerp is zo belangrijk.”

Bundeling van initiatieven

De uitwisseling van kennis en ervaringen is dan ook heel belangrijk. “Er zijn een heleboel andere partijen bezig met voedsel en beleid”, stelt Froukje Idema van de gemeente Ede, een van de initiatiefnemers van de City Deal. “Tegen welke thema’s
lopen zij aan? Hoe kunnen we elkaar helpen? Het moet niet alleen gaan over rijksregelgeving.  Een bundeling van initiatieven kan een menukaart voor andere gemeenten zijn om op verder te bouwen.”

De City Deal is dan ook een uitnodiging om groots te denken, legt Frank Reniers van het ministerie van Binnenlandse Zaken uit. “We hebben een gezamenlijke ambitie. Alleen als stad kom je er niet. Met elkaar ontwikkel je meer slagkracht, kun je bijvoorbeeld gezamenlijk inkopen en innovatie bekostigen.”

De thema’s en speerpunten, zoals bestuur, korte voedselketens tussen de stad en het landelijk gebied, voedselonderwijs, gezondheid en ecologie en circulaire economie, die voorbij kwamen in Utrecht worden nu meegenomen door inhouds- en procesgroepen. Zij gaan het verwerken in de tekst voor de City Deal die binnenkort als voorstel wordt rondgestuurd. Zodat in oktober op Wereld Voedsel Dag de handtekeningen kunnen worden gezet.