Wat wil de City Deal Voedsel op de Stedelijke Agenda?

Het grote belang van de agro-food sector voor de Nederlandse economie staat buiten kijf. Nederland is de tweede agro-food exporteur ter wereld met een exportwaarde van 81,3 miljard euro, voor een groot deel verdiend met de productie van voedsel: vlees, zuivel, eieren, groente, fruit. Er zijn 86.000 bedrijven actief in ons land in de voedselsector, en bijna een half miljoen mensen vinden er werk.

Wat moet er dan beter?

Toch staat onze voedselvoorziening, zowel in Nederland als wereldwijd, voor grote opgaven. Zoals uiteengezet door de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het rapport ‘Naar een Voedselbeleid’  (2014) zijn er 3 grote uitdagingen. Ten eerste is er de ecologische houdbaarheid, waaronder de stijgende vraag naar voedsel door een groeiende en verstedelijkende wereldbevolking; het onduurzame gebruik van grondstoffen en natuurlijke hulpbronnen; klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit en voedselverspilling. Ten tweede zijn er problemen op het gebied van volksgezondheid: gezondheidsrisco’s rond de primaire productie, bijvoorbeeld door overmatig antibioticagebruik; problemen rond voedselveiligheid en de aan consumptie gerelateerde gezondheidsrisico’s. Zo is momenteel een derde van de wereldbevolking ondervoed, dan wel te zwaar.  Als laatste is ook de robuustheid van het voedselsysteem in het geding, zoals bijvoorbeeld de sterke volatiliteit van voedselprijzen  laat zien.

Er moet dus iets veranderen. Veel van de uitdagingen in de voedselvoorziening betreffen structurele aspecten van het voedselsysteem zoals verdeling, stabiliteit, toegankelijkheid en ecologische houdbaarheid. Ze gaan niet om landbouw alleen maar om de gehele, complexe en vaak mondiale voedselketen en vergen daarom systeemverandering en transitie. Het kabinet heeft in reactie op het WRR rapport in oktober 2015 zijn ‘Voedselagenda voor veilig, gezond en duurzaam voedsel’ gepresenteerd. Deze agenda is een eerste stap naar een Nederlandse strategie voor voedseltransitie.

Voedsel op de Stedelijke Agenda

Op de agenda ontbreekt echter een visie om steden en stedelijke regio’s te betrekken bij de ontwikkeling en invulling van de voedselagenda. En dat terwijl juist steden een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen en in de praktijk brengen van integraal voedselbeleid. Juist zij zijn belangrijke schakels in het voedselsysteem, en staan als bestuurslaag het dichtst bij consumenten, die voor het merendeel in steden woont. Steden vormen daarnaast knooppunten zijn waar kennis, creativiteit, innovatie, maatschappelijke vraagstukken en financiële stromen bij elkaar komen.

In veel steden zijn dan ook al diverse voedselinitiatieven te vinden die stedelijke voedselsystemen willen verbeteren. Van samenwerking met bedrijven, zoals het Food Tech Park Brainport in Helmond, de Dairycampus in Leeuwarden of het World Food Center in Ede, tot er initiatieven te vinden op het gebied van voedselonderwijs en sociale inclusiviteit. Ook wordt er rondom en in steden steeds meer voedsel geproduceerd, van stadstuinen tot voedselbossen en worden lokale producenten en consumenten aan elkaar gekoppeld.

In de City Deal Voedsel op de Stedelijke Agenda willen alle partners deze lokale voedselinitiatieven naar een meer strategisch niveau tillen: lokale oplossingen voor mondiale issues als het voeden van steden. Op nationaal en internationaal niveau zijn er talloze andere initiatieven waar de City Deal op kan aansluiten, zoals het Milan Urban Food Policy Pact, dat wereldwijd door ruim 160 steden is ondertekend, waaronder acht Nederlandse steden.

Bestuurlijke innovatie

De transitie naar een integraal voedselbeleid op de diverse overheidsniveaus vraagt om nieuwe bestuurlijke organisatievormen en sturingsmodellen die voedselsystemen op basis van de waarden people, planet, profit beter verankeren in economie en samenleving. Daar is bestuurlijke innovatie voor nodig, zowel binnen overheidsorganisaties als in de relatie tussen overheid en samenleving. Met andere woorden: hoe kom je als overheid van ‘government naar governance’ en van een aanpak in gefragmenteerde subdomeinen naar een benadering van de voedselopgave als één systeem?

Ook assessment van stedelijke voedselsystemen en monitoring van effecten van beleid zijn daarbij onmisbaar.

Lees de volledige tekst van de City Deal.