‘Denk aan het belang van de inwoner in de rijke leeromgeving’

Kennis is een zeer belangrijke pijler voor de welvaart en het welzijn in de Leidse regio. Een van de persoonlijke doelen van onderwijswethouder Paul Dirkse daarbij is wel dat alle Leidenaars daarvan profiteren. ‘Als het goed gaat met de kennisinstellingen, gaat het goed met de stad.’

Als geboren en getogen Leidenaar draagt Dirkse de sleutelstad een warm hart toe. Vanuit het bedrijfsleven nam hij dan ook de stap richting politiek om zelf een bijdrage te leveren aan een betere stad. Eerst als politiek correspondent voor het Leids Nieuwsblad en sinds zes jaar als wethouder onderwijs, sport en financiën. In die functie kreeg hij het dossier kennis.

Wat valt je op als je kijkt naar de verbinding stad en hoger onderwijs in Leiden?

“Die relatie heb ik echt zien intensiveren de afgelopen jaren. De verbinding tussen kennisinstellingen en gemeente is veel structureler en strategischer geworden. Sinds 2012 werken we vanuit het principe: als het goed gaat met de kennisinstellingen, gaat het goed met de stad. Zo probeer je die twee werelden steeds meer bij elkaar te brengen. Dat doen we onder meer met het programma Kennisstad. Als ik nu kijk hoe we praten over de voortzetting daarvan met LUMC, Universiteit, de hogeschool en Naturalis, zie ik de verbinding met de stad terug in hun strategie. Dat betekent ook dat het operationeel en tactisch handen en voeten krijgt. Je ziet dat die verankering echt gaande is. Dat vind ik een hele positieve ontwikkeling en ook heel relevant voor inwoners, omdat ze er steeds meer van gaan merken dat we onszelf een kennisstad noemen.”

Het is een van je persoonlijke doelen als wethouder: dat Leidenaars profiteren van de kennis in de stad?

“Dat klopt. Ik vind het belangrijk als we investeren in de relatie met de kennisinstellingen dat we ook kijken naar wat dat dan oplevert voor de stad. Inwoners moeten er een gevoel bij hebben, of daadwerkelijk ervaren dat het hun leefomgeving ook echt wat oplevert. Er zijn inmiddels tal van projecten op basis waarvan je kunt concluderen dat het de stad ten goede komt, en de inwoners.”

Kun je daar voorbeelden van noemen, waarin inwoners ook profiteren?

“De City Deal heeft ons geholpen om het project Leren met de Stad in de steigers te zetten. Studenten werken aan actuele vragen in de wijk Leiden-Noord. Daar hebben ze een eigen locatie, van waaruit ze werken aan allerlei lokale projecten. Er zijn inmiddels driehonderd studenten actief geweest in vijftien vakken. Van Hogeschool tot Universiteit. Daar zijn ook buurtbewoners bij betrokken Ze kunnen met hun vragen bij de studenten terecht. Dat is een hele tastbare invulling van Kennisstad.”

Paul Dirkse. Fotografie Eelkje Colmjon.

“Een ander voorbeeld is het Huurteam, waarmee we vorig jaar zomer zijn gestart. Samen met studenten van de rechtenfaculteit staan we inwoners bij in geschillen die ze hebben met huurbazen. Er is echt een meldpunt, waar je als bewoner naartoe kan om kosteloos geholpen te worden. Een ander mooi voorbeeld is het convenant Student en Stad, dat wij sinds 2015 al hebben afgesloten, met de PKVV de koepelorganisatie van alle 25 studentenverenigingen. Met het jaarlijkse bestuur maken we afspraken over het verbinden van studenten en inwoners. Zo organiseerde studentenvereniging Minerva onlangs een groot symposium in de Hooglandse kerk, waar onder meer Sigrid Kaag en Jaap de Hoop Scheffer kwamen spreken over Oekraïne.  De kerk zat vol met geïnteresseerde inwoners. De studenten krijgen er subsidie vanuit de gemeente.”

Hoe belangrijk is het dat de inwoners ook een andere kant zien van de studenten?

“Voor een stad als Leiden is die verbinding cruciaal. Heel lang hebben de universiteit en de stad best wel met de rug naar elkaar toegeleefd. De afgelopen vijftien jaar is dat echt totaal veranderd. Dat gaat niet vanzelf, je moet erin investeren. Je moet die ontmoetingen laten plaatsvinden, en laten zien dat je wat aan elkaar kan hebben. Dat lukt in Leiden prima. We zijn ook niet een hele grote stad, en over het algemeen zien we dat inwoner en student goed met elkaar kunnen omgaan. Natuurlijk zijn er leefbaarheidsvraagstukken, die moet je ook oplossen. We proberen een cultuur te creëren waarin je ook echt wat aan elkaar hebt.”

Hoe speelt de bredere regio een rol?

“We zijn centrumgemeente voor de Leidse regio. Met Oegstgeest werken we bijvoorbeeld nauw samen met de ontwikkeling van het Leiden Bio Science Park. Dat is een gezaghebbende campus van medicijnontwikkeling in Europa en daar hebben we ook een hele intensieve triple helix samenwerking opgebouwd van gemeenten, LUMC, universiteit en bedrijfsleven. Echt. Dit jaar zijn we Europese hoofdstad van de wetenschap. Daaruit hebben we het project Kennis door de wijken opgezet. Daarin willen we de kracht en waarde van wetenschap aan de inwoners laten zien. Dat doen we niet alleen in Leiden, maar ook in Oegstgeest, Zoeterwoude en Voorschoten bijvoorbeeld. Op die manier proberen we de regio erbij te betrekken.”

Hoe wordt de manier van werken van de City Deal volgens jou het beste onderdeel van het DNA van het hoger onderwijs?

“Die relatie tussen gemeenten en kennisinstellingen maakt een bepaalde ontwikkeling door. Het vraagt de genade van de lange lijn. Je moet het een tijdje volhouden, het vraagt doorzettingsvermogen om het strategisch vol te houden en kunnen blijven financieren. Als je dan eenmaal zover bent zoals in Leiden moet je wel aan de onderwijskant de volgende stap durven zetten, vind ik. En dat betekent dat je de methodiek van het leren, waarbij je de directe leefomgeving betrekt, borgt.”

“Het moet niet meer alleen afhankelijk zijn van de vrijwillige betrokkenheid van enkele docenten of studenten. Het moet volgens mij een plek krijgen in het curriculum. Dan is het echt geborgd. Dat zou de volgende fase zijn. Dan zijn we voorbij het niveau van mooie projecten met interessante resultaten en is het helemaal onderdeel is van ieders werk.”

Speelt de gemeente daar ook nog een rol bij?

“Wij als gemeente moeten dan ook structureel de kennisinstellingen betrekken bij onze beleidsvorming. Een van de stappen, die we daarin zetten, is dat we nu met de faculteit sociale wetenschappen een samenwerking aangaan in de vorm van het Healthy Society Center. Dat is een fysieke plek in de geest van Leren met de Stad, waarin onderwijs, onderzoek en living lab initiatieven samenkomen. We willen van de Leidse regio een van de meest gezonde stedelijke regio’s van Nederland maken. Wat zijn daar dan voor interventies voor nodig en hoe kunnen we de academische wereld maar ook de meer toegepaste en praktische wereld van hbo en  mbo daarbij betrekken. Dat zouden we moeten institutionaliseren, vandaar dat centrum. Het is een spannende ontwikkeling. De faculteit investeert, wij investeren. Dan krijgt het ook steeds meer een plek in ons werk.”

Hoe ver staan jullie daarmee?

“We zijn nu zover dat we de middelen beschikbaar hebben gesteld. Het heeft ook een link met de Medical Delta, het wetenschappelijke programma in Zuid-Holland waarin drie universiteiten, twee universitair medische centra, vier hogescholen, overheden, bedrijven, zorginstellingen en andere partijen samenwerken. Professor Andrea Evers is erbij betrokken. We willen op termijn echt een gezondere regio worden, met name op het gebied van gezonde leefstijl. Laten we nou eens de krachten gaan bundelen in dat center en het een tijdje volhouden. Dan kunnen we echt interventies doen om Leiden gezond te houden. Ik vind dat een mooi voorbeeld van de groei van de strategische relatie tussen de kennissector en de lokale samenleving.”

Leiden.

Wat zijn je aanbevelingen voor de City Deal de komende jaren?

“Ook belangrijk te realiseren is dat wanneer je zo’n Leren Met De Stad model optuigt dat je inwoners geen lijdend voorwerp erbij worden. Hoe zorg je ervoor dat ze echt betrokken worden, en niet weer te maken hebben met “weer zo’n groepje studenten”? Als je dit doet, doe het structureel en denk aan het belang van de inwoner. Realiseer ook dat niet iedereen meteen erop zit te wachten. Besteed aandacht aan die gelijkwaardigheid. Daarnaast denk ik dat we nog veel meer van elkaar kunnen leren. Wat ik heel mooi vind is dat, doordat we met kennissteden in de City Deal zo regelmatig contact hebben, het thema van studentenwelzijn in Nederland breed is opgepakt. Die dwarsdoorsnede van de vraagstukken die we allemaal hebben, -we hebben allemaal grote studentenpopulaties-, maakt het een belangrijk onderwerp op de agenda. Laten we daar bewust van zijn en het koesteren.”