Transitie en innovatie voedsel op de stedelijke agenda

Drie maanden na de ondertekening van de City Deal kwamen op 28 juni  de vertegenwoordigers van twaalf steden en één provincie weer bij elkaar op een studiedag om de City Deal Voedsel op de Stedelijke Agenda weer een stap verder te brengen.

Na de kick-off van 8 maart vormde de studiedag de tweede plenaire bijeenkomst na de ondertekening van de City Deal. Heel toepasselijk vond deze plaats in het Agri&Food Plaza in Den Bosch. Dit gebouw vormt het kloppend hart van de regionale agrifood-sector, en kent naast de land- en tuinbouworganisatie ZLTO ook bewoners als agrifood netwerkorganisaties Agri Food capital, Agri Food, het Health Innovatie Centre en  diverse innovatieve bedrijven en startups. Het gebouw is verder gelinkt aan de ernaast gelegen HAS Hogeschool en de Grow Campus, waar onderzoek wordt gedaan naar innovatieve voedselproductie. Hier kunnen zowel studenten, wetenschappers als voedselproducenten terecht in voorzieningen als laboratoria, kassen en gesloten teeltsystemen.

Vier themaclusters

Programmamanager  van de City Deal Henk Renting trapte de bijeenkomst af met een duidelijk doel: “We zijn de laatste maanden uiteengegaan om in vier clusters te werken. Dit moment organiseren we om de boel weer gezamenlijk te krijgen. Doel is om elkaar te inspireren, te informeren en samen vooruit te kijken.”

De 12 verschillende steden en provincie Gelderland en 3 ministeries hebben zich de afgelopen maanden verdeeld over vier themaclusters om de aanpak van de City Deal beter uit te werken:

• Ecologisch en economisch verduurzamen en innoveren
• Regionale voedselsystemen en het versterken van voedselketens rond de stad
• Bewustwording, gezondheid en sociale inclusie
• Bestuurlijk innovatie

Leren van elkaar

In alle vier de themaclusters kwam dezelfde behoefte naar boven: leren van elkaars ervaringen en goede praktijken, kijken welke innovatie werkt en welke niet. “Samen moeten we bepalen hoe we interessante verhalen naar voren te halen. Maar hoe doen we dat?”, stelde een vertegenwoordiger van de gemeente Utrecht, die het derde thema leidde. Een receptenboek vol goede voorbeelden van voedseltransitie op gemeentelijk niveau werd voorgesteld, waarover de aanwezigen enthousiast waren. Misschien moeten we de verhalen van goede voorbeelden, net als op de Agenda Stad site, inzichtelijk maken via een interactieve kaart?

Kijkje in andermans keuken

Groningen en Almere gingen in het tweede thema letterlijk in de keukens van anderen kijken. Zo bezocht Almere de Engelse stad Birmingham. Hier krijgen kinderen op de lagere school een warme maaltijd. Na jaren was dit concept ingezakt. Sinds kort is het weer opgepikt en is het nieuw leven ingeblazen met lokaal geproduceerd voedsel en een daaraan gekoppelde koksopleiding.
Groningen is zelf met de aanbesteding voor het bedrijfsrestaurant overgestapt naar een lokale duurzame aanbieder. De gemeente doet hiervoor een pilot met de Streekkantine, wat ze graag deelt als succesvoorbeeld.

Het team van thema Ecologisch en economisch innoveren keek naar verschillende vragen. Hoe kunnen steden elkaar beter helpen bedrijven te acquireren? Hoe kunnen ze samenwerken en elkaar helpen Nederland als agrifood land te profileren en innovatieclusters af te stemmen en versterken?  De betrokken steden willen hiermee ook vooral meer publiciteit zoeken, onder meer door de inhuur van een tekstschrijver en fotograaf.

Van leren naar gezamenlijke visie?

De team van thema Bestuurlijke innovatie wil vooral de andere clusters versterken zodat men beter van elkaar kan leren. “Hoe maken we voorbeelden die uitrolbaar zijn  en inzichtelijk? Hoe deel je die?”, legt Froukje Idema van de gemeente Ede uit. Ze legt de planning voor: de tweede helft van 2017 is verbreden en voorbeelden verzamelen. “De eerste helft van 2018 is verdiepen om vervolgens volgend jaar in de tweede helft samen te pakken en toe te werken naar gezamenlijk einddoel.” Wat dat einddoel precies moet zijn staat nog ter discussie. Moet het een beleidsvisie worden, een manifest of meer een mechanisme uitrol voor innovaties?

Verder keken de aanwezigen uit naar de komende maanden waarin de City Deal verbinding zoekt met evenementen als de Wereld Voedsel Dag op 14 oktober in Ede en de internationale burgemeesterstop op 19-21 oktober in Valencia van het Milan Urban Food Policy Pact, dat als inspiratie diende voor de City Deal. Henk Renting doet de oproep of meer steden dit Pact willen ondertekenen.

Duurzaamheidstransitie

Ter afsluiting gaf P.J. Beers, lector transitie landbouw en voedsel aan de HAS Hogeschool een lesje transitieperspectief op landbouw en voedsel. Hij sprak over het huidige regime van grootschalige productie en intensieve landbouw en veeteelt, en hoe deze schaalvergroting leidde tot  verschillende crises in de voedselindustrie. Van bodemverschraling, gezondheidsrisico’s tot kelderend maatschappelijk draagvlak. En hoe moeilijk het is dit te veranderen. De duurzaamheidstransitie is volgens Beers dan ook geen kwestie van nieuwe technologie, maar van veranderen van gewoonte, economie en handel. “Het gaat niet om doing things better maar om doing better things”, aldus de lector.

Beers prees de City Deal en zei dat deze gestalte begint te krijgen als transitiegericht programma. Ook adviseerde hij om de focus verder te verscherpen en de rol van overheden als katalysator bij de transitie verder uit te diepen.

Internationale media

De City Deal krijgt dan ook steeds meer erkenning, zelfs van internationale media. Zo kregen de gemeente Ede en de City Deal onlangs aandacht in een artikel van het internationale persbureau Reuters over de rol van stedelijk beleid in de verbetering van de voedselsystemen.