Beloftevolle City Deal Zicht op ondermijning wordt verlengd

Marc Noordhoek is vanuit BZK trekker van de City Deal Zicht op Ondermijning. De City Deal kwam door de complexiteit van het vraagstuk – slim datagebruik om ondermijning en georganiseerde misdaad beter te kunnen voorspellen – en de uiteenlopende vraagstukken in de deelnemende steden, wat moeizaam op gang. Inmiddels hebben de deelnemers echter de schouders eronder gezet en is een tool ontwikkeld die hen indicatoren verschaft waarmee de kans op crimineel gedrag beter voorspeld kan worden. En dus is onlangs besloten om de City Deal die dit jaar af zou lopen, met 2,5 jaar te verlengen.

“En daar zijn we heel blij mee”, aldus een opgetogen Noordhoek. “Big data werd lang gezien als een soort heilige graal voor effectiever overheidsbeleid, maar het vergt veel denkwerk en gespecialiseerde analisten om uit al die data de juiste indicatoren te destilleren. Met de deelnemende steden, de G4 en namens de vijf grote Brabantse steden (de B5) Tilburg, hebben we daar samen met onder andere het CBS en de ministeries van JenV en FInanciën, grote stappen in gezet. Dat heeft geleid tot een online tool waarmee die steden waardevolle informatie kunnen inzien over mogelijk criminele activiteiten en verdachte fenomenen, zoals de spreiding van katvangers, verzamelaars en windhappers.”

Pardon?

“Dit zijn fenomenen die door door de domeinexperts geduid zijn. Zo zijn windhappers mensen zonder vermogen en zonder inkomen, die wel één of meerdere woningen bezitten”, licht Noordhoek toe. Bij de City Deal zijn ook de regionale en landelijke informatie- en expertisecentra, de RIECs en het LIEC, betrokken. Zij verzamelen informatie ten behoeve van de tien veiligheidsregio’s, zodat de City Deal niet alleen gegevens kan gebruiken die van toepassing zijn op de vier betrokken veiligheidsregio’s, maar ook landelijke tendensen kan signaleren.

Windhappers weergegeven in de tool

De financiering van de City Deal is voor het eerste half jaar van de verlenging toegezegd, de resterende twee jaar moeten nog bekostigd worden. Maar Noordhoek is optimistisch gestemd. “Binnenkort komt de stuurgroep die we onlangs hebben ingesteld om het draagvlak kracht bij te zetten, voor het eerst bijeen. En we hebben al belangrijke hordes genomen. Zo is zorgvuldig en wettelijk correct gebruik van de gepseudonimiseerde data geborgd. Het doel van de City Deal kan en mag niet zijn om crimineel gedrag op basis van de beschikbare data te herleiden naar individuen. En ook niet om groepen en gebieden te stigmatiseren.”

Wat kunnen gemeenten en opsporingsdiensten dan wel met de data?

“De gegevens maken ontwikkelingen inzichtelijk, waardoor de effectiviteit van beleid veel beter getoetst kan worden. Als de data daartoe aanleiding geven, kunnen betrokken departementen en gemeenten hun beleid bijsturen.”

Hoe gaat de City Deal zich de komende twee jaar verder ontwikkelen?

Marc Noordhoek

Noordhoek: “We willen met de opgedane ervaring de scope verdiepen en verbreden. Dat betekent eenvoudig gezegd dat we nog meer indicatoren over gedrag willen vaststellen op basis van de beschikbare data, en dat we die databerg willen uitbreiden met andere gegevens, bijvoorbeeld hypotheekgegevens van het Kadaster. Dat is de verdieping. De verbreding zoeken we in het aansluiten van nieuwe steden.”

Welke steden zijn dat?

“Dat zijn we nog aan het verkennen. We merken in ieder geval dat er meerdere steden staan te popelen om deel te nemen. Daar zijn we blij mee, maar om slagkracht te behouden moeten die steden zich wel committeren en daarom voeren we nog gesprekken. Misschien sluit er nog een stad aan, misschien worden het er nog wel vijf.” Zoals bij alle City Deals, is opschaling het uiteindelijke doel. “Met de data die we nu hebben, het werk van de analisten en het enthousiasme van de steden, kunnen we de komende jaren nog veel meer inzichtelijk maken. Natuurlijk zijn die gegevens een enorme meerwaarde voor alle steden. We zetten er dan ook op in dat de tool uiteindelijk benut kan worden door alle gemeenten die met ondermijning kampen. Dat heeft natuurlijk nogal wat logistieke en financiele haken en ogen, maar als bestuurders net zo overtuigd raken van de meerwaarde van deze data als de deelnemers aan de City Deal, zullen we ook daar wel uitkomen.”