‘Campus op RDM in Rotterdam als speeltuin voor studenten’

Op de campus van RDM Rotterdam op de voormalige RDM-werf in Rotterdam werken studenten, onderzoekers en bedrijven samen aan technische projecten, gericht op duurzame innovatie van de haven. Waar vroeger onderdelen werden gemaakt voor schepen, volgen studenten nu techniekonderwijs en is plek voor start-ups en R&D afdelingen van havenbedrijven. Hans Maas is directeur RDM Centre of Expertise van Hogeschool Rotterdam. Vanuit die rol zet hij zich in voor vernieuwend onderwijs en een versterking van de samenwerking tussen het onderwijs en bedrijfsleven.

Hans Maas

Kun je iets vertellen over hoe de campus tot stand is gekomen? En hoe ziet jouw rol eruit?

“Zo’n 10 jaar geleden zochten we als hogeschool een locatie buiten de stad. Op onze locaties verspreid door de stad konden we niet uitbreiden. Er was vooral behoefte aan werkplaatsen voor onze technische opleidingen. Het Havenbedrijf Rotterdam had in de haven ruimte beschikbaar die ze wilde herontwikkelen. Het idee om de RDM-werf en het industrieel erfgoed in het gebied te transformeren tot RDM Campus werd toen geboren. Met onderwijs, een bedrijvenhal en evenementenlocatie ontstond er een samenwerking tussen het bedrijfsleven en kennisinstellingen. Ik ben vanuit Hogeschool Rotterdam directeur van de campus en houd mij vanuit die rol voornamelijk bezig met het hbo-onderwijs en de samenwerking met de externe partijen. Het Techniek College Rotterdam, een samenwerking tussen Albeda en Zadkine, is ook te vinden op de campus.”

Jullie zijn nu bijna 10 jaar onderweg. Wat waren de grootste obstakels en succesfactoren?

“Kort nadat we begonnen brak de financiële crisis uit. Dat maakte het in het begin lastig om bedrijven naar de RDM te trekken. Maar op dit moment is het RDM-terrein volledig bezet. Het terrein is zelfs gegroeid. We begonnen met het in gebruik nemen van een monumentale hal die we het Innovation Dock noemen. Inmiddels heeft het Havenbedrijf Rotterdam veel andere gebouwen op de campus herontwikkeld. Verder hebben we in de opstartfase complete opleidingen op de campus gevestigd. Daar zijn we van teruggekomen. Want er moet een meerwaarde voor studenten zijn om hier naartoe te komen. Dat is niet het geval als het gebied slechts wordt gebruikt als een van de onderwijslocaties van de hogeschool. Bovendien doe je dan tekort aan wat de campus met haar faciliteiten en aanwezigheid van bedrijven te bieden heeft. De focus van het RDM-terrein is daarom komen te liggen op werkplaatsen en testfaciliteiten. De studenten komen hier nu naartoe voor de rijke context en de mogelijkheden om samen met anderen te ontwikkelen en te experimenteren. Dus niet voor basaal standaard onderwijs.”

Hoe ziet de samenwerking met het bedrijfsleven eruit?

“Bedrijven kunnen in Innovation Dock, waar ook het onderwijs plaatsvindt, een kavel huren. Een kavel is een afgekaderd deel in een grote hal; denk eerder aan een groot parkeervak dan een afgetimmerd hok. Studenten en medewerkers van de bedrijven kunnen van elkaar zien waar ze mee bezig zijn. Op die manier komen er gesprekken op gang en krijg je communities die elkaar gaan ondersteunen. Maar niet alleen het fysiek in dezelfde open ruimte zijn is een belangrijke factor als het gaat om het stimuleren van samenwerking tussen de bedrijven en het onderwijs. Je moet ook heel helder voor ogen hebben wat je aan elkaar hebt. Als hbo-onderwijsinstelling zijn we heel sterk in het doorontwikkelen van een idee naar een (werkend) prototype. En in een prototype naar een eerste productielijn uitwerken. Op de TU Delft ligt de focus bijvoorbeeld veel meer op het ‘uitvinden’ – iets nieuws bedenken of te weten te komen. Het heeft tijd nodig gehad om erachter te komen waar onze kracht lag met betrekking tot de samenwerking met bedrijven. Nu die propositie helder is merken we bijvoorbeeld dat de samenwerking met maakindustriebedrijven, een belangrijke sector in Rotterdam, erg goed gaat.”

Studenten aan het werk op de campus

Wordt er ook samengewerkt met de gemeente Rotterdam?

“Er is een dependance van het ingenieursbureau van de gemeente gevestigd in het Innovation Dock. Want de gemeente werkt graag samen met studenten aan ruimtelijke opgaven. Zoals de vraag hoe ga je om met waterberging in de stad? En wat is er nodig om een drijvende woonwijk te ontwikkelen? Daarnaast werken we natuurlijk veel samen met het Havenbedrijf Rotterdam. De grootste opgave waaraan zij op dit moment werken is de energietransitie van de haven. Hoe kan de Rotterdamse haven koploper worden op het gebied van duurzaamheid? De verschillende partijen op RDM proberen zoveel mogelijk thema’s met elkaar te delen en aan elkaar te koppelen. Zodat we daarin samen kunnen optrekken.” 

Wat vinden studenten van de campus?

“Er zijn hier studenten die afstuderen in innovatieteams van bedrijven. Zij vinden het fantastisch om hier te zijn. De campus is als een speeltuin voor hen. Er zijn ook studenten die hier regulier onderwijs volgen. Die zijn niet altijd blij dat ze de tocht met de boot moeten afleggen om hier naartoe te komen. Maar we slagen er steeds beter in om alle studenten te enthousiasmeren voor wat hier plaatsvindt: samenwerken, zelf initiatief nemen, experimenteren. Het onderwijs moet daarvoor innoveren. Bijvoorbeeld als het gaat om het onderwijs meer aan de praktijk koppelen. Op RDM zijn we daarin voorloper. Maar we kunnen nog steeds stappen zetten.”

Kun je nog wat meer over het innoveren van het onderwijs vertellen?

“Traditioneel onderwijs bestaat nog te vaak uit geroosterd onderwijs in blokken met op gezette tijden een praktijkles. In de beginfase van de campus hebben we ook dat type onderwijs hier toegepast. De studenten moesten voor praktijklessen naar RDM komen. Dat bleek niet succesvol. In de afgelopen jaren zijn we studenten steeds meer gaan stimuleren om zelf initiatief te nemen. Zo geven we hen bijvoorbeeld de opdracht om binnen tien weken een werkstuk te ontwikkelen, zonder dat we daar klassikale praktijklessen aan koppelen. Studenten moeten uit eigen motivatie aan de slag gaan in een van de werkplaatsen op RDM, zoals de houtwerkplaats, het fablab of materialenlab. Er zijn daar instructeurs aanwezig die de studenten op maat kunnen begeleiden. En teams van studenten kunnen er workshops volgen. Deze vorm van onderwijs creëert een heel andere energie. Het motiveert studenten. Zo zie je bijvoorbeeld dat studenten die eenmaal in de flow zitten hier dagenlang met hun project bezig zijn.”

Tot slot: wat is er volgens jou nog nodig om de campus tot een nog groter succes te maken?

“Bedrijven vinden het soms nog lastig om hun innovatieprojecten in een open structuur te laten plaatsvinden. Openheid, en bereidheid om te delen en van elkaar te leren is enorm belangrijk als het gaat om innoveren. In de relatie met het bedrijfsleven kunnen we wat dat betreft nog stappen maken.”