De Europese Commissie heeft recent bekendgemaakt dat de regels voor staatssteun worden vereenvoudigd. De vereenvoudiging betreft een aanpassing van de zogenaamde Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) voor staatssteun. Dit leidt er onder meer toe dat staatssteunregels beter afgestemd worden op die van de Europese structuurfondsen, wat de administratieve lasten voor steden verlicht en de toegang tot Europese fondsen vereenvoudigt.

Stroef werkende regelgeving

De aanpassing is mede gebaseerd op een van de praktijkvoorbeelden van stroef werkende regelgeving  op stedelijk niveau, die het Kenniscentrum Europa Decentraal (KED) op 30 mei 2016 presenteerde bij de ondertekening van het ‘Pact van Amsterdam’. Bij die gelegenheid werd de Europese Agenda Stad gelanceerd. Betere regelgeving en betere financiering zijn twee van de  kerndoelen van de Europese Agenda Stad.

BRIDGE!

KED verzamelde de voorbeelden in opdracht van het programma Agenda Stad van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en publiceerde ze in het rapport BRIDGE!. In het rapport wordt in de casus Energy Store onder meer geconcludeerd dat projecten die gefinancierd worden met Europese fondsen door conflicterende regels en dubbeling van procedures vaak moeilijk in overeenstemming te brengen zijn met het staatssteunregime. Dit knelpunt is met steun van BZK door het Huis van de Nederlandse provincies ingebracht bij het REFIT-platform. Dat heeft de problematiek erkend en aanbevelingen gedaan voor verbetering, waarin het voorbeeld uit Bridge! ook met name wordt genoemd.

‘REFIT-route’ en Europese Partnerschappen

De REFIT-opnie heeft nu  dus geleid tot vermindering van de administratieve lasten voor gemeenten en provincies. Dit eerste concrete resultaat op het gebied van betere regelgeving en financiering laat zien dat de ‘REFIT-route’ werkt voor de Europese Agenda Stad. Dat is belangrijk, omdat die route waarschijnlijk ook bruikbaar is voor de komende voorstellen voor betere regelgeving vanuit de Partnerschappen van de Europese Agenda Stad. In het Pact van Amsterdam zijn 12 prioritaire thema’s overeengekomen, op het gebied van Smart, Sustainable en Inclusive Cities. In die partnerschappen werken meer dan 80 Europese steden en hun koepelorganisaties samen met Lidstaten, de Europese Commissie en stakeholders, om voorstellen uit te werken op het gebied van Betere Regelgeving, Betere Financiering en Betere Kennisdeling. De eerste voorstellen worden naar verwachting eind juni gepubliceerd.

Meer informatie: 
Opinie V3A van het REFIT-platform
Website van het BRIDGE!-rapport
Website van de Europese Agenda Stad

Het PBL heeft het instrument City Deals geëvalueerd op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Met City Deals werken steden, het Rijk en andere (private) partijen samen aan innovaties die nodig zijn om de transities (systeemveranderingen) die worden genoemd in Agenda Stad te versnellen. De ruimte voor experiment kan nog beter worden benut, is een van de conclusies.

Samenwerking door overheidslagen heen

In City Deals leren beleidsmakers elkaars taal verstaan en ontwikkelen ze in concrete (stedelijke) projecten meer begrip voor elkaars context. De meerwaarde van het instrument City Deals zit deels in het ‘meerlaags’ werken in netwerkverband (‘multilevel governance’). Door kennis en kunde over de beleidskaders van het Rijk en de stedelijke uitvoeringspraktijk uit te wisselen, worden knelpunten in de relatie tussen beide (eerder) bespreekbaar. Deze nieuwe vorm van samenwerking kan zijn weg vinden naar regulier beleid.

Daarnaast proberen de City Deal-partners belemmeringen op te ruimen voor innovatieve oplossingen van complexe vraagstukken, zoals klimaatadaptie, binnenstedelijk bouwen en circulaire economie. Het instrument leent zich daarvoor, maar de ruimte voor experiment kan nog beter worden benut.

Dit concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in zijn evaluatie van het instrument City Deals.

Aanbevelingen

• Versterk de beschermde ruimte voor experimenten en innovatie. City Deals kunnen nog meer fungeren als een ‘beschermde omgeving’ voor uitdagende experimenten en innovaties die nodig zijn voor transities. Steden zouden de ruimte die ze al hebben intensiever kunnen verkennen. Het Rijk kan zich flexibeler opstellen en in lijn met de uitgangspunten van Agenda Stad belemmeringen als gevolg van wet- en regelgeving en ingesleten gewoontes wegnemen.
• Omschrijf het leerproces explicieter. Alle betrokkenen zien de meerwaarde van experimenteren. Zij zouden meer kunnen leren van experimenten als het leerproces explicieter wordt omschreven. Steden kunnen duidelijker reflecteren op het verband tussen een lokaal experiment en hoe zij na afloop lessen in praktijk gaan brengen, hoe zij resultaten met andere stedelijke regio’s gaan delen, en wat ervaringen in de lokale stedelijke praktijk betekenen voor het beleidskader van de Rijksoverheid. Dit vergroot de mogelijkheden voor de in Agenda Stad beoogde inktvlekwerking (kennis delen over de grenzen van regio’s en domeinen heen) en opschaling (naar hogere ruimtelijke schaal- of bestuursniveaus). Het Rijk kan hierbij een actievere rol spelen door procesgeld beschikbaar te stellen voor het betrekken van onderzoeksexpertise en door een platform of ‘community’ op te zetten waarin op landelijke schaal lessen uit ‘best practices’ worden verzameld, ontsloten en gedeeld.

Agenda Stad

In het kader van Agenda Stad maken steden, het Rijk, bedrijven en maatschappelijke organisaties in City Deals samenwerkingsafspraken om innovatieve oplossingen te zoeken voor concrete, stedelijke transitieopgaven, bijvoorbeeld op het vlak van klimaat, voedsel, huisvesting, energie, gezondheid en mobiliteit. Daarbij is het uitgangspunt dat steden het initiatief nemen. Het Rijk kan onder andere faciliteren door regelgeving (tijdelijk)aan te passen om ruimte te maken voor innovatieve proeftuinen en lokaal/regionaal maatwerk, en door  financieringsstromen aan te passen.

Afgelopen 11 mei vond een Expertsessie in Utrecht plaats, waar een twintigtal City Dealmakers en onderzoekers kennismaakten  met de eerste bevindingen van de evaluatie door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van de City Deals.

Lees de publicatie van het PBL.

De Atlas Leefomgeving bestaat tien jaar en deze mijlpaal wordt groots gevierd op de Lustrumconferentie op 18 mei in de Van Nelle Fabriek in Rotterdam. Hier komen alle trends en ontwikkelingen op het gebied van de Omgevingswet, Informatiehuizen, geodata en visualisaties aan bod. Ook is er aandacht voor de City Deal Waarden van Groen en Blauw in de Stad.

Centraal op de lustrumconferentie zijn alle atlassen in het portaal: de Atlas Leefomgeving, de Atlas Natuurlijk Kapitaal en de Nationale EnergieAtlas. De atlassen zijn in gezamenlijkheid met velen tot bloei gekomen en zullen in gezamenlijkheid de toekomst in gaan. Zo lanceren de provincies Zuid-Holland en Zeeland op 18 mei provinciale data in de Atlas Leefomgeving.

Omgevingswet

In het conferentieprogramma komen allerlei ontwikkelingen aan bod rondom de Omgevingswet en Informatiehuizen, de bewegingen op het terrein van open data, citizen science en burgerparticipatie. Hoe gaan we bijvoorneeld om met Big Data, wat zijn de 3D-ontwikkelingen en mogelijkheden met linked data?

De dag wordt plenair geopend door dagvoorzitter Frédérik Ruys. Deze datajournalist, was eerder betrokken bij programma’s als ‘Nederland van Boven’ en ‘Onzichtbaar Nederland’ en neemt de bezoekers mee in de wereld van infographics en information design. Daarna gaan workshops en presentaties dieper in op vijf inhoudelijke thema’s.

Zo vertellen in de Living Lab gezonde leefomgeving drie sprekers vanuit hun eigen ervaringen over projecten over gezonde leefomgeving: Dick Ettema van de Universiteit Utrecht over stedelijke mobiliteit en gedrag; Rita van der Meulen over gezond stedelijk leven in de Gemeente Utrecht en John Dagevos van de Universiteit Tilburg over de Brabantse Health Deal. Dit alles onder leiding van Martijn Tak van het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Waarden van Groen en Blauw in de Stad

In het thema Duik in de Atlassen is er ook aandacht voor de City Deal: Waarden van Groen en Blauw in de Stad. Groen en water leveren belangrijke diensten aan de stad. De batentool TEEBstad is een online rekeninstrument om de baten van groen en blauw in een stedelijke omgeving te berekenen. Het rekeninstrument heeft beperkingen. Ook kan de bruikbaarheid van de tool verbeterd worden. In de City Deal: Waarden van Groen en Blauw in de Stad is afgesproken dat om de TEEBstad-tool door te ontwikkelen en te verbinden met de Atlas Natuurlijk Kapitaal. Daar wordt nu in de community of practice samenwerking, op basis van praktijkcases, aan gewerkt.

In deze sessie krijgt u een schets van de stand van zaken rond de City Deal, er wordt een voorbeeld getoond van hoe de TEEBstad-tool nu gebruikt kan worden.

Lees meer over de Atlas Lustrumconferentie.

Op woensdag 3 mei vond in de senaatszaal van de Universiteit Utrecht ‘Onze steden’ plaats, de tweede bijeenkomst van een reeks debatten en bijeenkomsten getiteld: Wat het nieuwe kabinet zich moet realiseren. Onder leiding van Paul ‘t Hart gingen drie wetenschappers de dialoog aan met Job Cohen en Bert van Delden over grotestedenproblematiek, stedelijke transities, smart cities en het verschil tussen stad en land, oftewel: wat het nieuwe kabinet zich moet realiseren over onze steden.

De eerste wetenschapper die het woord neemt is historicus Maarten Prak. De expertise van Prak ligt op het gebied van de ontwikkeling van burgerschap in stedelijke gebieden. De stad en het hedendaagse bestuur van de stad valt niet te vatten zonder deze in historisch perspectief te plaatsen, opent hij. Nederland kende tijdens de tijd van de Republiek sterk lokaal bestuur. Het Franse gezag reduceerde dat lokale bestuur tot zogezegd ‘blotelijk administratieve lichamen’ en transformeerde en exporteerde de macht naar Den Haag.

Maar nu het vertrouwen in nationale overheden onder druk staat, is het tijd om macht en bevoegdheid weer meer bij de lokale overheid te leggen. Prak beseft dat dit een grote stap gaat worden met veel onzekerheden, maar dat we het bestaande moeten loslaten om te komen tot een toekomstbestendige relatie tussen overheid en burger.’

‘Nu het vertrouwen in nationale overheden onder druk staat, is het tijd om macht en bevoegdheid meer bij de lokale overheid te leggen’

Na Prak neemt Pieter Hooimeijer het woord. Hooimeijer is geograaf en verbonden aan het Institutions for Open Societies (IOS), mede-organisator van de dialoog. Hij gelooft niet zo in een versterkt lokaal bestuur als oplossing voor de tanende legitimiteit van de overheid. Gemeenten kunnen de verantwoordelijkheid van de drie decentralisaties van 2015 al nauwelijks aan. Wel is Hooimeijer het eens met Prak dat nationale overheden niet meer de centrale actor van weleer zijn die de concurrentie met elkaar aangaan in het internationale speelveld. Metropoolregio’s zijn de spelers op het wereldtoneel en vanuit die wetenschap moet het nieuwe kabinet aan de slag gaan.

Beleidsmatig gevormd

Als laatste van de drie wetenschappers krijgt Maarten Hajer het woord. Hajer is politicoloog en onderzoekt de toekomst van de stad. ‘Maar hoe bedrijf je wetenschap over iets dat je niet weet, omdat het nog niet bestaat’, vraagt hij aan de zaal. ‘De mens zoekt naar zekerheid en vastigheid in het verleden, want het kan het heden nog maar nauwelijks aan. Laat staan dat de mens met een vrije geest de toekomst tegemoet ziet.’ Volgens Hajer moet de stad niet worden gezien als een natuurlijk verschijnsel, maar als iets dat beleidsmatig is gevormd. Vanuit die optiek vallen problemen die zich voordoen ook een stuk beter te begrijpen. Door het beleid om van vastgoed een handelswaar te maken, zijn binnensteden onbetaalbaar geraakt en is leegstand rendabel geworden. Dit laatste noemt hij de affordability crisis.

‘Metropoolregio’s zijn de nieuwe spelers op het wereldtoneel’

Na de drie keynotes van de wetenschappers roept Paul ‘t Hart Job Cohen en Bert van Delden naar voren. Cohen kennen we nog als oud-burgemeester van Amsterdam en oud-partijleider van de PvdA. Hij neemt voor de gelegenheid de rol van minister van Binnenlandse Zaken op zich. Van Delden is directeur Agenda Stad aan hetzelfde ministerie en vertegenwoordigt de beleidskant.

Volgens Van Delden gaat Den Haag in toenemende mate over steeds minder. Bevoegdheden verschuiven enerzijds naar Europa en anderzijds naar gemeenten. Toch houdt het rijk halsstarrig vast aan de monopolie op het innen van belastingen en krijgen pilots om te experimenteren met andere vormen van gemeentelijke inkomsten nog te weinig de ruimte. Volgens Van Delden zou het een goed begin zijn om koplopers op dit gebied meer in het zonnetje te plaatsen om innovatie te bevorderen. Daarin ligt de toegevoegde waarde voor de rijksoverheid en met dit concrete advies kan het kabinet aan de slag.

Minister

Het woord is aan ‘de minister’. Alsof het een waar Kamerdebat betreft geeft Paul ‘t Hart met deze woorden de beurt aan de gelegenheidsminister. Cohen kan zich vinden in de woorden van zijn voorgangers over meer decentraal gezag, maar geeft aan dat daar niet de prioriteit zou moeten liggen. Meer of minder bevoegdheid voor de ene of de andere bestuurslaag lost geen fundamenteel probleem op als er niet eerst kritisch gekeken wordt naar hoe het huidige stelsel werkt. ‘Ons juridische stelsel loopt achter op de situatie die is ontstaan sinds de decentralisaties. Eerst moeten er een flinke juridische herinrichting plaatsvinden voor we verder kunnen decentraliseren.’

Verder geeft hij de zaal mee dat hij niet snapt dat het woord veiligheid nog niet gevallen is, omdat een leefbare stad begint bij een veilige leefomgeving. Cohen sluit zich aan bij de woorden van Prak: zo lokaal mogelijk bestuur bijdraagt aan de veiligheid. In zijn tijd als burgemeester van Amsterdam werkten de gedecentraliseerde stadsdeelbesturen als haarvaten van de samenleving om potentiële spanningen, bijvoorbeeld rond het verschijnen van Fitna in 2008, snel in kaart te brengen.

De avond word afgesloten met een vragenronde van de zaal voor de gasten. Masterstudent Tjeerd Kruijt is benieuwd wat Job Cohen voor aanpak voorstelt voor de onbetaalbare stad die ontstaat door de affordability crisis. Cohen antwoordt dat hij het kabinet wil meegeven dat steden de ruimte moeten zoeken om uit te breiden. Het verdichten van stadscentra heeft deze onbetaalbaar gemaakt en daarom moet er creatief omgesprongen worden met de omgeving. Zandvoort omdopen tot Amsterdam Beach is hier een goed voorbeeld van; door de omgeving te benutten hoeft er geen sociale woningbouw meer plaats te maken voor dure hoogbouw. Tegen tienen waren allen het er over eens dat het kabinet een hoop moet realiseren wanneer het aankomt op onze steden. Meer lokaal, maar zonder roekeloos te decentraliseren.

Dit verslag is oorspronkelijk gepubliceerd op Platform O.
‘Onze steden’ is de tweede bijeenkomst in de VOM- en VB-tour Wat het nieuwe kabinet zich moet realiseren. Voor een verslag van de eerste bijeenkomst, klik hier.

Internationaal staat voedsel inmiddels stevig op de stedelijke agenda. Steeds meer steden pakken het onderwerp op om beleidsthema’s als volksgezondheid en duurzaamheid integraal aan te pakken. Op het Urban Food Forum in het Duitse Bonn afgelopen 5 en 6 mei kwamen steden, naast onderzoekers en internationale organisaties, bij elkaar. Ook Ede en Utrecht waren er, onder meer namens de City Deal Voedsel op de Stedelijke Agenda.

Het Forum werd georganiseerd door ICLEI (Internationaal netwerk van lokale overheden voor duurzaamheid), de stichting RUAF en de VN Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) als onderdeel van het Resilient Cities 2017 congres.

City Deal

Tijdens het Urban Food Forum presenteerden internationale steden hun ervaringen met stedelijk voedselbeleid, en werden samenwerkingsverbanden en coördinatie/ uitwisselingsmechanismen tussen steden gesmeed. Een daarvan was de City Deal Voedsel op de Stedelijke Agenda.

Wethouder Meijer van Ede was daarvoor aanwezig in Bonn om te vertellen over de City Deal en de ervaringen van zijn gemeente met voedselbeleid. Meijer is Nederlands eerste wethouder voedsel en ook internationaal is een dergelijke bestuurlijke portefeuille vernieuwend. Als een van de eerste gemeente besefte Ede dat voedsel een fundamenteel onderwerp is als het gaat om volksgezondheid, duurzaamheid en regionale economische ontwikkeling. Daarom kreeg het een belangrijke plek op de agenda.

CityFood Netwerk

Tijdens het Urban Food Forum lanceerden ICLEI en RUAF ook het internationaal netwerk CityFood. Dit netwerk richt zich op het ontwikkelen van veerkrachtige voedselsystemen voor stad en omliggend platteland. Het netwerk biedt steden mogelijkheden om van elkaars ervaringen te leren, voor training en beleidsondersteuning en voor het delen van technische expertise en innovaties. Inmiddels hebben al 20 steden wereldwijd interesse getoond om daaraan mee te doen.

Speciaal voor de bijeenkomst heeft Agenda Stad een Engelstalig filmpje over de City Deal Voedsel op de Stedelijke Agenda ontwikkeld:

Bekijk de presentatie hier van wethouder Meijer.

Op 19 mei 2017 neemt de Amsterdamse wethouder Kajsa Ollongren de Rapportage City Deal Warm Welkom Talent in ontvangst. Dit is in het bijzijn van Prins Constantijn, Special Envoy van StartupDelta. Het rapport wordt aangeboden door John Joosten (EZ), voorzitter van de Werkgroep Warm Welkom Talent, tijdens het event The Next Web in Amsterdam.

De rapportage bevat aanbevelingen om Nederland aantrekkelijker te maken voor talentvolle buitenlandse ondernemers.

Warm Welkom Talent

Het afgelopen jaar is er hard gewerkt om de aantrekkingskracht van Nederland te vergroten voor ondernemend talent uit het buitenland. Hiervoor is het proces onderzocht dat deze ondernemers afleggen, vanaf het moment dat ze zich oriënteren op een komst naar Nederland tot het daadwerkelijk starten en groeien van hun onderneming.

Om dit proces te verbeteren zijn aanbevelingen geformuleerd, in samenwerking met alle betrokken organisaties en de ondernemers zelf. Zo zorgen we ervoor dat Nederland duurzaam in de top van de meest aantrekkelijke landen voor startups blijft staan.

Dit onderzoek is uitgevoerd vanuit de City Deal Warm Welkom Talent, een samenwerking van de Ministeries van EZ, OCW, SZW en VenJ, en de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Eindhoven en Groningen.

Vandaag is het Dag van Europa. Een mooi moment om alvast stil te staan bij het 1-jarig bestaan van het Pact van Amsterdam dat vorig jaar 30 mei werd aangenomen door de EU-ministers voor stedelijke ontwikkeling en de Europese Agenda Stad van start ging. Het Pact zorgde voor een doorbraak in stedelijk beleid in Europa. Nooit eerder werkten steden, lidstaten, de Europese Commissie en Europese instellingen namelijk samen aan een gemeenschappelijke stedelijke agenda.

En die samenwerking betaalde zich uit. Intussen zijn op alle twaalf afgesproken thema’s partnerschappen gestart en werken 200 verschillende Europese steden, ministeries, EU-instellingen en stakeholders met enthousiasme samen aan effectiever en efficiënter EU-beleid voor steden. De eerste aanbevelingen van deze partnerschappen op het gebied van betere EU-regelgeving, betere toegang tot EU-fondsen en betere kennisdeling krijgen vorm.

In het kader van het 1-jarig bestaan van het Pact van Amsterdam organiseren het Ministerie van Binnenlandse Zaken, het European Urban Knowledge Network (EUKN), Platform31 en de gemeente Utrecht, een bijeenkomst over de eerste resultaten van de Europese Agenda Stad en kijken we vooruit met vertegenwoordigers van verschillende overheden (steden, provincies, ministeries en Europese Commissie) en onderzoeksinstellingen, vooruit naar de toekomstige positie van steden in de Europese beleidsarena.

De bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 4 juli van 13.30 uur tot 17.00 uur in de Jaarbeurs in Utrecht. Voor meer informatie en aanmelden kijk op de site van Platform31.

Op 19 mei heeft de Amsterdamse wethouder Kajsa Ollongren de Rapportage City Deal Warm Welkom Talent in ontvangst genomen. De rapportage bevat aanbevelingen om Nederland aantrekkelijker te maken voor talentvolle buitenlandse ondernemers.  Dit was in het bijzijn van Prins Constantijn, Special Envoy van StartupDelta. Het rapport is aangeboden door John Joosten, voorzitter van de Werkgroep Warm Welkom Talent, tijdens het event The Next Web in Amsterdam.

Wethouder Kajsa Ollongren: “Steden kunnen niet zonder creatieve pioniers met lef. Met deze City Deal laten we zien we open staan voor de komst van buitenlandse ondernemers en kunstenaars. Dat is goed voor de economie van Amsterdam en versterkt het culturele leven. Ik ben er zeker van dat de magneetwerking van onze steden op talent met deze deal nog krachtiger wordt.”

Prins Constantijn: “We zitten in een wereldwijde concurrentieslag om talentvolle mensen naar Nederland te halen, die vaak op cruciale functies vervullen in Nederlandse groeibedrijven. Het verlagen van de salarisdrempel in de Kennismigrantenregeling voor bijvoorbeeld IT-talent is essentieel voor de concurrentiekracht van Nederland, maar ook het behoud van de 30% regeling en betere voorzieningen om aandelen en opties te kunnen uitkeren als loon.”

Onderzoek en aanbevelingen

De Werkgroep heeft onderzocht welke stappen buitenlandse ondernemers afleggen vanaf het moment dat ze zich oriënteren op een komst naar Nederland, tot het daadwerkelijk starten en groeien van hun onderneming. Uit het onderzoek blijkt dat Nederland een aantrekkelijk land is om in te leven en te werken, maar dat de overheid meer kan doen om buitenlands talent aan te trekken en te verwelkomen. Met name de communicatie, begeleiding, en administratieve procedures kunnen beter.

City Deal Warm Welkom Talent

De City Deal Warm Welkom Talent is overeengekomen door de steden  Amsterdam, Den Haag, Eindhoven en Groningen, en de ministeries van Economische Zaken, Veiligheid en Justitie, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het doel van de City Deal  is om buitenlands ondernemend talent aan te trekken en de ruimte te geven om in Nederland te wonen, te ondernemen en te groeien. De focus ligt bij start-ups, scale-ups (snelle groeiers), en ondernemers in de creatieve sector. Deze groep ondernemers  levert een onmisbare bijdrage aan de economie. Zij verrijken het Nederlandse bedrijfsleven met innovatieve ideeën en waardevolle netwerken.

Het belang om te investeren in de aantrekkingskracht van Nederlandse stedelijke regio’s op internationaal talent wordt inmiddels ook onderschreven door de Stuurgroep internationale handelsbevordering. Zij adviseert een nieuw kabinet brede steun te geven aan de resultaten van de City Deal Warm Welkom Talent, onder andere via hervorming van wet- en regelgeving.

Werkgroep Warm Welkom Talent

De rapportage met aanbevelingen is opgesteld door een werkgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de City Deal-partners. Ook relevante organisaties zoals de Immigratie en Naturalisatie Dienst, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en expatcenters waren betrokken, en niet te vergeten buitenlandse ondernemers.

Lees de aanbevelingen in het eindrapport.

Op 11 mei kwam een twintigtal City Dealmakers en onderzoekers bij elkaar in Utrecht om kennis te maken met de eerste bevindingen van de evaluatie door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) van de City Deals.

Na anderhalf jaar City Deals en Agenda Stad is het, volgens Natalie Burgers, plaatsvervangend directeur programma Stad bij BZK, een mooi moment om de thermometer te gebruiken. “Op dit moment zijn er 17 getekende City Deals die lopen, waarvan twee afgerond. Ze zijn een mooi instrument dat in heel Nederland navolging heeft gekregen. Veel steden zijn er inhoudelijk mee aan de slag gegaan en zetten er stappen mee. Bij elke City Deal kunnen ze een zwiep geven aan de maatschappelijke transities op uiteenlopende gebieden zoals energie, klimaat, duurzaamheid en inclusie waarmee we bezig zijn.”

Voorlopige bevindingen

In Utrecht presenteerde onderzoeker David Hamers de voorlopige bevindingen van de eerste fase van het onderzoek van PBL. Het planbureau bekeek bij 11 City Deals aan de hand van 44 interviews met betrokkenen wat goed gaat en wat beter kan. Doel van de evaluatie is om uiteindelijk de methodiek te versterkendoor van de praktijk te leren. In juni zal het PBL haar definitieve bevindingen van deze eerste fase publiceren. Overigens is het nadrukkelijk niet het doel om City Deals af te rekenen, maar gaat het puur om de evaluatie van het instrument.

Bij het selecteren van de 11 City Deals, zoals Roadmap Next Economy, Voedsel op de Stedelijke Agenda en Inclusieve Stad, keek PBL onder meer naar de status, de diversiteit van thema’s en spreiding over Nederland. Ook werden twee deals bekeken die uiteindelijk geen City Deal zijn geworden.

Plaatsvervangend directeur Stad Natalie Burgers opent de kennissessie. Foto: Pieter Verbeek.

Complexe vraagstukken

Volgens Hamers helpen de City Deal steden om complexe vraagstukken in samenhang met elkaar op te lossen. “Voor de aanpak daarvan kijken mensen vooral naar steden, maar ze kunnen het niet alleen. Ze hebben het Rijk nodig en andere partners.” Hij benadrukt dat de oplossingen voor de complexe vraagstukken niet alleen bij technologische innovatie liggen, maar juist ook bij bestuurlijke innovatie, bij gedragsverandering.“De transities die nodig zijn in steden zijn vooral geholpen met innovatie. Dat stelt hogere eisen dan vernieuwing. En een van de manieren om tot innovatie te komen is door te experimenteren. Agenda Stad heeft de lat hoger gelegd dan gewoon vernieuwing.”

City Deals zijn volgens Hamers vooral een nieuwe vorm van samenwerking tussen Rijk en stedelijke partners, waarbij via korte lijnen open met elkaar wordt gecommuniceerd. “De voeten in de klei worden gecombineerd met het hoogste abstractieniveau.” Het blijkt ook dat het wel echt een ‘publiek feestje’ is; hoewel geïnterviewden aangeven dat de betrokkenheid van marktpartijen meerwaarde heeft, is nog weinig bedrijfsleven aangehaakt. Ook is het niet voor iedereen helder wanneer City Deals toegepast kunnen worden. Gaat het daarbij om de grote systeemveranderingen die beleidswijzigingen en aanpassing van wetgeving vereisen? Of ligt de lat iets minder hoog en moeten we binnen de bestaande kaders blijven? Uit de discussie komt naar voren dat innovatie en experiment door koplopers schuring veroorzaken met de bestaande structuren en regels.

Netwerkvorming

De grote meerwaarde van City Deals is de netwerkvorming die er ontstaat. “Er wordt gewerkt buiten bestuurlijke kokers om aan versnelling en agendering.” Het imago kan echter ook verkeerd overkomen. ‘Weer een convenant’, of een ‘papieren tijger’. Daarom benadrukt het PBL het belang van selectiecriteria om meer selectiviteit te krijgen bij de City Deals. Hamers suggereert voor de discussie met de aanwezigen enkele mogelijke criteria: er moet bijvoorbeeld sprake zijn van systeemverandering of ‘grote’ thema’s. Het Rijk moet partner zijn. De stad moet een centrale rol spelen. “Of we moeten aan de slag met minder City Deals, maar met grote thema’s, of met meer City Deals, maar dan moeten ze concreter.”

Verder beveelt PBL aan om vooral de ruimte om te experimenteren te vergroten.

Naast PBL doet ook het NSOB een evaluatieonderzoek naar de City Deals, dat in juli verschijnt.

Annemiek Jetten en Rob Jonkman, leden van de VNG-commissie Europa en Internationaal, spraken 29 mei met (demissionair) minister Plasterk (BZK) over de samenwerking en ontwikkeling rond de Europese Stedelijke Agenda. Zij drongen aan op voortzetting van betrokkenheid van Nederland/BZK.

Het gesprek was onderdeel van het jaarlijkse Bestuurlijk Overleg Europa.

Annemiek Jetten bedankte de minister voor de goede samenwerking tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU (januari t/m juni 2016) en de ontwikkeling van de Europese Stedelijke Agenda (EU Urban Agenda). Zij overhandigde de minister een congresmagazine van het forum dat het Comité van de Regio’s hield over de over de EU Urban Agenda. (Kijk onder Meer informatie.)

Voortzetting Urban Envoy

De EU Urban Agenda was een van de prioriteiten van het Nederlandse EU-voorzitterschap tijdens het 1e semester van 2016. De inzet van het ministerie van BZK leidde tot de goedkeuring van het Pact van Amsterdam. De VNG dringt sterk aan op voortzetting van betrokkenheid van het BZK  in de vorm van een verlenging van de aanstelling van de ‘Urban Envoy’.

De Urban Envoy is een speciaal gezant die de EU Urban Agenda op de kaart zet en de netwerken actief betrekt. Verlenging van de aanstelling kan de continuïteit garanderen en zorgen dat alle inspanningen ook daadwerkelijk tot resultaten leiden.

Thematische partnerschappen

De Europese Stedelijke Agenda heeft geleid tot twaalf thematische partnerschappen waarin lidstaten, steden, de Europese Commissie en maatschappelijke organisaties (o.a. Aedes en CEMR) met elkaar de stedelijke dimensie voor een aantal maatschappelijke uitdagingen in kaart te brengen. Dit moet uiteindelijk leiden tot aanbevelingen om EU-beleid en -regels te verbeteren voor uitvoering in de stedelijke omgeving.

Bestuurlijk Overleg Europa

Het Bestuurlijk Overleg Europa is een jaarlijks overleg tussen de ministeries van BZK en BZ, de VNG, het IPO en de UvW over effectieve samenwerking tussen Rijk en decentrale overheden voor wat betreft de Europese Unie. Naast de Urban Agenda waren 29 mei de belangrijkste agendapunten: het rapport Samen Sterk in Europa (zie hieronder), de Brexit en de toekomst van de Europese Unie.

• Steden aan zet (pdf)
  Congresmagazine forum Comité van de Regio’s over de EU Urban Agenda
• Rapport Samen Sterk in Europa (pdf)

Bron: VNG