De nieuwe Omgevingswet moet gemeenten helpen een omgevingsbeleid te ontwikkelen dat leidt tot een gezonde leefomgeving. Waar gemeenten zich nu vaak concentreren op het halen van wettelijk vastgestelde milieunormen, kan nog veel meer bereikt worden door een gezonde inrichting van steden, waarbij inwoners bijvoorbeeld gestimuleerd worden om meer te bewegen en minder stress ervaren.

Dat staat in het adviesrapport ‘De stad als gezonde habitat: gezondheidswinst door omgevingsbeleid’ van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) dat directeur-generaal Omgevingswet Erik-Jan van Kempen op 18 april namens minister Ollongren van Binnenlandse Zaken in ontvangst nam.

DG Erik-Jan van Kempen (r) neemt het advies in ontvangst namens minister Ollongren. Links op de foto Rli-raadslid Ellen Peper, in het midden Rli-voorzitter Jan-Jaap de Graeff. Foto: Fred Ernst.

De Rli biedt gemeenten in het rapport een aantal handvattten en pleit voor een leefomgeving die gezonde keuzes aantrekkelijk maakt, bijvoorbeeld door het gebruik van fiets- en wandelpaden te stimuleren, het creëren van openbare ruimten die uitnodigen tot ontmoeting en ontspanning en het slim plaatsen van trappen en liften in gebouwen. Met name in buurten met een gezondheidsachterstand zouden steden dergelijke maatregelen voorrang moeten geven, aldus de Raad.

City Deal

De Rli stelt verder diverse maatregelen voor op het gebied van financiën, sturing, kennisontwikkeling en ontwerpend onderzoek. Bij de aanbevelingen op die laatsgenoemde terreinen, wordt de City Deal-aanpak van Agenda Stad expliciet genoemd:

“Het is dan ook belangrijk dat steden bij de aanpak van de gezonde leefomgeving leren van elkaars ervaringen, niet alleen binnen en tussen overheden, maar ook met de markt en de samenleving. Dat gebeurt al wel, maar vaak op incidentele basis. Tijdens de diverse bijeenkomsten en gesprekken die voor dit advies zijn gevoerd, is geuit dat het lijkt alsof ‘ieder voor zich het wiel aan het uitvinden is’. In navolging van het PBL die de City Deals heeft geëvalueerd (Hamers et al., 2017a en b), meent de raad allereerst dat het Rijk de ‘best practices’ van de pilots actiever kan verzamelen en ontsluiten om het onderling leren en kennis delen te bevorderen. De pilots zelf moeten worden voortgezet, bijvoorbeeld die van de beleidsprogramma’s Agenda Stad (City Deals) en Slimme en Gezonde Stad (Living Labs, pilotsteden).”

De Rli benadrukt dat mensen met verschillende achtergronden elkaars ’taal’ leren spreken: “arts en stedenbouwer zijn beiden nodig voor een gezond stadsplan’, en dat steden alle betrokken partijen, zoals zorgverzekeraars, corporaties, bedrijven en burgers, nauw betrekken bij keuzes, zoals ook gebeurt binnen City Deals. Voor het Rijk ziet de Rli tenslotte ook een rol, want wanneer de Nationale Omgevingsvisie inzet op bijvoorbeeld een strategie van ‘verdichting’ binnen bestaande stadsgrenzen, zal dit in steden waar rijkswegen doorheen lopen, moeten leiden tot forse extra investeringen in geluidsschermen of gedeeltelijke ondertunneling.

Download en lees het adviesrapport ‘De stad als gezonde habitat’, op de website van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur.

Bewoners van ruim 200 woningen in de wijk Ruwaard in Oss, kunnen sinds deze week online het Zorglabel van hun huis opzoeken. Het Zorglabel geeft aan hoe toegankelijk de woning is voor bewoners die zorg nodig hebben. Een woning met zorglabel A is geschikt voor mensen die niet mobiel zijn. Een woning met zorglabel F is ogeschikt voor iemand met een rollator.

Oss is de eerste gemeente die Zorglabels toekent aan woningen. Later dit jaar start ook Uden een proef met de labels. De pilot vindt plaats in het kader van de City Deal ‘Naar een Digitale Woonomgeving‘. Het Zorglabel wordt berekend door de online applicatie WoonConnect. De bewoners van Ruwaard gebruiken het programma al sinds vorig jaar, onder andere om te kunnen inzien wat ze kunnen doen om hun woning zodanig aan te passen dat ze langer en duurzamer ’thuis’ kunnen blijven wonen. Wethouder Zorg & Welzijn Annemieke van de Ven is blij met de uitbreiding van de informatie in WoonConnect: “Door mensen te laten zien wat er allemaal mogelijk is, helpen we ze om op tijd na te denken over hun toekomst.”

Het Zorglabel biedt inzicht in het aantal woningen in Oss waarin mensen langer zelfstandig kunnen wonen. En het draagt bij aan het sneller vinden van passende woonruimte als verhuizen noodzakelijk is. De gemeente Oss kijkt tot de zomer of de Zorglabels bewoners helpen in het maken van keuzes over hun woontoekomst.

Het partnership Urban Poverty heeft onlangs na afronding van de publieke consultatie haar definitieve actieplan gepresenteerd. De acties zijn onder te verdelen in vijf verschillende groepen. Met name acties die gericht zijn op achterstandswijken, geïntegreerde acties en kinderarmoede zijn relevant voor Nederland.

Dat meldt Europadecentraal.nl.

De vijf groepen acties zijn:
-geïntegreerde acties, zoals het oprichten van een EU-brede databank over stedelijke armoede.
-bestrijding van kinderarmoede
-het opwaarderen van achterstandswijken
-bestrijding van dakloosheid
-bevorderen van de integratie van Roma

Lees het definitieve actieplan in het Nederlands of Engels op de site van Futurium.

Donderdagmiddag komt de vaste kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit bijeen voor een hoorzitting over het onderwerp ‘Voedsel: Duurzame en gezonde keuzes voor consumptie’. In vier blokken komen diverse experts aan het woord over o.a. het gedragsperspectief op voedselconsumptie, duurzame voedselsystemen, het tegengaan van verspilling en de relatie van voedsel met de Nederlandse landbouw.

Als achtergrond bij de hoorzitting is een aantal position papers ingezonden naar de vaste kamercommissie. Hieronder ook een position paper van de City Deal Voedsel op de Stedelijke Agenda. Daarin pleiten de 12 deelnemende steden voor de voortzetting van de nationale Voedselagenda die onder het vorige kabinet is ingezet en het verhogen van het tempo van de voedseltransitie. Hiertoe doen de steden een aantal aanbevelingen op het gebied van economie en innovatie, het terugdringen van voedselverspilling en het versterken van regionale voedselsystemen en gezonde voedselomgeving en voedseleducatie.

Ook stellen de steden voor om samen met het Rijk een aantal pilots te starten die kunnen leiden tot de ontwikkeling van een monitoringsinstrument voor effectieve integrale voedselaanpakken. En de steden benadrukken de rol die de stad kan spelen in de nationale dialoog rond voedsel.

“Voedseltransitie is een urgent vraagstuk. We gooien veel te veel voedsel weg en eten vaak ongezond. Daarbij zij we ons ook steeds minder bewust van de herkomst van wat we eten. Omdat gezond eetgedrag van jongsafaan begint, willen we het bewustzijn van en kiezen voor gezonde voeding aantrekkelijk en makkelijk maken. En we zien dat noodzakelijke innnovaties naar duurzame voedselsystemen vaak regionaal ontstaan, dus we willen het delen van die innovaties tussen steden bevorderen. Dit alles hebben in ons position paper benadrukt”, licht projectleider Henk Renting van de City Deal toe. “Ik heb er alle vertrouwen in dat de Tweede Kamer inziet hoe belangrijk en urgent het voedselvraagstuk is en samen met de steden versneld wil werken aan de benodigde transitie.”

Lees meer over de hoorzitting en het position paper van de City Deal op de website van de Tweede Kamer

In de City Deal Voedsel op de stedelijke agenda streven twaalf steden met drie ministeries en de provincie Gelderland samen naar een verbetering van het Nederlandse Voedselsysteem.

Update 19 april

Inmiddels is de kamerbrief ‘Accenten in het voedselbeleid voor de komende jaren‘ verstuurd. De City Deal Voedsel op de Stedelijke agenda wordt daarin genoemd als goed voorbeeld van het oppakken door gemeenten van het voedselbeleid. In de brief stimuleren minister Schouten (LNV) en staatssecretaris Blokhuis (VWS) andere gemeenten om zich bij dergelijke initiatieven aan te sluiten.

In de NRC van 26 maart wordt aandacht besteed aan de problemen die de wijkteams die in 80 procent van de gemeenten actief zijn, kunnen ervaren doordat gemeenten nog vaak verschillende ‘potjes’ hebben voor jeugdzorg, ouderenzorg en werk. De onlangs afgeronde City Deal Inclusieve Stad, waarin Eindhoven, Enschede, Leeuwarden, Utrecht en Zaanstad experimenten uitvoerden om zonder meerkosten burgers beter en integraal te helpen, wordt daarin genoemd als een positieve uitzondering, waarbij de meerwaarde van integrale budgetten voor wijkteams wordt aangetoond.

Voormalig projectleider van de City Deal Hans Weggemans, schetst dat wijkteams in veel gemeenten moeten ‘shoppen in de verticale kolommen’, om geld voor hulpbehoevende burgers los te krijgen.
In het artikel wordt het aanstellen van één ‘wethouder sociaal domein’ geopperd als een oplossing om bureaucratische hobbels weg te nemen. Daarnaast wordt ook melding gemaakt van het vervolg dat de City Deal Inclusieve Stad krijgt, met nieuwe experimenten, ook in andere steden als Amsterdam. Tilburg, Den Haag en Delft.

Lees het artikel ‘Hulp nieuwe stijl: sámen tegen muren oplopen’ op NRC.nl

De gemeenteraadsverkiezingen leiden tot nieuwe samenstellingen van het college, met daarin ook ‘debuterende’ wethouders. De City Deal Klimaatadaptatie wil deze wethouders een vliegende start geven en biedt hen bij de start van hun ambtsperiode een regionale masterclass aan over klimaatadaptatie.

De masterclasses richten zich vooral op gemeenten die al veel doen op het gebied van regionale klimaatadaptatie. De masterclasses worden deels georganiseerd door de waterschappen en provincies waar geïnteresseerde gemeenten toe behoren en kunnen daardoor worden afgestemd op lokale vraagstukken.

Zittende wethouders wordt verzocht om hun vervanger of nieuwe collega op te geven, zodat de masterclass kort na de verkiezingen kan worden georganiseerd. De masterclasses zullen tussen eind april en begin juni plaatsvinden. Eén van de doelen van de masterclass is dat klimaatadaptatie steviger wordt opgenomen in de collegeprogramma’s.

Het aanmelden van meerdere wethouders per gemeente wordt gestimuleerd, onder andere door kortingen op de kosten.

Lees meer over de masterclasses op de website van de City Deal Klimaatadaptatie.

Het kabinet investeert 130 miljoen euro in Brainport Eindhoven. Met de bijdragen vanuit de regio erbij wordt zo voor 370 miljoen euro geïnvesteerd in een onderscheidend voorzieningenniveau, het aantrekken, opleiden en behouden van jong technisch talent en het realiseren van innovaties met maatschappelijke impact. Dit schreven minister Carola Schouten van LNV en Kasja Ollongren van BZK vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer.

Brainport Eindhoven is hiermee het laatste project dat geld ontvangt uit de zogenoemde Regio Envelop, waarin het kabinet geld reserveerde voor regionale ontwikkeling. Minister Schouten benadrukt dat het belangijk is om technisch talent op alle onderwijsniveaus aan te trekken, om de Brainport Eindhoven als economische regio van nationale betekenis te blijven ontwikkelen. Minister Ollongren sprak haar bewondering uit voor de Brainport, vanwege de unieke regionale samenwerking tussen overheden bedrijfsleven en kennisinstellingen. “Ik ben er trots op dat we dankzij de bijdrage van het Rijk jong, technisch talent kunnen aantrekken en behouden. Het zijn uiteindelijk de mensen die deze regio zo uniek en innovatief hebben gemaakt”, aldus de minister.

Lees meer in het bericht met verwijzing naar de kamerbrief op Rijksoverheid.nl.

Het kabinet investeert 130 miljoen euro in verbeteringen op het gebied van wonen, onderwijs, werken, veiligheid en cultuur in Rotterdam Zuid. De gemeente Rotterdam wil dit bedrag met hulp van partners verdubbelen tot 260 miljoen euro. “Het kabinet draagt graag bij aan de ambities van de gemeente Rotterdam om het welzijn en de welvaart van de Rotterdammers te verbeteren”, aldus minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit donderdag in een brief aan de Tweede Kamer. De investering vindt plaats in het kader van het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) waarin het Rijk sinds 2011 met de gemeente Rotterdam en (semi-)private partijen ijvert om de leefbaarheid in het gebied te verbeteren. NPRZ wordt door die samenwerking ook wel gezien als een ‘city deal avant la lettre’.

Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hoopt dat de financiële impuls andere partijen zal stimuleren om ook te investeren: “De stevige impuls zie ik als een herbevestiging van het partnerschap tussen Rijk en de gemeente Rotterdam, dat al enkele jaren loopt. Ik ga er vanuit dat de bijdrage van Rijk en gemeente ook andere partijen enthousiast maakt om te investeren. Des te eerder merken de bewoners dat het echt de goede kant op gaat. Want daar doen we het voor.”

De regiodeal waarin de besteding van het bedrag wordt uitgewerkt, wordt de komende tijd door de gemeente Rotterdam samen met het kabinet en corporaties, scholen en ondernemers ingevuld.

Lees de kamerbrief van de ministers Schouten en Ollongren op Rijksoverheid.nl

Het Europese partnerschap Klimaatadaptatie heeft een korte online enquete uitgezet om te inventariseren welke knelpunten Europese steden ervaren bij het ontwikkelen en uitvoeren van klimaatadaptatiebeleid. In acht vragen wordt ingegaan op onderwerpen als: reikwijdte van klimaatadaptatie binnen gemeenten, de beschikbare besluitvormingstools, ervaring van het spanningsveld politiek – klimaatstrategie (korte vs. lange termijn denken), beschikbaarheid en toegankelijkheid van data,  communicatiecampagnes en inzet van mensen en middelen.

Nederland is niet vertegenwoordigd in het partnerschap, maar beschikt uiteraard over veel relevante kennis op dit terrein. Ben jij bereid om de Europese collega’s verder te helpen met dit vraagstuk door in een paar minuten een deel van jouw relevante kennis en ervaringen online te delen? Vul dan voor 18 maart de enquete in.

Over het PS Climate Adaptation

Het European Partnership ‘Climate Adaptation’, gestart in November 2017,  richt zich op het anticiperen op de schadelijke effecten van klimaatverandering en het voorkomen en minimaliseren van schade aan stedelijke gebieden.