Lidstaten, EU-instituties  en  stakeholders hebben afgelopen donderdag 12 mei uitdrukkelijke steun verleend aan het Pact van Amsterdam. Tijdens een DG meeting van de Urban Development Group feliciteerden lidstaten de huidige voorzitter Nederland met het behaalde resultaat.

Het Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS Institute) heeft de tweede call voor Stimulus projecten geopend. Doel van deze projecten is om nieuwe en bestaande AMS Institute partners te ondersteunen bij het doen van innovatief onderzoek voor stedelijke vraagstukken.

Stimulus projecten hebben als doel om op korte termijn onderzoeksresultaten op te leveren, die fungeren als katalysator voor nieuwe oplossingsrichtingen, concepten of aanpakken. Ze moeten uiteindelijk grote follow-up projecten genereren. Er is plek voor maximaal acht projecten.

Cofinanciering

Het AMS Institute kan cofinanciering verzorgen tot 50 procent van het projectbudget met een maximum van 25.000 euro. Dat doet ze vanuit het programma Onderzoek & Valorisatie, dat is opgebouwd rond drie hoofdthema’s: de verbonden stad, de circulaire stad en de vitale stad.

Aanmelden

Aanvragers kunnen zich tot en met 11 juli aanmelden met hun onderzoeksproject. Die moeten voldoen aan verschillende eisen. Zo moeten ze een innovatieve oplossing bieden voor een bepaald stedelijk vraagstuk, relevant zijn voor Amsterdam, of daar fysiek worden uitgevoerd. Ook moeten de projecten passen binnen de drie hoofdthema’s van het AMS Institute, toekomstgericht zijn, potentie hebben voor schaalvergroting en plek bieden voor wetenschappers van een van de AMS Institute partners TU Delft, Wageningen UR en of MIT. Daarnaast moet er een partner vanuit het veld meedoen, bijvoorbeeld vanuit bedrijfsleven, bewonersgroep of overheid.

Lees meer over de call voor Stimulus projecten.

“De drie belangrijkste uitvindingen van de mensheid zijn het wiel, vuur, én de stad.” Zo opende minister Plasterk zijn toespraak afgelopen 21 april tijdens de vijfde directe dialoog tussen EU hoofdstedelijke burgemeesters en de Europese Commissie in het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Plasterk was uitgenodigd om de voornemens van het Nederlands voorzitterschap voor de Europese Agenda Stad toe te lichten.

Belangrijk onderdeel van de Europese Agenda Stad zijn thematische partnerschappen tussen steden, lidstaten en de Europese Commissie. Gezamenlijk werken zij aan stedelijke uitdagingen. Plasterk benadrukte het belang van multi-level samenwerking zoals in het Pact van Amsterdam staat beschreven, en wees op de belangrijke rol van Europese (hoofd)steden.

Vier grote uitdagingen

Verder stond de burgemeestersbijeenkomst in het teken van vier grote uitdagingen waarvoor steden momenteel aan de lat staan: luchtkwaliteit en mobiliteit, huisvesting, radicalisering en integratie van vluchtelingen. Aan de hand van filmpjes en een live enquête nodigde voorzitter burgemeester van Amsterdam, Eberhard van der Laan, burgemeesters uit hun ervaringen te delen met elkaar en de Europese Commissie. De input wordt gebruikt voor de verdere invulling van de partnerschappen.

Vluchtelingencrisis

Tot slot namen burgemeesters met algemene instemming de Verklaring over de Europese Agenda Stad en de Vluchtelingencrisis aan. Daaruit bleek brede steun voor het Pact van Amsterdam, de prioritaire thema’s en de partnerschappen. Ook doen burgemeesters in de verklaring suggesties voor toekomstige partnerschappen (banen en groei, mobiliteit, circulaire economie, open data en technologie en radicalisering).

Naast de burgemeesters, spraken ook de Europese Commissie (Eurocommissaris voor Regionaal beleid, Corina Crețu), het Europees Parlement (President Urban Intergroup, Jan Olbrycht) en het Comité van de Regio’s (voorzitter COTER, Raffaele Cattaneo) waardering uit voor de inspanningen van het Nederlands Voorzitterschap om de Europese Agenda Stad tot een succes te maken.

Een Living Lab is een onderzoeksomgeving waarbij onderzoek en innovatie samengaan op basis van co-creatie en participatief ontwerpen. In een bestaande context, bijvoorbeeld een wijk, stad of regio, werken publieke en private partijen samen aan ruimtelijke projecten; van idee tot ontwerp, van plan tot uitvoering. Leren van elkaar staat daarbij centraal. Het Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie wil deze manier van samenwerken stimuleren, omdat het de enige manier is om vanaf 2020 volledig klimaatbestendig te bouwen en beheren. Doel is in 2050 daadwerkelijk bestand te zijn tegen alle uitdagingen van het veranderende klimaat.

Living Labs

Het Living Lab richt zich op de laaggelegen IJssel-Vechtdelta en de hoge delta van de Twentse stedenband. Het is het eerste Living Lab dat het Deltaprogramma toekent. Als Living Lab kunnen de regio’s rekenen op expertise, ondersteuning bij communicatie, het eventueel wegnemen van belemmeringen in wet- en regelgeving en een financiële bijdrage. Gedeputeerde Bert Boerman van de provincie Overijssel is blij met de toekenning vanuit het ministerie van Infrastructuur en Milieu. “Met dit Living Lab kunnen we nog effectiever aan de slag met het waterveilig en klimaatbestendig maken van de IJssel-Vechtdelta en de Twentse Stedenband. Ook zie ik het als een erkenning voor onze positie als koploper en de inzet die wij in Overijssel samen met onze partners in beide regio’s al op dit belangrijke dossier hebben geleverd.”

In de praktijk

De grote steden Zwolle, Enschede, Almelo en Hengelo zijn inderdaad al goed op weg met het werken aan de klimaatopgaven onder de noemer Klimaatactieve stad (KAS). Ze maken het verschil door echt wat te doen in de praktijk: concrete maatregelen tot in de haarvaten van de stad uitvoeren, samen optrekken met bewoners en ondernemers, innoveren waar nodig en daaromheen kennis en ervaringen opdoen, actief leren en delen. Dat wil het ministerie van Infrastructuur en Milieu stimuleren met het Living Lab.

Het gebied

Zwolle ligt in het lager gelegen deel van Overijssel: de IJssel-Vechtdelta. Daar is het voorkomen van natte voeten een belangrijke opgave. De Twentse stedenband is weliswaar hoger gelegen, maar door hoogteverschillen in het landschap dreigt ook daar regelmatig wateroverlast in de stad. Doel is de steden ook in de toekomst leefbaar en veilig te houden door het waterrobuust inrichten van wijken, bedrijventerreinen en vitale infrastructuur. Naast het voorkomen van wateroverlast door piekbuien ligt de nadruk op het voorkomen van overlast door droogte en hitte in stedelijk en aangrenzend landelijk gebied. De diversiteit van het gebied zorgt voor gevarieerde projecten waar lessen worden getrokken die breed toepasbaar zijn op regionaal en (inter)nationaal niveau.
In Twentse stedenband zijn voorbeelden de aanleg van de Doorbraak om Almelo, het Kristalbad tussen Hengelo en Enschede en de plannen voor de Stadsbeek in Enschede. De IJssel-Vechtdelta wil vooral klimaatactieve wijken, vitale infrastructuur en kwetsbare objecten en waterrobuust ontwikkelen centraal stellen.

Samenwerken

De KAS-projecten houden zich bezig met droogte, wateroverlast, hitte, vitaal en kwetsbaar en waterrobuust inrichten. Deze opgaven worden integraal gerealiseerd in samenhang met andere gebiedsopgaven zoals woningrenovatie, herontwikkelen van wijken en bedrijventerreinen (renaturing cities), beheer en onderhoud en hernieuwbare energie. De projecten kenmerken zich door de betrokkenheid van overheden, gebruikers, bewoners, eigenaren, ondernemers en kennisinstellingen. Het Living Lab sluit daarop aan. Vanuit de bestaande organisaties wordt een aanjaagteam Living Lab samengesteld om samen te werken aan een leefbaar, klimaatbestendig Overijssel.

Organisaties van inwoners van Europese steden, sociale entrepreneurs en kennisinstituten kunnen als stadmakers bijdragen aan de Europese Agenda Stad. Daarom zijn minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en minister Bert Koenders (Buitenlandse Zaken) vrijdag 27 mei bij de opening van de ‘City Makers Summit’ in Pakhuis de Zwijger te Amsterdam. De Summit is van 27 tot 30 mei.

Minister Plasterk nam om 16.00 uur het eerste exemplaar in ontvangst van het Magazine ‘New Europe #1’, met daarin de City Makers Agenda, samengesteld met en voor Europese stadmakers als bijdrage voor de Europese Agenda Stad. Niesco Dubbelboer leidt vervolgens een discussie met Nederlandse gemeentebestuurders over wat Nederlandse gemeenten en de Nederlandse overheid kunnen en willen betekenen rond de ontwikkeling van stadmakers in de steden. Rond 19.00 uur bespreekt minister Koenders het thema ‘Europa en de burgers’.

Europese Agenda Stad

De Europese Agenda Stad moet ertoe leiden dat Europese steden meer invloed krijgen bij EU-regelgeving, toegang tot fondsen en kennisuitwisseling. Afspraken over de uitvoering van de agenda worden opgenomen in het Pact van Amsterdam.

Het Pact moet bijdragen aan een nieuwe innovatieve werkmethode waarbij lidstaten, de Europese Commissie, EU-instituties, lokale en regionale overheden samenwerken om knelpunten in de regelgeving in kaart te brengen en aan te pakken. Binnen partnerschappen onderzoeken die verschillende partijen hoe de EU haar beleid kan verbeteren om steden beter in staat te stellen de meest dringende en complexe problemen aan te pakken.

Tijdens de Campus Party 2016 vanmiddag is de achtste City Deal getekend in het kader van de Agenda Stad: Health Hub. De regio Utrecht heeft daarin afspraken met het Rijk gemaakt om haar positie als ‘Health Hub’ te versterken. Onder de noemer van Healthy Urban Living stemmen overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven in de regio Utrecht hun strategie op elkaar af en werken aan een grootstedelijke omgeving waar mensen gezond kunnen leven.

Afspraken

Kern van de City Deal Health Hub is het inventariseren van knellende wet- en regelgeving. Ook voorzien de afspraken in het opzetten van pilots voor een regelarme of -vrije aanpak en de toepassing van bewezen innovatieve technologieën voor de ontwikkeling van een gezonde stad. De City Deal Health Hub bestaat uit vier pijlers: “Vestigingsklimaat en campusontwikkeling”, “Utrecht als modelregio voor zelfmanagement”, “Talent en professionals” en “Gezonde wijken”.

De regio Utrecht kent een omvangrijke gezondheid gerelateerde economie. Deze groeit en maakt inmiddels 20 tot 25 procent uit van de totale regionale economie. Het gaat om ongeveer 55.000 banen. Door de mix van kennis, bedrijvigheid en (semi )publieke instellingen op het terrein van gezond (stedelijk) leven behoort Utrecht tot de meeste competitieve regio’s van Europa.

Samenwerking

De City Deal Health Hub is een samenwerking tussen 10 gemeenten in de regio Utrecht (U10), de provincie Utrecht, de Universiteit Utrecht, het Universitair Medisch Centrum Utrecht, St. Antonius ziekenhuis, Hogeschool Utrecht, HKU, TNO, RIVM, EBU en Saltro. Vanuit het Rijk ondertekenen de ministers Kamp, Bussemaker, Schippers en Schultz van Haegen de City Deal. Het kabinet wil de concurrentiekracht van het Nederlandse stedennetwerk versterken en Nederland in de wereldtop houden.

Met Agenda Stad wil het Rijk onder andere pilots mogelijk maken en actief meedenken om een impuls te geven aan kansrijke initiatieven. City Deals zijn afspraken tussen partijen in stedelijke regio’s en het Rijk.

Europese steden moeten meer invloed krijgen bij EU-regelgeving, toegang tot fondsen en kennisuitwisseling. Dat is de inzet tijdens de informele ministeriële bijeenkomst over de Europese Agenda Stad en het Pact van Amsterdam op maandag 30 mei. Daarbij is nieuw dat de prioritaire thema’s van de ‘Urban Agenda for the EU’ worden uitgewerkt in partnerschappen.

 Het Pact van Amsterdam

Het Pact moet bijdragen aan een nieuwe innovatieve werkmethode waarbij lidstaten, de Europese Commissie, EU-instituties, lokale en regionale overheden samenwerken om knelpunten in de regelgeving in kaart te brengen en aan te pakken. Binnen de partnerschappen onderzoeken die verschillende partijen hoe de EU haar beleid kan verbeteren om steden beter in staat te stellen de meest dringende en complexe problemen aan te pakken.

Deelnemers

Aan de bijeenkomst, die wordt geleid door minister Ronald Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), wordt deelgenomen door ministers uit de lidstaten, vertegenwoordigers van het Europees Parlement, de Europese Commissie, Europese instellingen als het Comité van de Regio’s en andere betrokkenen, waaronder stedelijke organisaties. Onder hen zijn onder meer Maroš Šefčovič (vice-president van de Europese Commissie), Corina Creţu (Eurocommissaris voor regionaal beleid), Iskra Mihaylova (voorzitter van de commissie REGI Europees Parlement), Markku Markkula (president van het Comité van de Regio’s), Eberhard van der Laan (burgemeester van de stad Amsterdam) en Johanna Rolland (voorzitter van EUROCITIES).

De afsluitende persconferentie begint om 15.50 uur en wordt rechtstreeks gestreamd.

Tweets over deze bijeenkomst zijn eenvoudig te volgen.

De ministeries Economische Zaken en Infrastructuur & Milieu gaan met een zevental steden en andere partners aan de slag om de waarden van natuurlijk kapitaal in de stad steeds beter in geld uit te drukken. Dit is vastgelegd in de City Deal ‘Waarden van groen en blauw in de stad’.

Ondertekening vond plaats tijdens de Europese conferentie ‘Evidence-based policy making for sustainable cities’ in Utrecht op 31 mei jl.

De monetaire waarde van stedelijk groen

Gemeenten, private partijen en kennisinstituten gaan gebruikerservaringen en kennis delen om de TEEB-stadtool en de Atlas Natuurlijk Kapitaal (ANK) te verfijnen, te integreren en nog beter te laten aansluiten bij de uitvoeringspraktijk. TEEB staat voor The Economics of Ecosystems and Biodiversity. Met de TEEB-stadtool kan de monetaire waarde van stedelijk groen en water worden bepaald.

Grotere rol voor groen en water

Groen is een wezenlijke factor in het stedelijk vestigingsklimaat voor bewoners en bedrijven. Dit werd ook onderstreept in de recente studie ‘BlindSpot’. De City Deal moet er dan ook toe bijdragen dat groen en water een grotere rol spelen in gemeentelijke besluitvorming.

De City Deal is tot stand gekomen op initiatief van de gemeenten Amersfoort, Apeldoorn, Den Haag, Dordrecht, Haarlem, Rotterdam en Utrecht. Onder de partners bevinden zich het RIVM, de Hogeschool van Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen. Het is de negende City Deal die in het kader van Agenda Stad is afgesloten.

Afgelopen maandag 30 mei was een druk dagje in Amsterdam met een Europees tintje. Wat deden de EU-ministers van stedelijke ontwikkeling, Europese burgemeester, stadsmakers en Amira en Benjamin allemaal opin het hart van onze hoofdstad?

Onder luid applaus van de EU-ministers werd maandag 30 mei het Pact van Amsterdam aangenomen. Het Pact van Amsterdam is het begin van een hechtere samenwerking tussen steden, lidstaten, de Europese Commissie en koepelorganisaties. Het Pact van Amsterdam domineerde op 30 mei het nieuws op Twitter. Het onderwerp stond tot het einde van de middag op de hoogste positie. Special gezant Europese Agenda Stad Nicolaas Beets vertelt over het succes in een blog op Urban Agenda. Op EU2016.nl is een video dagverslag te zien.

(Im)pact of Amsterdam

Een stukje verderop in Pakhuis de Zwijger vond de City Makers Summit plaats. Meer dan 5000 stadsmakers uit ruim 100 steden zijn afgelopen week betrokken geweest bij het opstellen van de stadsmakers agenda. Dit is de agenda (Im)pact of Amsterdam geworden. De stadsmakers vragen de betrokken EU-ministers onder andere om hun vitale rol te erkennen die zij spelen om sociale innovatie te stimuleren, om de stad te co-creëren met de verschillende stakeholders. Van stadsmakers, sociale innovators, bedrijven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Verder vragen ze om informatie en data te openen en te delen en dat ze zich verbinden met initiatieven van stadsmakers.

Organisaties van inwoners van Europese steden, sociale entrepreneurs en kennisinstituten kunnen als stadmakers bijdragen aan de Europese Agenda Stad. De afgelopen week zijn meer 500 stadsmakers uit ruim 100 steden betrokken geweest bij het opstellen van de stadsmakers agenda.

Comité van de Regio’s

Verder in Amsterdam spraken Europese burgemeesters op het Forum van het Comité van de Regio’s in de Westergasfabriek ook met elkaar over de Europese Agenda Stad. Dit forum, mede georganiseerd door de VNG, had vier workshops: Smart and Innovative Cities, Green Cities, Inclusive Cities en Functional Urban Areas.

In de middag maakte minister Plasterk een ritje op een duurzaam vervoersmiddel: de elektrische fiets. En hij was niet de enige. Ook deed hij een interview met twee kinderen van de Nederlandse Kinderjury Amira en Benjamin, en ontving hij het Kindermanifest. Minister Plasterk nam de resultaten mee naar het overleg met zijn Europese collega’s over het Pact van Amsterdam.

De dag werd afgesloten met een persconferentie. Hierbij was zowel de Nederlandse als de buitenlandse pers vertegenwoordigd.

Blik op BZK

Onlangs verscheen het EU-themanummer van Blik op BZK. Dit nummer staat geheel in het teken van het Nederlands voorzitterschap van de EU: wat zijn de behaalde resultaten en hoe zijn die door onze collega’s, stakeholders en bestuurders gerealiseerd. Klik hier om het themanummer te lezen.

EU-ministers voor stedelijk beleid hebben vandaag in Amsterdam, onder voorzitterschap van minister Plasterk (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties), het Pact van Amsterdam aangenomen. Hierin staat dat Europese steden een steviger vinger in de pap krijgen bij Europese regelgeving, toegang tot fondsen en kennisuitwisseling. De aandacht wordt daarbij toegespitst op de Europese Agenda Stad.

Deze agenda bevat 12 prioritaire thema’s, die voor de ontwikkeling van stedelijke gebieden van essentieel belang zijn. De uitwerking van deze thema’s en de formulering van verbetervoorstellen voor bestaand EU-beleid heeft plaats door partnerschappen tussen stedelijke regio’s, de Europese commissie, lidstaten, EU-instellingen en andere betrokkenen zoals stedelijke organisaties. Deze voorstellen zullen bij de aanpassing van bestaand EU-beleid worden betrokken. Inmiddels zijn vier partnerschappen actief.

Waarom de Europese Agenda Stad?

Nederland heeft, als voorzitter van de Raad van ministers van de EU, dit initiatief genomen omdat zowel wereldwijd als in de afzonderlijke lidstaten steden steeds meer het verschil maken. Menselijk kapitaal, ondernemerschap en – daarmee – economische groei concentreren zich in toenemende mate in stedelijke gebieden. Ditzelfde geldt voor vraagstukken op het vlak van leefbaarheid. Steden raken steeds intensiever met elkaar verbonden en tegelijkertijd, zeker internationaal, scherper met elkaar in concurrentie. Dit leidt niet alleen tot toenemende verschillen tussen regio’s. Het dwingt ook steeds nadrukkelijker tot innovatie. Ook de EU dient daarom in te spelen op en ruimte te bieden aan de ontwikkeling van stedelijke gebieden. Dit komt niet alleen de burgers in die gebieden en het omliggende platteland ten goede; het versterkt ook de internationale concurrentiepositie van de EU als geheel.

Duurzaam en inclusief groeien

In de Europese Agenda Stad zijn voor het eerst de belangrijkste uitdagingen voor Europese stedelijke gebieden vertaald in prioritaire thema’s. Deze zijn van vitaal belang voor het realiseren van duurzame en inclusieve groei. In de eerste fase worden thema’s als luchtkwaliteit, armoede, migranten en vluchtelingen, huisvesting, lokale werkgelegenheid, circulaire economie, klimaat en mobiliteit aangepakt.

Nieuwe vorm van Samenwerking

Nieuw is ook dat de prioritaire thema’s van de Europese Agenda Stad worden uitgewerkt in partnerschappen. In een partnerschap werken steeds 5 Europese stedelijke regio’s, 5 lidstaten, de Europese Commissie, Europese instellingen (zoals de Europese Investeringsbank) samen met andere betrokkenen – waaronder stedelijke organisaties – aan themagerichte voorstellen voor verbetering van bestaand EU-beleid. In het Pact van Amsterdam is vastgelegd dat de uitkomsten van die partnerschappen worden betrokken bij de verbetering van bestaande EU-regelgeving, toegang tot fondsen en kennisontwikkeling en -uitwisseling.

Brede steun

De aanpak en uitvoering van de Europese Agenda Stad wordt gesteund door alle lidstaten, de Europese Commissie, het Europees Parlement, het Comité van de Regio’s, het Europees Economisch en Sociaal Comité, de Europese Investeringsbank, de burgemeesters van Europese hoofdsteden en vele andere instellingen en stedelijke koepels en organisaties. Hiermee is voor de steden, de lidstaten en de EU een belangrijke mijlpaal bereikt. Tegelijkertijd zullen alle betrokkenen de komende periode gezamenlijk nog een stevige inspanning moeten leveren om burgers hier ook de vruchten van te laten plukken.

Download het hele Pact van Amsterdam of de infographic over het Pact. Ook is er een infographic over de partnerschappen van de Europese Agenda Stad.
Kijk voor meer informatie over de Europese Agenda Stad op Urban Agenda.