Vrijwilligers in de WW zijn nu van harte welkom bij (veel) sociale ondernemingen

Ergens vorig jaar, midden in corona-tijd, meldde zich Anneke (werkelijke naam bij de redactie bekend ;-), dat klinkt interessant, toch?). Baan kwijt, alleen thuis, en dolblij dat ze zich onder de mensen kon begeven in ons atelier, waar de mondkapjesvraag de pan uit rees. Net als vele anderen voelde ze zich thuis bij ons, had het idee een bijdrage te leveren, zowel aan de aanpak van de corona-crisis als aan Vanhulley, social enterprise sinds 2012.

Voor de volledigheid meldde ze dit zoals het hoort bij het UWV. Die wees haar aanvraag af, want “Vanhulley is een BV en geen Stichting met ANBI-status”. Op straffe van korting op haar uitkering is zij, letterlijk met tranen in de ogen, weer naar huis gegaan. Om daar, in haar eentje, sollicitatiebrieven te gaan schrijven in een tijd dat alles plat lag.

Kortsluiting

Het was al eerder voorgekomen, maar dit was de druppel. Echt, ik kon er niet bij. Halen we met Vanhulley de ene ‘wij-deugen’ stempel na de andere (Register Code Sociale Ondernemingen, BCorp, aangepaste statuten mbt winstbestemming en aandelenuitgifte), hebben we van arbeidsparticipatie nota bene onze core business gemaakt, en dan wordt ons in feite te kennen gegeven dat we aan ‘verdringing op de arbeidsmarkt’ doen? Alsof Anneke, prima opgeleid, een baan als naaister zou ambiëren. Alsof ik niet mijn hele lokale netwerk voor iedereen die hier binnenloopt openzet en introducties verzorg, netwerkgesprekken regel, etc. Of dat nou deelnemers, teamleden, of vrijwilligers zijn.

Bozer en bozer

Dus was ik boos. En omdat de lokale UWV geen kansen zag om uitzonderingen te maken werd ik nog bozer en zocht ik het hogerop. Dankzij Safka van DOEN vond ik in Jessica de Ruiter van De blauwe paraplu een ware partner-in-frustration. Samen rammelden we aan de deur van de City Deal Impact Ondernemen, waar wij beide bij aangesloten zijn. Die deur werd opengedaan door Willemien Vreugdenhil (die gaan we binnenkort inlijsten), die direct ‘aan’ ging. En zo zaten we binnen de kortste keren (online) aan tafel met Bas van het UWV. Die we overlaadden met vele, soms ontroerend mooie testimonials van onze eigen vrijwilligers (Vanhulpeys).

Gelukt!

Lang verhaal kort: het is gelukt! Vrijwilligerswerk met behoud van WW is nu mogelijk. En niet alleen voor de blauwe paraplu en Vanhulley, maar voor ALLE sociaal ondernemers die niet primair voor winstmaximalisatie gaan, maar die juist die andere waarde zien die we creëren door wat we doen. (zie persbericht) Maar vooral ook voor al die mensen met een WW-uitkering die een zinvolle(re) tijdsbesteding zoeken dan thuis te zitten schrijven en wachten. Dus dit voelt als een geweldige stap voorwaarts in de erkenning van ‘onze’ beweging naar een meer maatschappelijk betrokken samenleving. Jiehaaaa!!

Laat je stem horen

Wat bovenstaand nog bijzonderder maakt: eigenlijk was dit al mogelijk sinds 2019, maar soms bereikt beleid niet altijd de uitvoering. Gebeurt geloof ik wel vaker…. Ook daar kan je heel boos om worden, maar voor mij bewijst het vooral dat het echt, echt, echt helpt om je stem te laten horen. Ik vind dat het zelfs je plicht is. Laat je horen, die andere kant weet niet altijd hoe het aan jouw kant ligt. En als jij dat niet laat weten, wie dan wel? Boos worden, lawaai maken, het helpt. Bedankt Anneke. En Safka, Jessica, Willemien en Bas.

En natuurlijk onze eigen Vanhulpeys: dank voor jullie support.

Lawaai maken…..het smaakt naar meer….;-)

Vrijwilligerswerk met behoud van WW uitkering ook mogelijk bij organisaties zonder winstoogmerk, waaronder diverse sociale ondernemingen.

Niet de rechtsvorm van de instelling is bepalend, maar de vraag of er sprake is van winstoogmerk.

In april dit jaar hebben de Blauwe Paraplu uit Amersfoort en Vanhulley uit Groningen de City Deal Impact Ondernemen benaderd, omdat zij werkten met mensen met een WW-uitkering, welke na beoordeling van UWV een terugvordering en een boete tegemoet konden zien. Deze cases zijn in overleg met het UWV binnen de City Deal in behandeling genomen en opgelost: Vrijwilligerswerk akkoord en terugvordering en boete van tafel. Inmiddels komen er vragen en signalen vanuit de uitvoering over meer, soortgelijke gevallen:

In de praktijk blijkt namelijk dat er behoorlijk strikt wordt geoordeeld op basis van al dan geen ANBI of (steun) SSBI status. Er is echter in 2019 een wijziging geweest van de regeling, waarbij er ruimte is ontstaan om vanuit een breder perspectief te kijken en oordelen. Zie hieronder deel uit de Staatscourant waarin de gewijzigde regeling is toegelicht:

“Per 1-1-2019 is de categorie ‘organisatie zonder winstoogmerk’ toegevoegd als verruiming van de regeling. Deze nieuwe algemene categorie is toegevoegd om vrijwilligerswerk met behoud van WW-uitkering mogelijk te maken bij organisaties die geen ANBI, SBBI of Steunstichting SBBI zijn, maar die zijn aan te merken als een organisatie of instelling zonder winstoogmerk en die overwegend activiteiten van algemeen nut uitvoert. Zo kunnen ook organisaties als lokale buurtinitiatieven, sociale ondernemingen zonder winstoogmerk, buurtbusverenigingen, boodschappendiensten, zorgcentra, bibliotheken, vakbonden of hospices in aanmerking komen voor het doen van vrijwilligerswerk met behoud van WW-uitkering.”

Daarbij blijft wel steeds als voorwaarde dat het om gebruikelijk onbetaalde werkzaamheden gaat. De lokale situatie is dus bepalend, er kunnen verschillen optreden tussen op het oog vergelijkbare instellingen.

In de situatie van WW en aanvraag vrijwilligerswerk, zonder ANBI of (steun) SSBI maar aantoonbaar zonder winstoogmerk, kan de adviseur basisdienstverlening zich concreet beroepen op:

De categorie waar onbetaalde arbeid en gebruikelijk onbetaalde werkzaamheden mag worden uitgevoerd wordt verruimd met de organisatie of instelling zonder winstoogmerk (die overwegend activiteiten van algemeen nut uitvoert).

Kortom: Niet de rechtsvorm van de instelling is bepalend, maar de vraag of er sprake is van winstoogmerk als doel op zich.

Bovendien kent de regeling nu een hardheidsclausule waardoor UWV bevoegd is af te wijken van de hoofdregel “voor zover toepassing gelet op het belang van het bevorderen van vrijwilligerswerk met behoud van een uitkering op grond van de Werkloosheidswet zal leiden tot een onbillijkheid van overwegende aard.” Het UWV is dus bevoegd om maatwerk toe te passen.

Er is blijkbaar in den lande niet voldoende bekendheid, voor wat betreft deze verruiming van de regeling. Het is mooi dat via de City Deal hier aandacht voor is gekomen, omdat er mogelijk ten onrechte afwijzingen zijn gedaan die in het licht van de verruiming van de regeling niet juist zijn.

De 80 partners van de City Deal Impact Ondernemen roepen de informateur en het nieuwe kabinet op Impact Ondernemen te omarmen en zo met snelheid de huidige economie te vormen naar een economie die positieve impact maakt op natuur en samenleving. De Nederlandse samenleving is klaar voor toekomstige economische modellen, waar brede welvaart de norm is. Dit verdient een centrale plaats in het regeerakkoord. 

Brede Welvaart en Impact Economie begint bij impact ondernemen. 

Ondernemers hebben de medeverantwoordelijkheid om het voortouw te nemen voor een inclusieve – en duurzame leefomgeving.  Pijlers voor succes zijn daarvoor nodig: een bewindspersoon voor Brede Welvaart, een landelijk gevalideerd impact meetinstrumentarium, een impactvol belastingstelsel en opschaling van het impact ecosysteem in Nederland. 

In de brief doen de 80 partners concrete voorstellen en aanbevelingen. Klik hier voor de brief.

Tijdens de Global Goals Meet-Up van VNG International op 11 maart gaf staatssecretaris Mona Keijzer van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) het startsein aan de 27^e City Deal: Impact Ondernemen. ‘Met hun keuzes kunnen ondernemers een impact hebben op de wereld.’

De setting was internationaal tijdens de bijeenkomst van de VNG over de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties, de SDG’s. Dat juist hier de aftrap plaatsvond van de City Deal was echter niet helemaal toevallig. De duurzame en inclusieve betekeniseconomie die de City Deal Impact Ondernemen voor ogen heeft samen met gemeenten, provincies, Rijk en ondernemers geeft namelijk invulling aan de 17 global goals. Of het nu gaat om afvalvermindering, duurzaamheid, of armoedebestrijding in wijken, impact ondernemers leveren met hun werk een positieve maatschappelijke bijdrage.

Veelzijdig netwerk

De Global Goals Meet-Up van VNG International werd geopend door Jan van Zanen, burgemeester van Den Haag en voorzitter van de VNG. Hij roemde het prachtige en rijke netwerk van deze Meet-Up die stimuleert tot samenwerken aan de Global Goals. “We zijn een community of practice die immer groeit”, verkondigde Van Zanen. “Een goed voorbeeld daarvan is de City Deal Impact Ondernemen. Ik ben trots dat Den Haag deze vandaag medeondertekent.” 

Daarna was het de beurt aan Mona Keijzer. Met een videoboodschap trapte ze de City Deal af. Maar liefst 80 partijen verenigen zich in deze deal. Van gemeenten, provincies, ministeries, uitvoeringsorganisaties, kennisinstellingen, intermediairs, financiers, adviesbureaus tot natuurlijk impact ondernemers zelf.  De link met de wereld is overal aanwezig, aldus de staatssecretaris. “Het kleinschalige is vervlochten met globale ontwikkelingen. Dat hebben we door corona gemerkt. Dit kan ook positief zijn. Met de keuzes die gemeenten en bedrijven en individuen maken, kunnen ze ook een grote impact hebben op de wereld.” 

‘Welvaart is niet het tegenovergestelde van welzijn en welbevinden’

Er zijn volgens Keijzer veel ondernemers in ons land, die niet in de eerste plaats denken aan maximaliseren van de winst, maar juist aan het maatschappelijke nut van hun onderneming. Of het nu gaat om zorg, klimaat, onderwijs of arbeidsmarktparticipatie. “Zij zien welvaart niet als tegenovergestelde van welzijn en welbevinden. Natuurlijk zijn het wel ondernemers dus er moet ook een businessmodel aan vastzitten.”

Het kabinet wil ruim baan geven aan deze maatschappelijke ondernemers, kondigde Keijzer aan. Daarom werkt ze aan een aparte rechtsvorm voor deze ondernemers, de BVm, een maatschappelijke BV. “Daarmee erkennen we deze maatschappelijke ondernemers en kunnen financiers, overheden en consumenten ze ook makkelijker herkennen. Dan weet je nog beter met wie je in zee gaat.” 

Ook wil het kabinet het zakendoen makkelijker maken voor maatschappelijke ondernemers door betere samenwerking van overheden. Zodat ze minder vaak van het kastje naar de muur worden gestuurd en dat er betere netwerken ontstaan van maatschappelijke ondernemers. Ook komt er een verbindingsofficier die de maatschappelijke ondernemers makkelijker in contact brengt met de juiste experts. “En om duidelijk te maken wat maatschappelijk ondernemen nu precies is willen we een eenduidig meetinstrument opzetten”, vult Keijzer aan. “Daarom ben ik zo blij met deze City Deal. Dat versterkt deze beweging van onderaf. Als kennisinstellingen, departementen, lokale overheden en financiers elkaar beter weten te vinden kunnen maatschappelijke ondernemers beter doen waarin zij uitblinken: ondernemen met hart voor de goede zaak.”

Duurzaam sociaaleconomisch herstel 

In een sessie rond duurzaam sociaaleconomisch herstel kwam het City Deal netwerk bij elkaar. Carol van Eert, burgemeester van Rheden, leidde de sessie. “De druk op ondernemers en winkelstraten voelen we allemaal. Als overheid geven we veel geld uit om de schade te beperken. Daarmee nemen we een hypotheek op de toekomst. Hoe zit het met andere maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie?”, benadrukte hij tijdens de sessie. 

Ondernemen met impact is heel erg actueel, aldus projectleider van de City Deal Willemien Vreugdenhil, met oog op de consultatie over de wet over de maatschappelijke BV (BVm) en het Sociaal Innovatiefonds. Daarnaast is er een nieuw Rijks inkoopprogramma gestart waarin maatschappelijke ondernemen de norm is.

Vreugdenhil roemde de 80 partners en hoe zij zich in coronatijd vanuit de keukens, woon- en slaapkamers hebben weten te verbinden aan de City Deal. “We hebben echt een landelijk ecosysteem opgezet. Het gaat hierbij ook om de belangen van leveranciers, werknemers, de natuur en omgeving. Dit is een coöperatieve vorm van kapitalisme. Het geeft ons de kans om de diepgewortelde ongelijkheid, -die door corona en de platformeconomie alleen maar duidelijker is geworden-, actief aan te pakken. Samen met banken, overheden, hogescholen en universiteiten gaan we deze verandering maken.”

27^e City Deal

“Het is een onderwerp waar we al heel lang over praten”, zei Frank Reniers, programmamanager van Agenda Stad over deze 27^e City Deal. “We willen niet alleen economisch krachtige steden maar ook sociale steden. Met deze City Deal gaan we daaraan werken.”

Stefan Panhuijsen van Enterprise NL is erg blij dat de City Deal echt van de grond is gekomen. “Er valt veel meer winst te halen als we kennis uitwisselen en projecten opschalen. Hopelijk blijft dit thema op de agenda staan straks met een nieuw kabinet.”

Reniers stelde hem gerust. “Het staat uitvoerig in de Kamerbrief over de BVm en er is een meerderheid van de Tweede Kamer voor. We gaan ervan uit dat het een mooie plek zal krijgen op de agenda. 

‘Impact is geen bijproduct’

Onderzoeker Kees Klomp van de Hogeschool Rotterdam vertelde meer over zijn plan om actieonderzoek te doen ter ondersteuning van de City Deal. “Impact is geen bijproduct maar een nieuwe benadering van de waardering van bedrijven. We moeten onderzoeken hoe we de brede waarde van bedrijven, dus zowel de maatschappelijke als zakelijke waarde, tot nieuwe norm kunnen maken. De maatschappelijke waarde van bedrijven gaat veel verder dan de louter financiële waarde van bedrijven. Hoe zorgen voor een nieuwe kijk op bedrijven?”

Maar wat is impact dan precies? Dat blijft nog erg abstract, aldus een van de deelnemers aan de sessie. “Ik moet denken aan het vage termen als ‘inclusie’ of het misbruikte ‘duurzaam’. Juist voor ambtenaren en raadsleden zou het handig zijn zo concreet mogelijk te zijn.” Volgens Klomp is impact nu vooral iets wat gemeten en gemonitord wordt. “We moeten nog veel meer leren over hoe we impact máken. In plaats van achteraf te constateren of iets wel of geen impact heeft gehad, moeten we veel meer leren begrijpen van de dynamiek is van impact; van hoe impact ontstaat. Heel veel impact-theorie is – wetenschappelijk gezien – flinterdun.”

Ter afsluiting noemde burgemeester Van Eert de City Deal een ‘fantastische stap’. “Zeker als je ziet hoeveel partijen al betrokken zijn. In zo’n lastige tijd zoiets maatschappelijk relevants opzetten. Ik hoop dat jullie het ongelofelijk druk krijgen.”