CoP City Deals treft elkaar eindelijk in voedselstad Ede

30 mei 2022

Op dinsdag 24 mei kwam de Community of Practice van City Deals voor het eerst in 8 maanden weer eens ‘live’ bij elkaar. Na twee jaar vol lockdowns, online overleggen en een geslaagde sessie over ‘fuck ups’ in Leiden op 30 september, konden we nu eindelijk een belofte inlossen van voor de Corona-crisis: een werkbezoek aan Ede en de Regio Deal Food Valley! Meer dan veertig leden van de Community of Practice namen deel aan een inspirerend dagprogramma over de ‘Ecosystemen van City Deals’.

De deelnemers werden welkom geheten door niemand minder dan burgemeester van Ede René Verhult. De burgemeester vertelt dat de ‘Food Valley’ niet recent aan een tekentafel bedacht is, maar al in de prehistorie bestond. Nadat hij de historische context van Ede schetst, geeft hij aan hoe Ede met de Regio Deal Food Valley ook een bijdragen wil leveren aan het terugdringen van stikstof en fijnstof. Ook interessant: de burgemeester schetst dat de gemeente Ede in het verleden veel is ‘overkomen’. Zo deelt Ede ook een rijke geschiedenis met de Landmacht. Mede daardoor is de mentaliteit in Ede dat men probeert zaken in eigen hand te houden. Want: “De bal rolt niet vanzelf naar Ede toe.”

Burgemeester René Verhulst

Afval bestaat niet

Dealmaker en dagvoorzitter Henk Jan Bierling stelt Smaakpark-oprichter Christiaan Weij aan de deelnemers voor. Weij is food designer en vertelt de ‘CoP’ers’ over het ontstaan van het Smaakpark in samenwerking met de gemeente, in een gebouw dat voorheen dienst deed als sporthal van Defensie. Het smaakpark is een ‘foodhall’ waar met thema’s gewerkt wordt. Vanaf 1 juni is het thema ‘Hollandse smaken’. In de toekomst zal in het park ook eten geproduceerd worden, o.a. in de kassen en de tuin. Vanuit de Regio Deal is een initiatief ontwikkeld om in de kelder van het terrein een fermentatielab in te richten als shared space. Van restproducten worden door fermentatie nieuwe producten gemaakt. Zo wordt van koffie-afval sojasaus gemaakt met behulp van schimmels. Zelfs het pand is vrijwel volledig circulair gebouwd. “Afval bestaat niet”, is dan ook het adagium van Weij en het Smaakpark: vrijwel alles kan een waardevolle grondstof vormen.

Henk Jan introduceert het thema van de dag: Ecosystemen van City Deals. Hij licht toe dat in het ochtendprogramma de vraag centraal staat hoe het ecosysteem van Ede het ecosysteem van de City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving beïnvloedt. Daarnaast wordt er ingegaan op de vraag hoe City Deals en Regio Deals van elkaar kunnen leren.

Gluren bij de buren

“Fermenteren”, aldus Henk Jan, “is een belangrijk deel van ons ecosysteem”, wanneer hij schetst dat de Community of Practice inmiddels twee jaar aan de slag is. Er is vier keer eerder geprobeerd bij elkaar te komen, waarvan er twee keer een bijeenkomst een week vantevoren moest worden afgezegd. Daarom roept Henk Jan iedereen op om dit samenzijn met een ‘mooie mix aan mensen’ ook te benutten om eens informeel met elkaar van gedachten te wisselen. Ook programmamanager Agenda Stad Frank Reniers is blij iedereen weer ‘live’ bij elkaar te zien. Hij schetst hoe de verschillende dealtypes Woondeals, Regio Deals en City Deals de afgelopen jaren gescheiden trajecten waren. “Na vier jaar hebben we ieder onze programma’s op orde en hebben we de ruimte om te kijken hoe het eigenlijk bij de buren gaat.” In dit kader roemt Frank ook de Dealmakersopleiding die in samenwerking met NSOB is ontwikkeld en waar binnenkort een tweede lichting mee zal starten. Frank leerde zelf van de opleiding dat er veel impliciete kennis is en dat het daardoor heel belangrijk is om veel van elkaar te leren. “Daarom is deze uitwisseling met elkaar vandaag zo waardevol.”

Suzanne Potjer is als een van de drijvende krachten achter de Community of Practice een vertrouwd gezicht, maar ze stelt zichzelf opnieuw voor, en wel als de kersverse Chief Exploration Officer voor BZK. Op initiatief van Agenda Stad heeft zij de taak gekregen om op zoek te gaan naar innovatieve voorbeelden in het openbaar bestuur. Ook hier geldt: er gebeurt veel maar er is een tekort aan leren van elkaar. Daarom gaat zij op exploratie om de leerkansen te ontdekken. Dit verbinden en leren was destijds ook de aanleiding voor de Community of Practice. En in Regio Deals en Woondeals – en uiteraard al eerder in City Deals – is ook altijd het ontdekken en delen van waardevolle lessen, een belangrijk uitgangspunt geweest.

Foto: Kick Smeets

Suzanne en Jurian Strik van Studio Strik duiken vervolgens dieper met de zaal in de vraag wat een ecosysteem is. In de natuur is het een begrensde ruimte waarbinnen van alles leeft. En wat bij elkaar leeft, speelt op elkaar in. Zo ontstaat een grote mix van wat leeft en niet leeft binnen een bepaalde afbakening. Hier is een parallel te zien met City Deals en Regio Deals. Ook daar is sprake van een krachtenveld en, als het goed is, een symbiose.

Ecologische check-up

Tijdens de sessie gaan Jurian en Suzanne met de deelnemers op zoek naar die symbiose – of de tegenhanger ervan. Daarbij wordt gekeken naar verschillen en overeenkomsten, bijvoorbeeld tussen dealvormen: waar Regio Deals zich primair richten op regionale innovatie rond een bepaald thema, concentreren City Deals zich rond thematische innovatie op allerlei plekken in Nederland. Maar er zijn ook overeenkomsten, zoals het denken in termen van ecosystemen, de focus op samenwerken en experimenteren en het doel op verandering te bewerkstelligen. Net als bij een ecosysteem in de natuur, moet je een systeem eerst begrijpen – hoe werken de processen op elkaar in – om vervolgens slim en gericht te werk te kunnen gaan. Jurian: “Vandaag gaan we leren van ecologie, met behulp van een ecologische check-up.”

Uit de opbrengst van die ecologische check-up blijkt dat het vertrekpunt is dat je je gezamenlijk buigt over het gemeenschappelijke doel van je deal. Van daaruit kun je subdoelen formuleren. Dat maakt de samenwerking eenvoudiger én zinvoller. Daarbij helpt het ook om doelen te formuleren als win-winsituatie. Een interessante discussie is er over de rol van de projectleider van een City Deal: is dat primair een procesbewaker of toch vooral ook iemand met veel inhoudelijke kennis en energie? Velen voelen voor het laatste.

Foto: Kick Smeets

Na de energieke discussie hebben de deelnemers wel een frisse neus en wat brandstof verdiend. Tijdens een uitgebreide rondleiding door het World Food Centre worden verschillende unieke initiatieven door betrokkenen toegelicht. Daarna is er is volop ruimte om informeel bij te praten tijdens een belevingslunch. Zo kan iedereen vervolgens als herboren deelnemen aan het middagprogramma, waar gesproken werd over de overeenkomsten en verschillen tussen de City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving en de Regio Deal Food Valley. Én over de relaties búiten de City Deal.

Foto: Kick Smeets

Tot slot werd tijdens een afsluitende borrel voldaan het glas geheven op een leerzame dag en een fijn samenzijn, waar iedereen zich van zijn of haar beste kant liet zien, behalve de weergoden.