“Gebruik de kracht van stedelijke netwerken”

“Mijn pleidooi voor Agenda Stad is om minder op het niveau van steden te gaan zitten maar te concentreren op stedelijke netwerken”, zegt Carly Jansen, directeur Ruimte van de provincie Noord-Brabant en lid van de regiegroep van Agenda Stad. “Door op netwerkschaal goed samen te werken, kun je de agglomeratiebeperking die alle steden in Nederland hebben, zelfs Amsterdam, overbruggen.”

“Dat is volgens mij de kracht van Nederland en het Nederlandse poldermodel. Door goed samen te werken kun je innovatieve projecten op veel grotere schaal uitrollen dan op de grootte van de individuele stad. Brabant heeft hier al enkele jaren ervaring positieve ervaring mee. BrabantStad is het samenwerkingsverband tussen de vijf grote steden in Brabant (Breda, Den Bosch, Eindhoven, Helmond en Tilburg) en de provincie, en hiermee kunnen we schaalvoordeel halen en ruimte bieden aan innovatieve ideeën waarvoor elke stad afzonderlijk te klein is.”

Waarom in de regiegroep van Agenda Stad?

“Ik werk al lang bij de provincie Brabant, in het ruimtelijke domein, en ben voor Agenda Stad mogelijk gevraagd om een ‘geluid uit de regio’ te laten horen. Maar ik ben ook bij twee andere landelijke vernieuwingstrajecten aangehaakt die in dit kader belangrijk zijn. Zo ben ik voor Zuid-Nederland betrokken bij de ontwikkeling van de nationale Ruimtelijk-Economische Ontwikkelstrategie (REOS), en zit ik in het programma Vernieuwing MIRT, dat inzet op een hernieuwde samenwerking tussen Rijk, regio en andere partijen om de fysieke leefomgeving te verbeteren.”

In Brabant is de intensieve samenwerking tussen provincie en steden al een kleine 15 jaar geleden begonnen. Vanuit het besef samen sterker te zijn hebben de vijf steden en de provincie hun krachten gebundeld in het netwerk BrabantStad. Het netwerk is vervolgens doorgegroeid naar samen lobbyen en samen investeren. Ook hebben de steden en de provincie samen gewerkt aan de kandidatuur van Eindhoven als culturele hoofdstad van Europa in 2018. Carly Jansen: “Uiteindelijk is het Leeuwarden geworden, maar het heeft wel bewezen hoe krachtig het samenwerkingsverband kan zijn. Eindhoven werd hierin naar voren geschoven maar de andere steden (Den Bosch, Tilburg, Breda en Helmond) zouden er net zoveel geld in hebben gestoken als Eindhoven als we het wél waren geworden.”

Wat is BrabantStad nu?

“We hebben nagedacht hoe we Brabant samen verder willen vormgeven. We zoeken creatieve, vernieuwende manieren om samen te werken. Vorig jaar hebben we in het kader van de Internationale Architectuur Biënnale in Rotterdam (IABR) samen met drie architectenbureaus ontwerpend onderzoek gedaan naar de ruimtelijke opgaven van onze regio. Dit heeft geresulteerd in een prachtig tapijt van 12 bij 3 meter waarin de verwevenheid van stad en platteland letterlijk is vormgegeven. Vorig jaar zomer hing het tapijt op de IABR. Na de expositie heeft het een rondreis gemaakt door de Brabantse steden. Het hangt nu sinds een paar weken in het provinciehuis.

Het gaat niet alleen om het tapijt dat symbool staat voor Brabant, maar het was mooi om het gezamenlijke enthousiasme hiervoor te krijgen en om collectief geld en commitment te verzamelen. Er werden ook debatten rond het tapijt door de stad zelf georganiseerd. Op elke plek waar het tapijt hing, konden inwoners een oproep doen aan het bestuur.

Het heeft mensen bewust gemaakt van de kracht en de kwetsbaarheid van het Brabantse mozaiekpatroon. Het feit dat wij veel groen hebben, is positief voor de kwaliteit van leven. Alles verstedelijken is geen optie. We kunnen wel de fijnmazigheid benutten en gebruiken als kracht.”

Wat staat er op de agenda?

“Met onze agenda zetten we in op het versterken van de agglomeratiekracht door de relaties tussen de steden in Brabant te versterken. Er staan twaalf projecten op de agenda. Daarin kan onderscheid gemaakt worden tussen concrete City Deals gericht op actie en ‘City Dialogues’ waarin stedelijke vraagstukken op de (middel)lange termijn verkend worden. De belangrijkste onderwerpen zijn:

• Spoorzones
  De vijf Brabantse spoorzones hebben elk hun eigen focus, tempo en invulling. Wel is er overal dezelfde opgave: hergebruik, nieuwe modellen van stadsontwikkeling en revitalisering van de steden.

• SmartCity met WoonConnect
  WoonConnect is een ICT-infrastructuur met bijbehorend platform dat overheid, bedrijfsleven, wetenschap en burger in staat stelt om gezamenlijk vorm te geven aan een intelligente, zorgzame, veilige, comfortabele en duurzame leefomgeving.

• Versnelling van de transitie naar elektrisch- en waterstofbusvervoer
  BrabantStad wil het elektrisch openbaar vervoer stimuleren en zo Brabant verduurzamen en daarmee de concurrentiekracht van de regio versterken. Stapsgewijs wordt toegewerkt naar zero emissie-busvervoer.

• Slimme mobiliteit
  De ambitie is om niet alleen als proeftuin voor smart mobility te fungeren, maar ook als launching customer voor slimme mobiliteitsinitiatieven. Dit vraagt onder meer om opschaling van slimme mobiliteitsinitiatieven en beproefde innovaties.

• Campussen verbinden en koppelen aan maatschappelijke opgaven
  De relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt versterken door de aanwezige kennis en kennisclusters in Brabant nauwer te verbinden met elkaar en met het (regionale) bedrijfsleven.”

Wat verwacht je van de City Deals?

“We hebben veel doe-projecten op de werkagenda staan die te maken hebben met het versterken van de agglomeratiekracht. Ook enkele verkenningen die gericht zijn op het opschalen van innovaties en het versterken van de connectiviteit en complementariteit in het netwerk met overloop-effecten naar de rest van de regio.

De projecten beginnen relatief klein, maar kunnen hoge impact hebben. Ze beginnen in BrabantStad, maar kunnen in potentie opgeschaald worden naar andere partners en steden. In die zin hopen we dat we bij een aantal van onze ‘doe-projecten’ ook het Rijk als partner kunnen verwelkomen.”