“Geef bewoners centrale positie in hun wijk”

“Actieve bewoners moeten meer ruimte en mogelijkheden krijgen”, zegt Joke Bakker, bestuursvoorzitter van het LSA. “Als we een doe-democratie willen, dan moet de overheid ook meekantelen. In de praktijk blijkt dat toch nog lastig, vooral door tijdrovende procedures.”

“Veel zaken zijn bij verschillende overheden en afdelingen ondergebracht. Soms valt je onderwerp onder 3 of 4 wethouders. Om tot een groter gevoel van zeggenschap en eigenaarschap te komen, en daarmee tot een democratischer samenleving , is er bij veel bestuurders, ambtenaren, ondernemers én actieve bewoners een verandering nodig van gedrag en houding.”

Joke Bakker is voorzitter van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve Bewoners (LSA). “Wij hebben als vereniging 26 jaar ervaring met het realiseren van verandering van onderop, met de vernieuwing van de lokale democratie. Dat kan niet vanaf een tekentafel maar gebeurt vanuit het werkveld. Vanuit de wijken.”

Hoe zijn jullie betrokken bij Agenda Stad?

“We willen graag onze stem laten horen. We hebben daarom ook onze eigen groeiagenda aangeboden aan de minister en aan Agenda Stad: de BewonersAgenda Stad (zie download hieronder). Deze agenda bevat maatregelen om meer ruimte te bieden aan innovatie en om belemmeringen voor maatschappelijk initiatieven weg te nemen. Wij hebben zicht op welke gebieden bewonersinitiatief meerwaarde genereert voor de wijk, voor de stad en voor de samenleving. En opwat er vanuit bewonersperspectief wel en niet lukt . Onze directeur Ties de Ruijter benadrukt dat ook richting het programmateam van Agenda Stad.

Het LSA is ooit opgericht om in zogenaamde aandachtswijken meer aandacht te geven aan de eigen kracht van bewoners en niet alleen maar aan problemen. Die term aandachtswijken is inmiddels losgelaten en de nadruk op ‘achterstandswijken’ is vervangen door de nadruk op ‘actieve bewoners’. Veel mensen hadden het gevoel dat ze gestigmatiseerd werden omdat ze in een bepaalde wijk wonen waar het niet pluis was. Nu sluiten steeds meer bewonersgroepen en initiatiefnemers zich bij ons aan.”

Wat bieden jullie actieve bewoners?

“Wij verenigen actieve bewonersgroepen om zo hun netwerk te versterken, kennis te delen en met één stem te kunnen spreken richting de politiek, we organiseren veel bijeenkomsten en projecten gericht op actieve bewoners. En we bieden actieve bewoners steun via methodiekontwikkeling. We hebben bijvoorbeeld een project (Beheer je Buurthuis) waarmee we bewonersgroepen ondersteunen die hun eigen buurthuis beheren met een online kennisbank en praktijkondersteuning. We zijn ook vaak betrokken bij situaties waarbij omwonenden het bezit krijgen over vastgoed. Het brengt bewoners in positie als ze er zelf mee aan de slag moeten. Dat is heel wat anders dan wanneer je bijvoorbeeld in een gesubsidieerd buurthuis zit en weet dat die exploitatie en de huur toch wel geregeld worden. Als je zelf verantwoordelijk bent voor het slagen van een buurthuis of een BewonersBedrijf dan moet je het samen met andere omwonenden doen. Dat vraagt een enorme omslag in het denken.

Soms gaat het ook om kleine dingen. Bijvoorbeeld een missend haakje aan een schommel in de speelvoorziening. Nu mag dat niet door een wijkbewoner gerepareerd worden, waardoor men vaak een half jaar moet wachten voor de schommel weer schommelt. Wanneer bewoners een meer centrale positie krijgen dan kunnen we stappen maken. We moeten goed kijken welke regels nut hebben en wat overbodig is.”

Wat hebben actieve bewoners zoal gerealiseerd?

“Het LSA ondersteunt bewoners bij het oprichten van BewonersBedrijven. In Arnhem staat het Bruishuis dat in handen is van omwonenden verenigd in BewonersBedrijf Malburgen. Ze namen een oude verzorgingsflat over van de woningbouwcorporatie. De huurders betalen een lagere huur dan gebruikelijk en als tegenprestatie doen ze twee uur vrijwilligerswerk per week, in de wijk. Dit draait heel succesvol. Als je daar binnen komt voelt het meteen als een warm bad. Er is één zakelijk leider die de boel coördineert, maar verder is het helemaal voor en door bewoners, uiteraard moeten die wel aan een paar voorwaardes voldoen. Maar niemand neemt de bewoners aan het handje mee. Zij exploiteren een enorm pand én zorgen voor een leefbare wijk. Vervolgens worden ook startende ondernemers en zzp’ers bij het pand betrokken.

Bewonersbedrijven en wijkondernemingen zijn heel belangrijk voor de lokale economie, de leefbaarheid en de sociale cohesie. Maar er zijn veel meer succesvolle voorbeelden te noemen waar bewoners zich sterk voor maken: ouderenvervoer, taalles, energie besparen, schone energie opwekken, auto’s delen, moestuinen aanleggen, afval reduceren, meubels repareren… te veel om op te noemen.”

Hoe gaat de LSA verder bijdragen aan Agenda Stad?

“Wij geven graag mede vorm aan Agenda Stad en daarom hebben we voor onze groeiagenda ook een oproep gedaan aan onze achterban om mee te denken over Agenda Stad. We zijn aan het ‘crowdsourcen’ en verzamelen hun bijdragen in de BewonersAgenda Stad. Zodat er een overzicht komt van wat er nodig is om effectiever en met meer plezier te werken aan projecten en initiatieven in de wijk.”