Het platteland in de stad

Laatst fietste ik na vriendenbezoek op het platteland terug naar de stad. Het was een zonnige dag geweest. Ook al was het kort na middernacht, het buitengebied had dezelfde charme als overdag. Maar wat was het koud op de fiets! Pas toen ik de bebouwde kom binnenreed, kreeg ik het wat warmer. Aan den lijve ervoer ik wat uit metingen telkens naar voren komt: in de stad is het gemiddeld warmer dan op het platteland. De temperatuurverschillen kunnen oplopen tot vier graden of meer, zeker ‘s nachts. In de stad houden huizen en gebouwen warmte vast en is er minder groen dan in het ommeland. Bomen en planten geven schaduw, filteren de lucht en zorgen voor verdamping van water, waardoor ze een verkoelend effect op de omgeving hebben. Met het oog op klimaatverandering investeren steden daarom volop in groen. Bomen en vegetatie zorgen niet alleen voor sfeer, ze bieden ook een natuurlijke vorm van airconditioning.

De laatste jaren speelt de stad sowieso graag leentjebuur bij het platteland. Zo moet stadslandbouw buurtbewoners bij elkaar brengen, terwijl de meeste streekproductenmarkten in binnensteden worden georganiseerd. Ook guerrilla gardening (‘wildtuinieren’), groene daken en het houden van bijen op het balkon zijn voorbeelden van de trend dat het land de stad in komt. En het platteland? Dat lijkt steeds meer te verstedelijken. Uit onderzoek blijkt dat in Nederland plattelanders over het algemeen meer fysiek zwaar werk verrichten dan stadsbewoners, maar minder wandelen en fietsen. Door de grote afstanden in het buitengebied en het verdwijnen van voorzieningen pakken ze steeds vaker de auto. Fietsen in de stad wordt juist populairder, niet alleen omdat het duurzaam is, maar ook handig en goedkoop. Of het nu gaat om groen, landbouw, outdoor of andere fenomenen die we associëren met het platteland, je vindt ze in toenemende mate in de stad.

Hoeven stedelingen binnenkort hun wijk niet meer uit om het landleven te ervaren? Natuurlijk niet! Want hoe je het ook wendt of keert, er gaat niets boven een wandeling of fietstocht in de vrije natuur. Daar kan echt geen stadspark, streekmarkt of urban farming-project tegenop. Het platteland is meer dan een verzameling bomen, planten, gewassen en beesten die je zomaar kunt overhevelen naar de stad. Van oorsprong is de mens een plattelander: we komen voort uit de natuur en zijn er voor ons dagelijks brood nog altijd van afhankelijk. Bovendien is de natuurlijke omgeving onze grootste inspiratiebron. De Duitse filosoof Nietzsche heeft eens gezegd dat hij elke gedachte wantrouwde die niet in de natuur was ontstaan. Tijdens wandelingen op het Zwitserse platteland kwam hij op de beste ideeën. Neem deze: ‘Alle goede dingen hebben iets nonchalants en liggen als koeien in de wei.’ Volgens mij klopt dat nog steeds. Ik ga snel weer eens met de fiets naar het buitengebied, want het platteland in de stad – het blijft louter copy-paste.

Over de auteur

Prof.dr. Gert-Jan Hospers is werkzaam aan de Universiteit Twente en de Radboud Universiteit Nijmegen. Deze column verscheen eerder in De Twentsche Courant Tubantia.