‘Horizontaal werken maakt innovatie echt mogelijk’

Waarom elke dag in de file staan als je ook via het water de stad Utrecht in kan? Of naar werk reizen als je het kantoor naar je eigen wijk kan brengen? Studenten van de Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht en ROC Midden-Nederland bedachten samen een aantal innovatieve oplossingen voor het mobiliteitsprobleem rond de stad tijdens de Utrecht Mobility Challenge. Het is een van de initiatieven van de City Deal Kennis Maken in de Domstad.

Dit artikel hoort binnen het overkoepelende model voor verbinding met de samenleving bij het radar Studenten en Externe Verbinding.

De regio Utrecht worstelt al jaren met de vraag hoe de mobiliteit in het midden van het land beter kan. Een vraagstuk dat steeds prangender wordt aangezien er de komende jaren steeds meer bewoners en bedrijven naar de regio komen. Daarom heeft Rijkswaterstaat de hulp ingeroepen van de City Deal Kennis Maken. Via de projectgroep Utrecht Challenge Alliantie hebben zo’n vijftig studenten meegedacht over hoe de files in en rond de stad kunnen worden aangepakt. Bij de Challenge waren ook gemeente Utrecht, Economic Board, provincie Utrecht en Sweco betrokken.

De finale van de Utrecht Mobility Challenge. Foto: Pieter Verbeek.

De publieksprijs van de Challenge op 22 november ging naar een groep studenten die ‘The Canal Proud’ presenteerde, een plan dat de waterwegen van de stad, de grachten en singels, wil inzetten voor forensenverkeer. Veel mensen reizen nu bijvoorbeeld dagelijks van Utrecht Centraal naar De Uithof. Een groot deel van die de route zou per water kunnen. Andere oplossingen die de studenten bedachten waren om het werk in de vorm van een pop-up kantoor in de wijk te brengen, om social media influencers in te zetten om de trein populairder te maken en om een hub op te zetten voor autodelen. In het voorjaar van 2020 komen er weer groepen bijeen om de concepten verder uit te werken.

Netwerkvorming

Kim Zunderdorp.

Bij de pitches van de Challenge op 30 november op het hoofdkantoor van Rijkswaterstaat waren ook Bronne Pot (Hogeschool Utrecht) en Kim Zunderdorp (Universiteit Utrecht) aanwezig, de kwartiermakers van de City Deal Kennis Maken in Utrecht. Zij zitten in de twee projectgroepen: het Platform Proeftuinen en de Utrecht Challenge Alliantie. Ook kent de City Deal een stuurgroep van directeuren. Utrecht is sinds februari 2018 van start gegaan met de City Deal. Al sinds het begin is ROC Midden-Nederland aangesloten bij het project Utrecht Challenge Alliantie en zij heeft recent Assunta Verschuren aangesteld als kwartiermaker vanuit het ROC Midden-Nederland. Zunderdorp: “Het mooie van onze City Deal aanpak is dat niet alles eerst langs het College van Bestuur hoeft. We hebben de visie en kaders uitgezet met onze bestuurders en dat werken we nu erg horizontaal tussen gemeente en de instellingen uit. Door de nauwe contacten is innovatie ook echt mogelijk. “
“Uniek aan de City Deal in Utrecht is dat ROC Midden-Nederland is aangesloten”, vult Pot aan. “Voor ons was het niet meer dan logisch dat de mbo zou instappen. We zijn daarin de eerste van de steden. En dat werkt goed. Dat zie je in deze Challenge.” De aanleiding om meer te gaan samenwerken was de Campus Party in 2016 van hogeschool en universiteit, vertelt Zunderdorp. “In de Campus Party waren ook al challenges, maar dat was eenmalig. Door de City Deal subsidie kunnen we kijken hoe we dat vaker en systematisch kunnen organiseren en systematisch aan challenges kunnen samenwerken. We willen dat het verder dan één project onder één docent.”

Samenwerking in de regio

De City Deal sloot perfect aan bij de vele samenwerkingen tussen kennisinstellingen en gemeente die er al waren, zoals op het gebied van gezondheid. Zo kent Utrecht ook de Kennisalliantie Gezond Stedelijk Leven, Economic Board Utrecht, de City Deal Health Hub Utrecht, Utrecht Tech Community en de Aanpak Lerarentekort. “We werkten in Utrecht al heel intensief samen met de kennisinstellingen en de stad”, vertelt Zunderdorp. “Met de City Deal kregen we meteen de kans om dieper in te gaan op een aantal projecten, in de vorm van Challenges en Proeftuinen. Mooi was dat we meteen een aantal bijeenkomsten konden organiseren om de mensen hiervoor bij elkaar te krijgen. Dat leverde mooie discussies op over het betrekken van burgers, politiek en hoe we financiering bij elkaar konden krijgen. De verdieping in de samenwerking in de stad die is ontstaan door de City Deal is heel erg welkom.”

De finale van de Utrecht Mobility Challenge. Foto: Pieter Verbeek.

Proeftuinen en Challenges

Het afgelopen jaar zijn er vanuit de City Deal twee Proeftuinen georganiseerd, Rotsoord, waarbij bewoners werden betrokken bij stedelijke planning, en Elektrische Deelfietsen. Pot vertelt: “Het ging ons bij de Proeftuinen vooral om hoe we van elkaar konden leren en sneller en innovatiever konden werken. Het ging vooral om mensencontact. Tussen onderzoekers en bewoners. Hoe kun je tot die quadrupel helix samenwerking komen? Dat is namelijk typisch Utrechts. Hoe kun je vanuit die samenwerking tot een innovatie komen? We hebben gewerkt aan verbreding van het netwerk, aan leervragen over financiering van de proeftuinen, aan hoe we bewoners betrekken en aan bestuurlijke experimenten.”

Bronne Pot. Foto: CDA De Bilt-Maartensdijk.

Daarnaast zijn er twee Challenges georganiseerd, waarbij studenten van de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht en ROC Midden-Nederland samenwerken in interdisciplinaire teams. Gezamenlijk zetten ze hun kennis en ervaring in om vernieuwende en passende oplossingen te ontwerpen voor bewoners in de regio Utrecht. Naast de Utrecht Mobility Challenge was dat vorig jaar november de Healthy Living Challenge. Daarin zijn de studenten op zoek gegaan naar manieren waarop Utrechters meer invloed kunnen én willen krijgen op hun eigen gezondheid en geluk. Aan de hand van ontwerpmethoden als design thinking en gedragsontwerp en met behulp van inzichten over gezondheidsvaardigheden en positieve gezondheid, hebben ze een week lang aan oplossingen voor Utrechters gewerkt. Drie onderwerpen kregen daarbij speciale aandacht: gezond opgroeien, vitaal oud worden en de gezonde leefomgeving. De Challenge Healthy Living was ook een mooie samenwerking met een andere City Deal, Health Hub. De partners in de Health Hub traden op als opdrachtgever voor deze Challenge.

De subsidie van de City Deal Kennis Maken is ingezet door gemeente en kennisinstellingen om de doorontwikkeling van Challenges als onderwijskundig gevalideerde en duurzame onderwijsvorm te bevorderen en om het lerend vermogen van samenwerking in proeftuinen en experimenten in de stad te vergroten. Zunderdorp: “Daarmee dragen de partners bij aan de kwaliteit van onderwijs en onderzoek in de regio Utrecht. Door gebruik te maken van de omgeving van de stad, benutten we kennis en vaardigheden van studenten, docenten en onderzoekers om bij te dragen aan maatschappelijke vraagstukken.”

Professioneler

En nu dat de projecten zijn afgerond, wat voor plannen heeft de City Deal voor het komend jaar? Pot: “We hebben nieuwe subsidie aangevraagd. We hebben nog wat vraagstukken liggen waar we nog geen antwoord voor hebben. We willen activiteiten als de Proeftuinen en Challenges systematisch blijven doen. Studenten én docenten vinden het fantastisch. Het is een goede weg voorwaarts. Bij de eerste fase hebben we heel veel kunnen proberen. Met de tweede fase, met de nieuwe subsidie, willen we het verder uitbouwen en professioneler en meer planmatig worden.”

Waar helpt de City Deal dan bij?  Bijvoorbeeld meer training van docenten en begeleiding van de Challenges, vult Zunderdorp aan. “Er is verdieping nodig. Wat vraagt het van de begeleiders, op welke leerdoelen focus je en welke leeractviteiten onderneem je daartoe? Ook willen we een bredere groep docenten betrekken, en het meenemen naar het reguliere onderwijs met als doel de kwaliteit van het onderwijs te versterken. Docenten krijgen steeds meer een coachende en begeleidende rol. Studenten maken meer kennis met partners zoals Rijkswaterstaat en gemeente.  Voor het komende jaar willen we daarom meer ruimte voor het trainen van docenten en netwerkvorming: meer partijen erbij betrekken, ook bedrijven en bedrijfsnetwerken. Ten slotte willen we ook na een Challenge de beste innovatieve oplossingen verder brengen. Kunnen we bijvoorbeeld oplossingen die uit een Challenge voortkomen door studenten door laten ontwikkelen in een incubator?”

Rijkswaterstaat was opdrachtgever van de Utrecht Mobility Challenge. Foto: Pieter Verbeek