Leeuwarden bouwt aan lerend ecosysteem in City Deal

In het kader van de City Deal Kennis Maken bundelen gemeente en onderwijsinstellingen in Leeuwarden de krachten met bedrijfsleven en maatschappelijke instellingen. Zo willen ze gezamenlijke relevante vraagstukken oplossen. Motto daarbij: ‘De Stad als campus, de regio als proeftuin.’ Trekkers Friso Douwstra, wethouder Leeuwarden, en bestuursvoorzitter Erica Schaper van NHL Stenden vertellen meer over deze unieke krachtenbundeling. 

Dit artikel hoort binnen het overkoepelende model voor verbinding met de samenleving bij het radar Organisatie & Sturing en Externe Verbinding.

Hoe vaart de City Deal in Leeuwarden?
Schaper: “Volgens mij gaat het heel erg goed. Langzamerhand komen de verbindingen tot stand die we voor ogen hadden. Er zijn in Friesland meerdere Living Labs, die hebben we nu hebben geïnventariseerd. Van al die parels willen we een mooie ketting maken, een groot lerend ecosysteem. We willen geen losse initiatieven, maar ze versterken, en dwarsverbanden laten ontstaan. Kortom, de City Deal komt echt als geroepen.”

Douwstra: “Begin dit jaar hebben we dit ecosysteem rond de City Deal in de stad opgetekend. Van onderwijs, bedrijfsleven tot gemeente en inwoners. Nu willen we al die onderdelen verstevigen en uitwerken in praktische programma’s. Hoe kunnen we de verschillende velden zo koppelen dat mensen de boot niet gaan missen? Net als andere delen in Noord-Nederland hebben we in Leeuwarden en regio te kampen met 22 procent krimp en een dalende arbeidsmarkt. We hebben nu al tekorten in bepaalde sectoren, waaronder de topsectoren. Daar willen we samen met onderwijs iets aan doen.”

Wethouder Friso Douwstra. Foto: Gemeente Leeuwarden.

Hoe koppel je onderwijs aan dit soort maatschappelijke vraagstukken?
Douwstra: “We hebben in de regio Leeuwarden al een water campus, een dairy campus en een energiecampus,en  daarnaast de kenniscampus en RuG Campus Fryslan. We willen de krachten bundelen van de verschillenden campussen en gebruikmaken van elkaars faciliteiten en organisatiekracht. Daarbij staan de SDG’s centraal: arbeidsmarkt, armoede, landbouw en duurzaamheid. We willen mensen opleiden voor deze duurzame issues, in thema’s waarin we als regio sterk in zijn en waar daadwerkelijk arbeid en werk te vinden is. Op al die campussen is Leeuwarden al een proeftuin. We willen daarnaast ook launching customer zijn en een doorlopende leerlijn opbouwen richting onze topsectoren.”

Schaper: “Er zijn al initiatieven die erg goed lopen die dat laten zien. Zoals de Toerisme Alliantie. Deze is opgezet door bedrijven, wij leveren daar als NHL Stenden een kennisbijdrage aan. Vanuit de opleiding Tourism & Leisure hebben we een onderzoeksgroep opgezet die onderzoek doet ten behoeve van de alliantie over verschillende kenmerken van Friesland, zoals hoe we onze gastvrijheid kunnen vergroten. We bekijken nu ook nog een nieuw initiatief hoe we als hogeschool de gemeente verder kunnen helpen met circulair inkopen. Hier zijn verschillende opleidingen bij betrokken. Via de City Deal samenwerking komen verschillende werkelijke vraagstukken uit de praktijk in ateliers, living labs, terecht, waar docenten en studenten er samen met gemeenten aan werken.”

De thema’s en uitgangspunten waar jullie mee werken komt uit de Kennisagenda Fryslân dat onderdeel is van het Hoger Onderwijs Akkoord Fryslân. Hoe verhoudt dit akkoord zich tot de City Deal?
Schaper: “In Friesland hadden we het Hoger Onderwijs Akkoord al, waarin we thema’s zoals hospitality, agri food en watertechnologie en een kleine cluster rond cyber safety groot wilden maken. In het Akkoord proberen we samen met onderwijs, bedrijfsleven, studenten om de thema’s groter te maken. We gebruiken daarvoor de City Deal als smeermiddel. We weten elkaar als partners nog beter te vinden. Ook initiatieven om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt erbij te betrekken doen mee. De City Deal is daarvoor een extra aanleiding.”

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen waar jullie voor staan in deze fase van de samenwerking?
Schaper: “De belangrijkste uitdaging hier in Friesland is dat we hele mooie dingen met elkaar doen, maar dat we minder goed zijn om dat te laten zien, om onszelf op de borst te slaan. We zijn redelijk bescheiden. We hadden laatst een conferentie van hogescholen, met het thema ‘Is hoger onderwijs futureproof?’. Als je ziet wat voor samenwerking er is met provincie en gemeenten dat is dat echt heel bijzonder. Daar praten we te weinig over, we dragen het te weinig uit.”

Erica Schaper. Foto: NHL Stenden.

Wat voor rol zouden bestuurders daarbij kunnen spelen?
Schaper: “We hebben gezamenlijk het Hoger Onderwijs Akkoord uitgewerkt maar nu moeten we het verder brengen en kijken welke strategie we willen. We moeten als bestuurders elkaar daar proberen op te zoeken en de lat hoger leggen voor thema’s als watertechnologie en toerisme.”

Douwstra: “De bestuurders hebben een voorbeeldrol. Ze moeten de mooie plannen niet alleen met hun mond belijden maar ook met daden. Als gemeente moet je durven te kijken over je gemeentegrenzen heen. Het gaat niet alleen om Leeuwarden, maar over de hele regio. Alle bestuurders hebben we daarvoor hard nodig. We moeten op één lijn komen, in plaats van op al die verschillende thema’s en tafels. Dat begint nu vruchten af te werpen en dat is mooi.”

Het Innovatie Pact Fryslân zetten jullie in als strategisch platform. Wat houdt dat in?
Douwstra: “In het Innovatie Pact Fryslân zijn alle hbo’s, mbo’s, overheden en bedrijfsleven en inwoners bij betrokken om de innovatiekracht en het ondernemerschap van de provincie te versterken. De uitvoeringsorganisatie van dit Pact adviseert, inspireert en vormt coalities. Waar nodig ontwikkelen wij nieuwe programma’s en projecten, altijd in samenwerking opgezet en door alle partners gedragen. Thema’s zoals watertechnologie en landbouw willen we provinciebreed al beginnen op basisschoolniveau. Erica en ik zijn de trekkers daarbij.”

Schaper: “We hebben nu afgesproken om de partijen nu specifiek in Friesland in kaart te brengen. En de thema’s te claimen. De City Deal is een extra stimulans om dat voor elkaar te krijgen. Nu moeten we de strategie verder ontwikkelen.  We kijken bijvoorbeeld hoe Brainport Eindhoven dat voor elkaar heeft gekregen.”

Wat kunnen andere steden in de City Deal leren van jullie aanpak in Leeuwarden?
Douwstra: “Zoek de samenwerking op met anderen. Durf je invloed te delen en maak afspraken zoals bij het Hoger Onderwijs Akkoord. We hebben gekozen voor de zaken zoals in onderstaand plaatje. Durf vooral te kiezen. Zet niet in op alle sectoren maar kies voor datgene waar je sterk in bent en kies ervoor om dan daarin een proeftuin te worden.”

Schaper: “Wat wel echt specifiek is voor onze regio is dat we hele korte lijnen hebben. We hebben echt een ecosysteem. Dat komt ook dankzij het IPF, waarbij we heel regelmatig met de betrokken partijen om tafel zitten. Dat maakt het zo bijzonder. Er is ruimte om met zaken te experimenteren.”

Wat kan de City Deal landelijk nog toevoegen voor jullie?
Schaper: “Wij kijken naar andere voorbeelden. Lukt het daar ook om talent naar de regio te trekken? Buiten de Randstad gaat het nu eenmaal anders, we willen juist leren van regio’s die vergelijkbaar zijn. Tegelijkertijd kunnen we ook van de Randstad leren. Daar is bijvoorbeeld veel kennis aanwezig hoe je internationaal talent aan je kan binden.

Douwstra: “Als het lokaal en regionaal niet goed wordt opgebouwd dan is het landelijk ook een grote luchtbel.  Het mooie van de City Deals is dat die dat voor elkaar krijgt. Partijen komen echt bij elkaar en daardoor krijgen vraagstukken echt praktisch handen en voeten. Het wordt van onderop opgebouwd. Niet van bovenaf. En dat is belangrijk.”

Smart Dairy Campus, Leeuwarden.