Meer publiek impact met wetenschap in Utrecht

De Universiteit Utrecht zit in de haarvaten van de stad. Van het erfgoed tot de wijken waar studenten wonen. Voorzitter van het College van Bestuur Anton Pijpers voelt zichzelf dan ook enorm verbonden aan de stad en is onder de indruk van hoeveel studenten zich inzetten voor hun woonomgeving.

Pijpers studeerde zelf diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht, promoveerde en werd in 1993 benoemd tot hoogleraar. Hij verliet de universiteit om onder meer als dierenarts te werken, en als algemeen directeur van de Gezondheidsdienst voor Dieren. Heel lang bleef hij echter niet weg. In 2009 keerde hij weer terug als decaan van de faculteit Diergeneeskunde, en werd vijf jaar later vicevoorzitter van het College van Bestuur. In 2017 werd hij voorzitter.

In zijn werk is Pijpers altijd een bruggenbouwer geweest. Hij werkt graag samen met decanen, studenten en medewerkers aan zowel een sterk regionaal netwerk als de internationale uitstraling van de universiteit. Hij speelde een belangrijke rol bij de totstandkoming van het Netherlands Centre for One Health. Verder is hij onder meer betrokken bij de Economic Board Utrecht en de regiegroep Topsector Life Sciences & Health.

Hoe ben je betrokken bij de City Deal Kennis Maken?
Pijpers: “Ik heb de City Deal in mijn portefeuille, en vanuit verschillende functies zit ik natuurlijk heel erg in de regio, bijvoorbeeld als het gaat om mobiliteitsproblematiek van en naar het Utrecht Science Park.”

Hoe staat het met de verbinding tussen universiteit en stad in Utrecht?
“De universiteit kent al eeuwenlang een intieme en intense relatie met de stad Utrecht, en natuurlijk ook met de regio eromheen. Onze medewerkers en studenten wonen er. Én doen er allerlei onderzoek, variërend van onderzoek naar de gezondheid van kinderen tot de beste manieren om zonne-energie op te wekken. We zitten ook in de haarvaten van het erfgoed van de stad. Kijk maar naar het universiteitskwartier, het Janskerkhof en het Academiegebouw. Wij hebben de stad nodig, en omgekeerd zorgen we voor sfeer, en voor heel veel banen. Als voorzitter van het College van Bestuur werk ik samen met vier of vijf wethouders, zoals de wethouder voor mobiliteit, de wethouder economische zaken voor de ontwikkeling van het Science Park, en als het gaat om studentenwoningen heb ik te maken met Kees Diepeveen. Met de burgemeester heb ik nauwe contacten over de Regionale ontwikkelingsmaatschappij. Laatst waren we met UMC Utrecht als partner bij het Stadsdiner, bij het Leger des Heils in de wijk Kanaleneiland. Het is ontzettend mooi om als universiteit daar aan bij te mogen dragen en een enorme verscheidenheid aan Utrechters te ontmoeten.”

Academiegebouw Universiteit Utrecht. Foto: Richard Mortel/Flickr CC.

Is Utrecht een rijke leeromgeving?
“Zeker. We zijn ook met de thema’s onderwijs, onderzoek, studenten en public engagement, -wat steeds bekender wordt-, enorm verbonden met Utrecht. Het is ondenkbaar dat de stad en de universiteit in Utrecht niet verbonden zouden zijn. We vieren dit jaar ons 385-jarige lustrum, samen met het UMC Utrecht. Welk bedrijf kan dat zeggen? Dat je al 385 jaar in een regio geworteld bent, samen groot geworden! Ons lustrum heeft als thema ‘Morgen maken we samen.’ We werken daarbij samen ook met de stad, omdat die volgend jaar haar 900-jarig bestaan viert.  Er wordt onder meer gewerkt aan de Utrechtse Wetenschapsagenda. Het afgelopen jaar zijn we de stad ingegaan om op allerlei plekken met Utrechters van alle leeftijden en achtergronden in gesprek te gaan. Wat houdt hen bezig en waarom? Wat verwondert hen en waarnaar zijn ze nieuwsgierig? Met hulp van de bibliotheken in de stad hebben we die input opgehaald. Onze wetenschappers gaan nu op zoek naar de antwoorden, naar vragen die kunnen leiden tot nieuw onderzoek of een verrassende wending in bestaand onderzoek.”

Wat vind je opvallend in het kader van de City Deal?
“Dan hebben we het natuurlijk over de Utrechtse Challenge Alliantie. Daarin gaan studenten van de universiteit, samen met studenten van de hogeschool en het ROC, aan de slag met allerlei thema’s die belangrijk zijn voor Utrecht. In multidisciplinaire groepen werken ze aan oplossingen. Ik heb zelf bijvoorbeeld bij een presentatie gezeten van studenten die kijken hoe Lage Weide dichter bij de stad gebracht kan worden. Als je op de fiets naar dit industrieterrein zou willen, is dat een heel gedoe. Met elkaar hebben ze er onderzoek naar gedaan met allerlei stakeholders en gekeken hoe we dat kunnen doen. Er kwamen ontzettend leuke dingen uit, zoals fietsbruggen. Vooral de verbinding die ontstond vond ik erg leuk om te zien, er waren ook mensen van de gemeente bij toen het werd gepresenteerd.”

Gaan hoogleraren ook de stad in?
“Jazeker. Voor allerlei onderzoek. Maar ze houden ook lezingen, doen mee aan debatten, noem maar op. Een keer per jaar, rond de verjaardag van de universiteit, de Dies Natalis op 26 maart, gaan we met z’n allen op de fiets op bezoek bij basisscholen. Ik ben zelf ook nog hoogleraar, dus ik ga dan ook mee. Het heet ‘ ‘Meet the professor’. Dan vertellen we over ons vakgebied. Dat is ontzettend leuk om te doen voor de jonge kinderen. We willen ook kinderen van ouders die zelf niet egstudeerd hebben laten kennismaken met wetenschap en de boodschap meegeven dat ze later ook eventueel naar de universiteit kunnen. Daarnaast werken we als universiteit ook zakelijk samen met de stad. We hebben bijvoorbeeld de afdeling USBO (Bestuurs- en Organisatiewetenschap), die grote evaluaties doet over hoe de stad functioneert. Hoe doen we het met vreemdelingenbeleid bijvoorbeeld.”

Studenten werken samen aan de Sustainable Campus Challenge.

Hoe zou je trends nog willen door ontwikkelen de komende tijd?
“We hebben net de uitvraag gedaan voor de Utrechtse Wetenschapsagenda. Dat gaat dus nog allemaal lopen straks richting de 900-jarige viering van Utrecht. Wat ook loopt is het programma Exposome. Hoe kun je met allerlei sensoren de luchtkwaliteit meten voor de gezondheid van mensen? Dat ontwikkelen we verder samen met de stad. Kan je er ook echt beleid op maken? Er zitten hoogleraren in het project, maar ook het RIVM is aangesloten. Kun je straks realtime zien waar de luchtkwaliteit wel of niet goed is. Als thema is gezond stedelijk leven is, wil je kijken hoe je kan bijdragen als universiteit. Een andere trend die ik zie is dat het Utrecht Science Park een steeds meer levendige wijk wordt. Hoe kunnen we er meer studenten laten wonen? Studentenhuisvesting SSH gaat daar nu weer een complex van 900 studentenwoningen bouwen. Daar maken we een convenant op, hoe kunnen we daar als universiteit bij helpen?”

Hoe wordt de manier van werken van de City Deal meer onderdeel van het DNA van de universiteit?
“We zijn voorloper met Open Science, de beweging die meer impact wil krijgen met wetenschap, met public engagement. Wat gemaakt is met publiek geld, moet je ook publiek teruggeven. Denk bijvoorbeeld aan onderzoek toegankelijk publiceren, zodat het voor iedereen te lezen is. Hoe waarderen we mensen die dit doen? Wat is nu de impact van wanneer je niet alleen onderwijs voor jezelf doet, maar ook voor de regio? We willen een beloning geven aan iedereen die inspanning levert om met de burgers van Utrecht dingen te doen. Hoe maak je die verbinding? We hopen op termijn dat alle studenten tijdens hun studie op enige wijze in een project hebben deelgenomen met de stad of regio. Ik merk dat studenten dat zelf ook steeds meer willen. Studentenverenigingen organiseren bijvoorbeeld activiteiten voor de wijk waar ze zitten, zoals een diner voor eenzame ouderen. In Overvecht zijn nu ook studenten bezig om te kijken hoe ze dingen kunnen veranderen. Ik moet zeggen dat ik onder de indruk ben hoe ze dingen oppakken in hun woonomgeving. Op termijn willen we die public engagement van studenten en docenten belonen.”

Wat zou je aanbevelen voor de City Deal Kennis Maken om zelf door te ontwikkelen?
“Ik vind de netwerkfunctie van de City Deal heel belangrijk, het delen van kennis met elkaar. Ik hoor graag wat anderen doen. De partners willen van elkaar horen hoe andere steden het doen als het gaat om studentenhuisvesting, of om samenwerking met burgers. Daar hebben we allemaal belang bij.”

Anton Pijpers.