Mobiele Dijken-Stop water met water

Hoe bestrijd je water? Nou met water. De mobiele dijken van brandweerman Dirk Bon en zeilmaker Bart Burggraaf bestaan van zeil, gevuld met water. Bij calamiteiten kunnen zij binnen enkele uren een tijdelijke waterkering hebben opgebouwd. Daar is geen zandzak meer voor nodig. Hun innovatieve idee leverde hen een plek op in de finale van de Challenge Stad.

Klimaatbestendig inrichten, bouwen, wonen en leven vraagt om een omslag in denken en doen. Zo vraagt het bijvoorbeeld van overheden om op een andere manier met de inrichting van de openbare ruimte om te gaan. Om te komen tot klimaatbestendige steden moeten overheden daarom nog meer met andere partijen optrekken. City deals, coalities tussen steden, rijk en andere stakeholders kunnen een bijdrage leveren door te experimenteren met vraagstukken als klimaatadaptatie. De mobiele dijken zijn daar een goed voorbeeld van.

Hoe zijn jullie begonnen met dit idee?
Burggraaf: ”We zijn twee jaar geleden begonnen. De aanleiding was eigenlijk dat ik in de zeilmakerij een vraag kreeg of ik van zeil een waterzak van 12 bij 12 meter kon maken. Ik ben toen eigenlijk met die vraag verder gaan kijken en kwam in Duitsland innovaties van een soortgelijk systeem als dat van onze Mobiele Dijken tegen. We hadden zoiets van daar moeten we wat mee. We zijn het verder gaan uitzoeken en uitdokteren.”

Wat is jullie concept nu precies?
Bon: “De mobiele dijken zijn een tijdelijke mobiele waterkering. Een tijdelijke dijk die water kan tegenhouden. Maar het gaat verder dan dat. Met onze mobiele dijken kun je ook een waterbassin maken, een sloot afsluiten, in de bouw bijvoorbeeld. Een sloot afsluiten gebeurt nu met een stalen damwand. Daarbij heb je hoge aanvangskosten en je beschadigt vaak de ondergrond. Onze mobiele dijk leg je op de bodem neer. Je hebt niks te maken met ondergrond. Onze focus voor nu ligt echter op de tijdelijke waterkering. Maar we kijken wat nog meer mogelijk is.”

Zijn de mobiele dijken al gebruikt?
Bon: We hebben 30 maart een demo geven voor het Rijksdienst van Ondernemen, het Waterschap Hollands Noorderkwartier en LTO ten behoeve van een project in de Heemskerker Duinen. Daar is een probleem dat het regenwater niet weg kan tijdens de hevige hoosbuien. In korte tijd kunnen wij met een mobiele dijk een bassin maken om het water in op te slaan. Verder zijn we aan het kijken wat we kunnen betekenen op het Noordereiland en de Maasboulevard in Rotterdam. Als er springtij is, en het water kan niet goed worden geloosd, ontstaat er hier wateroverlast. Het Waterschap is niet verantwoordelijk want het probleem ligt buitendijks. Dit is misschien wel een leerpunt. Het Waterschap heeft veel verantwoordelijkheid voor het water en de watersystemen in ons land. Maar als er een keiharde regenbui is en de straten staan blank omdat het water niet snel genoeg in de bodem kan zakken is het niet hun verantwoordelijkheid. Daarom moet je dus breder kijken. In het geval van Noordereiland willen we samen kijken met gemeente, waterschap en de bewoners wat we met zijn allen kunnen doen als er springtij is.”

Hoe zouden jullie kunnen inspringen als het zover is?
Burggraaf: “Dat er springtij komt is ongeveer 48 uur van te voren bekend. Als we een belletje krijgen kunnen we binnen acht uur operationeel zijn. We kunnen in één uur een dijk van 100 meter lang en één meter hoog hebben liggen. Die bestaat uit drie modules, die we met vier personen kunnen neerleggen. Dat komt neer op 13.000 zandzakken of 47 vrachtwagens vol zand.”

Wat maakt jullie idee zo uniek?
Bon: “Er bestaan meerdere tijdelijke waterkeringen, maar waar ons idee uniek in is dat onze mobiele dijken hun eigen hoogte aan water kunnen tegenhouden. Ze blijven dan gewoon stabiel liggen. Dat komt omdat er een net omheen zit die de stevigheid behoudt. We koppelen de verschillende modules die gevuld worden met water-, en in plaats van dat het zwakker wordt door die aankoppeling wordt het juist sterker. De modules zijn maximaal 40 meter lang.

Dirk Bon en Bart Burggraaf bij een van hun mobiele dijken. Foto: Pieter Verbeek.

Wat hebben jullie al geleerd tijdens de Challenge Stad?
Bon: “Een van de dingen die we hebben geleerd is dat het om meer gaat dan het product. Er is ook nog de hele calamiteitenorganisatie eromheen. We zijn aan het kijken of we ook daar niet een dienst in kunnen aanbieden. We hebben nu een halve kilometer dijk zo beschikbaar in verschillende hoogtes, tot maximaal 2,60 meter hoog. We denken bijvoorbeeld aan een soort waakvlamovereenkomst met waterschappen. Veel waterschappen willen namelijk niet zelf zulk materiaal op voorraad hebben.”

Jullie kwamen onlangs al naar voren als de beste oplossing voor calamiteiten in een pilot?
Bon: “Ja, vorig jaar deden we mee aan een pilot bij De Ronde Hoep bij Ouderkerk aan de Amstel. Hier is een stuk polder aangewezen als calamiteitenpolder. Die kan worden gebruikt als Amsterdam bedreigd wordt door te hoog water in de Amstel. Er liggen in de polder circa zestig boerderijen. Wij deden mee in de pilot om hen droog te houden. Dat lukte. We hebben onze mobiele dijken hier een kleine drie weken laten liggen. Ze kwamen als beste naar voren omdat ze op verschillende ondergronden het beste bleken en het minste lekverlies leden. Dat was een mooie opsteker.”

Zijn jullie nu al klaar voor een echte calamiteit?
Burggraaf: “Ja we kunnen binnen acht uur 500 meter dijk hebben van ongeveer 1 meter hoog. Maar we hebben daaromheen nog niet een calamiteitenorganisatie opgezet. Als iemand belt kunnen we zo wat regelen. Bon: “Toen laatst Engeland zo kampte met overstromingen, jeukten onze handen. We richten ons vooral op het betreden van de markt en de juiste wegen en ingangen vinden.”

Het initiatief Mobiele Dijken is één van de finalisten van de Challenge Stad van de Toekomst. Op 14 april wordt de winnaar van de Challenge bekend gemaakt tijdens de Innovation Expo. In aanloop naar de finale portretteren we een aantal initiatieven hier op de site. Vanaf vandaag kun je stemmen op je favoriete finalist voor de publieksprijs van de Challenge Stad.  Kijk op Challengestad.nl.