Nieuwe stad vergt bestuurlijke lenigheid

“De manier waarop steden hun kansen en uitdagingen zien is aan het veranderen, en ik vind dat heel interessant”, zegt Gert-Jan Buitendijk, directeur-generaal van Bestuur en Koninkrijksrelaties bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. “Mijn departement is bij veel veranderingen betrokken en daarom is het goed om ook in de regiegroep van Agenda Stad te zitten.”

Gert-Jan Buitendijk wil de regelruimte losser maken, zodat het lokale bestuur meer handelingsperspectief krijgt. “Bestuurlijk gezien is vooral de lenigheid van belang waarmee we kunnen reageren op ontwikkelingen. We moeten kijken hoe we de binnenlandse bestuurscultuur kunnen voorbereiden op de toekomst, zodat er door goede mensen met visie aan de ontwikkeling van de stedelijke regio wordt gewerkt.”

Hoe geef je meer bestuurlijke ruimte?

“Er zijn al een aantal zaken in ontwikkeling, zoals begin dit jaar bijvoorbeeld de experimentenwet is aangekondigd. Deze wet gaat een aantal gemeenten de mogelijkheid bieden om de bestaande regelgeving tijdelijk buiten werking te stellen, om zo ruimte te geven aan innovatieve werkwijzen. We merken dat dit leidt tot enorm veel reacties en allerhande vernieuwende voorbeelden waar we niet eerder aan hadden kunnen denken.”

Soms gaat het over de mogelijkheid om een breed aanbod in de stad te bieden, bijvoorbeeld door horeca ook op winkellocaties toe te staan. “Het meest interessante aan Agenda Stad is dat we meer inzicht krijgen in waar regelgeving nou echt belemmert. Want gaat het om regelgeving en handelingsvrijheid, of worden bestuurders soms ook belemmerd door regels die ze aan zichzelf stellen? Mogelijk heeft het ook te maken met politiek en de durf om dingen te doen. Ik verwacht dat we de komende maand meer zicht gaan krijgen op waar steden zelf concreet aan denken. Dat zal overigens wel een gevarieerd beeld opleveren: wat in Eindhoven werkt zal voor Amsterdam of Zwolle misschien niet werken.”

Wat moet er in de stad veranderen?

“Naast het kiezen van een stadsbestuur zouden er andere vormen van meebeslissen moeten komen voor wat er in je eigen leefomgeving gebeurt. Wellicht een beetje geïnstitutionaliseerd, dat sluit ik niet uit, maar vooral met burgerparticipatie. Elke keer wanneer problemen zich voordoen of kansen, gaan mensen zichzelf min of meer organiseren. Daar zie ik nu al prachtige voorbeelden van. Zoals binnen de zorg. Er verandert echt ongelooflijk veel, en dat gebeurt doordat gemeenten het anders moeten organiseren. Maar ook omdat burgers het zelf anders willen.

Ik denk dat in de toekomst de overheid heel flexibel kan inspelen op veranderende omstandigheden. En dat we uiteindelijk met name een vangnet bieden voor mensen die niet in staat zijn dit zelf te organiseren. Dat betekent dat je van de overheid een min of meer gedifferentieerde aanpak naar je eigen stad en regio nodig hebt. In sommige delen zal dat iets meer op burgerkracht leunen, en in andere delen minder.”

Waar woon je zelf?

“Ik woon in de Hoeksche Waard, op het platteland, 20 kilometer onder Rotterdam. Ik zie dat als de achtertuin van de Randstad. Ik zou niet graag in de stad wonen, hoewel ik er graag naartoe ga om te winkelen of uit te gaan naar het theater of een concert. Ik kom regelmatig in Rotterdam en vind het interessant om te zien dat er zoveel nieuwe ontwikkelingen zijn, zoals in de Kop van Zuid, het voormalige havengebied op de zuidoever van de Maas dat herontwikkeld is tot een nieuw stadscentrum. Erg leuk hoe dit is gemaakt. Maar ik vind tegelijkertijd Amsterdam ook mooi met een heerlijke dynamiek en ik kom graag in bijvoorbeeld het Museumkwartier. De stedelijke omgeving inspireert me wel maar ik woon graag op het platteland.”

Toch ziet hij ook in de omgeving van de Hoeksche Waard de enorme aantrekkingskracht die de stad op mensen heeft. “In tegenstelling tot tien jaar geleden, wil iedereen nu in de stad wonen. Om daar te studeren of aan werk te komen. Ook de beschikbaarheid van betaalbare huurwoningen is in Rotterdam groter dan in mijn regio. De stad is echt een revival aan het doormaken.”