‘Steden spelen belangrijke rol in nationale voedselagenda’

In City Deal Voedsel werken drie ministeries, twaalf gemeenten en één provincie aan een gezonder, duurzamer en robuuster voedselsysteem in Nederland. Het is een van de City Deals die op de Dag van de Stad aanwezig zijn. Wethouder Victor Everhardt van Utrecht vertelt meer. ‘Ik wil dat iedere Utrechter de keuze heeft om gezond en duurzaam voedsel te eten.’

Waarom is het belangrijk voor Utrecht om deel te nemen aan deze City Deal?

“Utrecht doet mee, omdat er in onze stad en regio groeiende aandacht is voor gezond voedsel met een kleinere milieu voetafdruk met een duidelijke herkomst. We zien veel initiatieven ontstaan zoals het circulaire restaurant The Green House. In de economie en in de wetenschap is de sector food, health en life sciences booming. Kortom, er is een voedingsbodem voor vernieuwing. Stedelijke gemeenten, waar onder Utrecht, spelen een belangrijke rol in de nationale voedselagenda vanwege praktische uitvoering op lokaal niveau door overheid, maatschappelijke organisaties, ondernemers, kennisorganisaties en burgers samen. De kracht van stedelijke regio’s is dat er grote groepen consumenten wonen die een toenemende behoefte hebben aan gezonder en duurzamer voedsel waarvan zij weer weten waar het vandaan komt. Steden zijn levende proeftuinen met experimenten en ontwikkelingen, bijvoorbeeld met vernieuwende horeca- en cateringconcepten. Steden zijn belangrijke motoren voor vernieuwing. Deze leerervaringen zijn weer ‘voer’ voor de nationale voedselagenda.”

Wat levert het op?

“Kennis en ervaring delen is vermenigvuldigen. Ik vind het belangrijk om met de betrokken 12 steden, ministeries en provincie in de City Deal te leren van elkaar en te zoeken naar oplossingsrichtingen voor complexe voedselvraagstukken op stedelijk, regionaal en landelijk niveau. Zo hebben we recent ervaringen uitgewisseld over hoe we in het aanbestedingsproces de catering in de eigen organisaties gezonder en duurzamer kunnen maken. Deze uitwisseling doen we samen met bijvoorbeeld de Universiteit Utrecht en het Voedingscentrum die hier ook stappen in willen zetten. Zo zoeken we ook samenwerking op hoe we gezonde en duurzame voedselondernemers kunnen helpen met nieuwe business modellen. Ik wil onderzoeken welke mogelijkheden de omgevingswet biedt om het aanbod van gezonde en duurzame producten in de publieke ruimte te vergroten. En ik wil graag ruimte om te experimenteren met een scherper vestigingsbeleid voor horeca of detailhandel, bijvoorbeeld rondom scholen. Dit hebben we vanuit de City Deal gezamenlijk bepleit bij de voedselvisie en het Preventie Akkoord.”

Hoe is voedsel gelinkt aan een stad?

“Utrecht wil een stad zijn die de maatschappij van de toekomst nu ontwikkelt. We werken aan de gezondheid van mensen, een gezonde leefomgeving en duurzame economie. Voedsel is gelinkt aan alle drie. Voedsel maakt het verschil in diverse beleidsagenda’s. Van gebiedsontwikkeling en gezondheid tot economie en innovatie. Een mooi voorbeeld is de eetbare woonwijk Rijnvliet, waar we zoeken naar mogelijkheden, samen met de toekomstige bewoners, om het openbaar groen te realiseren volgens de principes van een voedselbos, en waar de nieuwe bewoners in een omgeving komen te wonen waar gezond en duurzaam voedsel vanzelfsprekend is. Andere voorbeelden zijn hoe we water drinken in wijken toegankelijk hebben gemaakt met watertaps, de vestiging van circulair restaurant The Green House, en gezonde sportkantines.

Hoe wordt in Utrecht concreet aan voedsel gewerkt?

“We hebben verschillende rollen in de voedselopgave. Als lokale overheid zijn we één van de partners in het voedselsysteem, naast ondernemers, opleidingsinstituten, maatschappelijke organisaties en burgers. Wij benadrukken het belang van de omgeving in het keuzegedrag van mensen voor gezond en duurzaam voedsel. In Utrecht gaat veel aandacht naar gezond verstedelijken vanwege de groeiopgave. Zo onderzoeken we hoe de voedselomgeving een handreiking kan bieden om gebiedsontwikkelingen invulling te geven. We werken aan het vormgeven van de voedselomgeving in omgevingsvisies, we onderzoeken mogelijkheden om de voedselomgeving te beïnvloeden in andere instrumenten zoals vestigingsbeleid voor de horeca, en we geven ruimte aan innovaties die bijdragen aan een gezonde en duurzame voedselomgeving in de stad, bijvoorbeeld in sportkantines. Parallel hieraan zoeken we de samenwerking met partijen op, bijvoorbeeld met horeca en sportverenigingen, om verandering van binnenuit te stimuleren. Dit doen we in een op te stellen gezondheidspact.”

Wat is je rol als wethouder? Welke ambities heb je?

“Ik wil dat iedere Utrechter de keuze heeft om gezond en duurzaam voedsel te eten. In het Utrechtse Coalitieakkoord ‘Ruimte voor iedereen’ staan verschillende ambities die hieraan bijdragen, zoals het stimuleren van lokale inkoop en circulaire economie. Het huidige voedselsysteem kent een breed scala aan problemen: van gezondheidsproblemen en milieubelasting tot robuuste business modellen, ‘eerlijke’ handel en minder verspilling. Deze problemen kunnen enkel in samenhang worden opgelost. Dit vraagt om betrokkenheid van alle partijen in het voedselsysteem, om gezamenlijk op zoek te gaan naar keten brede en sector- overschrijdende oplossingen. Ik zie een rol voor mijzelf als bestuurder in het bij elkaar brengen van partijen, in het goede gesprek met elkaar voeren, in experimenteren opzetten en leren met elkaar, en in gezamenlijk stappen zetten. Ik roep alle partijen op om mee te doen en samen aan de slag te gaan!”

Wat is de toegevoegde waarde van Dag van de Stad en de bestuurlijke uitwisseling hierbij?

“De Dag van de Stad biedt de mogelijkheid om met elkaar de dialoog te voeren over toekomstbestendige steden en regio’s. Over hoe steden eruit zien in 2050 en hoe we daar komen. Utrecht groeit bijvoorbeeld in twee decennia van 350.000 naar 430.000 inwoners, een groei van 20 procent. Deze groei realiseren we binnenstedelijk. Dit betekent dat de fysieke en sociale omgeving enorm gaat veranderen. Utrecht in 2050 heeft, als het aan mij ligt, een voedselomgeving van goede kwaliteit die bijdraagt aan biodiversiteit, gezondheid, klimaat, dierenwelzijn en duurzame economie. Om daar te komen staan we voor diverse opgaves die met elkaar samenhangen. Opgaves die vragen om transities in systemen als onze energievoorziening, de voedselvoorziening, de economie en in hoe we ons aanpassen aan een veranderend klimaat. Deze transities hangen samen en ze kunnen elkaar versterken. Dit vraagt om een integrale aanpak en intensieve samenwerking tussen álle overheden en samen met inwoners, ondernemers en kennisinstellingen. Ik vind het belangrijk om naast de maatschappelijke dialoog op het voedselvraagstuk ook als bestuurders met elkaar hierover het gesprek te voeren. Ik vind het belangrijk dat we hier met elkaar stappen in zetten, op inhoud en aanpak en daarom wil ik mij als ambassadeur hieraan verbinden.”