Symposiumbundel ‘Goed openbaar bestuur in stad en stedelijke regio’

Op 9 april organiseren het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en de gemeente Utrecht in het stadskantoor te Utrecht het werksymposium ‘Goed openbaar bestuur in stad en stedelijke regio’.

Het ministerie van BZK heeft aan enkele wetenschappers en consultants gevraagd essays te schrijven, met als vraagstelling: welke rol moet het openbaar bestuur vervullen om de economische potentie van steden en stedelijke regio’s in Nederland maximaal te benutten? Daarnaast hebben de bureaus Regioplan en Atelier Tordoir, in opdracht van het ministerie van BZK, de afgelopen periode onderzoek verricht naar de (veranderende) ruimtelijk-economische relaties in ons land en de gevolgen die dit heeft voor de opgaven van het openbaar bestuur.

De essays en het onderzoek van Regioplan/Atelier Tordoir vormen de basis voor het werksymposium op 9 april. In de essays en het rapport worden trends en ontwikkelingen beschreven die duiding geven aan het groeiend belang van steden/stedelijke regio’s en de rol van stedelingen en wat dat kan betekenen voor het openbaar bestuur.

We trekken naar de stad

Het onderzoek van Regioplan en Atelier Tordoir geeft weer dat er in Nederland sprake is van re-urbanisatie. De grootschalige suburbanisatie, kenmerkend voor de naoorlogse ontwikkeling, neemt geleidelijk aan af. Voor de meeste mensen en bedrijven is het stadsgewest of de streek het meest dominante niveau. Men beweegt zich op dit regionale niveau in gemeentegrensoverstijgende verbanden voor werk, wonen en recreatie. Langzaam maar zeker ontstaat er naast het stadsregionale niveau een interstedelijk systeem op interregionaal niveau. Daarbij valt op dat sommige ‘knopen’ in dit interregionale netwerk buitenproportioneel snel groeien, zoals steden als Amsterdam, Utrecht en Den Bosch. Andere knopen van het netwerk en delen van ons land zijn minder goed aangetakt en kunnen daardoor in groei en ontwikkeling stagneren. Dit brengt nieuwe sturingsopgaven met zich mee voor het openbaar bestuur. De onderzoekers komen tot de conclusie dat een gecombineerde aanpak van multi level governance en ‘klassieke’ sturing op basis van territoriale bestuursstructuur noodzakelijk is.

Behalve ruimtelijk-economisch doen zich in Nederlandse steden belangrijke cultureel-maatschappelijke veranderingen voor. Opvattingen over functiescheiding (wonen, werken, recreëren) zijn anders dan enkele decennia geleden. De stad wordt een consumer city waar men dichtbij voorzieningen -en werk- wil wonen. Wijken in bijvoorbeeld Amsterdam, Utrecht en Rotterdam “gentrificeren” door de instroom van creatievelingen en jonge tweeverdieners. In heel Nederland, maar in het bijzonder in steden, ontstaan nieuwe maatschappelijke initiatieven. Wat meer maatschappelijk initiatief in steden betekent voor het openbaar bestuur, welke vragen en kansen dit met zich meebrengt wordt uiteengezet in het essay van prof. Van den Brink en Schulz van de Universiteit van Tilburg.

Hoe anticipeert het openbaar bestuur?

Steffens, De Jong en Maas van de Boston Consulting Group zetten in hun essay uiteen hoe centrale en decentrale overheden vanuit een nieuwe relatie bij kunnen dragen aan economische groei in stedelijke gebieden. Hierbij wordt betoogd dat maatschappelijk aanpassingsvermogen, vernieuwingstalent voor de private sector en productiviteitsgroei in de publieke sector groeidrijvers van de hedendaagse en toekomstige economie zijn.

De auteurs van de Universiteit van Amsterdam – prof. Musterd en prof. Nijman- nemen ons in hun essay mee naar de fundamentele vraag wat de rol van de overheid vis-a-vis de markt en de samenleving is bij de ontwikkeling van steden. De auteurs wijzen daarbij op het verband tussen economie en sociale duurzaamheid.

De geschetste veranderingen vragen van het openbaar bestuur dat zij anticipeert. Wat betekent dat en hoe geven we dat vorm? Het belang van ‘de regio’ lijkt toe te nemen en de rolneming van bestuurders daarbij is cruciaal. Welke competenties worden gevraagd van de stadsregiobestuurder? In het essay van prof. Boogers en Essafi van BMC Advies worden de competenties van de stadsregiobestuurder behandeld.

Lees ook het programma voor het werksymposium. Hieronder kunt u de literatuur downloaden.