Professionals en wijkteams leren van elkaar in schuldhulpverlening

Om mensen in een vroeger stadium te kunnen helpen bij bijvoorbeeld schulden, moet er vroegtijdiger worden ingegrepen. In dit artikel vertelt Eveline Wauters hoe de gemeente Eindhoven dit aanpakt.

“Nu we na de decentralisaties met onze wijkteams bij de mensen thuis aan tafel zitten, worden bepaalde zaken goed zichtbaar. Bijvoorbeeld dat we in de schulddienstverlening gemiddeld twee jaar te laat zijn. Voordat mensen ten einde raad bij de gemeente aankloppen, is er bij hen al heel veel gebeurd. De gemeente en andere instanties weten dat vaak niet, maar buren, vrienden en klasgenoten wel. Vroegsignalering moet dus meer vanuit het sociale netwerk komen.”

Dit zegt Eveline Wauters, strategisch adviseur sociaal domein bij de gemeente Eindhoven en voor deze plaats kartrekker in de City Deal Inclusieve Stad. Deze City Deal is een overeenkomst tussen vijf steden, Rijk, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties om als sterk en slim netwerk op te komen voor steden waarin iedereen volwaardig mee kan doen.

Netwerkkaart: wie staat waar in de wijk?

Tijdens de Sociale Top van januari 2017, gehouden in Eindhoven, werd de netwerkkaart voor vroegsignalering en preventie als beloftevol nieuw instrument geselecteerd en besproken. De netwerkkaart maakt zichtbaar hoe de wijk sociaal gezien in elkaar steekt en welke personen daarin invloedrijk zijn. Hoe staat de uitvoeringspraktijk ervoor in Eindhoven?

“Voor de decentralisaties ging schulddienstverlening altijd over zware problematiek. Voor bewoners in de gevarenzone was er niets”, zegt Wauters. “Dat wordt nu vanuit de wijkteams opgevangen. In iedere stad is het verschillend georganiseerd, in Eindhoven zijn de wijkteams ondergebracht in de Stichting WIJeindhoven. De Stichting werkt in opdracht van de gemeente, maar geeft via de wijkteams zelfstandig invulling aan de opdracht om met maatwerk tot eenvoudige en betere dienstverlening te komen.”

Snellere hulp uit het sociale netwerk

Om vroegsignalering bij schuldenproblematiek te bevorderen vanuit het sociaal netwerk van de mensen zelf, is er nu de sociale netwerkkaart. Deze kaart biedt het wijkteam handvatten om sleutelfiguren in de wijk te vinden. Denk aan caissières, postbodes of de sigarenboer: mensen die de buurt kennen en gekend worden. “Wij vragen deze mensen niet om te ‘klikken’, maar om aan de bel te trekken. De sociale omgeving van mensen in financiële problemen mobiliseren: daar gaat het om.”

Privacy en vertrouwen staan voorop

Sinds de decentralisaties werkt Eindhoven daarnaast met generalisten in de wijkteams. Dit zijn professionele zij-instromers met een achtergrond in het bedrijfsleven of vrije beroepen. Zij stappen samen met ervaren sociaal werkers op bewoners af en vertellen over de signalen die ze hebben gekregen. Daaruit komt dan bijvoorbeeld het advies om eens te gaan praten met de Vrijwillige Hulpdienst. “Als de bewoner ‘nee’ zegt, is het ‘nee’. Er wordt niets gemeld aan de gemeente. Mensen hebben recht op hun privacy”, benadrukt Wauters.

Het werken met generalisten, sleutelfiguren en netwerkkaarten is nieuw of moet zelfs nog op gang komen. Het is dus te vroeg voor concreet resultaat, maar Wauters is enthousiast over de gekozen richting. “Veel inwoners waren wantrouwig naar ambtenaren en professionals. Daar was soms ook afstand. Nu we onze teams verbreed hebben met generalisten en sleutelfiguren inschakelen, winnen we hopelijk vertrouwen terug. Bovendien leren we in de bredere wijkteams van elkaar en dat verandert onze opstelling bij keukentafelgesprekken.”

Dit interview is oorspronkelijk gepubliceerd op Gemeenten voor de Toekomst.