De Urban Agenda staat!

Nicolaas Beets speciaal gezant voor Europese Agenda Stad. Foto: Paul Voorham.

Nico Beets, Speciaal Gezant voor de Europese Agenda Stad, heeft twee jaar tot in de uithoeken van de Europese Unie en daarbuiten overlegd, gelobbyd en gesproken om stedelijke vraagstukken hoger op de politieke agenda te krijgen. Met succes, want na de impuls die Nederland er tijdens het EU-voorzitterschap aan gaf, hebben steden en lidstaten er verder vorm aan gegeven. De Europese Urban Agenda staat. De voormalige diplomaat, nu in dienst van BZK, maakt de balans op.

“Half oktober 2017. Net terug uit Brussel van de jaarlijkse EU week voor Regio’s en Steden even een momentje om in Den Haag terug te kijken op twee turbulente jaren. Bijna op de dag af twee jaar gelden, kreeg ik het verzoek om als Speciaal Gezant voor de Europese Agenda Stad leiding te geven aan een BZK-team om in het Nederlandse EU-Voorzitterschap (1e helft 2016) een Agenda Stad voor de EU tot stand te brengen. In het ROmagazine van november 2015 werden alle mooie voornemens aangekondigd, maar het moest toen nog wel even gebeuren…

Het vooruitzicht was om met 38 (!) Europese partijen een overeenkomst te sluiten waarin Europese Steden meer te zeggen zouden krijgen over het EU stedelijk beleid. Voorwaar geen geringe opgave. Zeker, omdat mij al snel bleek dat partijen hier meestal wel voorstander van waren, maar dat ze allemaal een ander idee hadden over wat er dan op papier zou moeten staan. Het mocht geen geld kosten en er mocht geen sprake zijn van nieuwe instituties.

Alle 28 lidstaten, de Commissie, het Comité van de Regio’s, het Europees Parlement, de EU Investeringsbank, en de EU stedenkoepels Eurocities en CEMR – om een aantal van de meest betrokken organisaties te noemen – zaten aan tafel en dachten mee. Na drie grote EU vergaderingen in het Scheepvaartmuseum en zeven schriftelijke rondes was overeenstemming bereikt over de ‘Urban Agenda for the EU’ en kon ik een smsje sturen ‘Habemus Pactum’.

Mijlpaal

Het ‘Pact van Amsterdam’ werd eind mei 2016 tijdens de vergadering van EU-ministers voor stedelijke aangelegenheden onder luid applaus aangenomen. Er zouden twaalf thematische partnerschappen worden gevormd waarin Europese Steden, lidstaten en de verschillende Directoraten-Generaal van de Commissie, aangevuld met specialisten zich zouden buigen over verbetering van de EU regelgeving, betere toegang tot EU fondsen en betere deling van kennis. Alles bezien vanuit stedelijk perspectief. De vraagstukken die bij de kop genomen worden, liggen op het terrein van Smart, Sustainable en Inclusive. Kortom alle grote uitdagingen waarvoor de steden zich de komende jaren geplaatst zien komen aan bod.

Toen begon het echter pas. In de wandelgangen vroeg men zich af of dit ook na het Nederlandse voorzitterschap wel zou blijven voortbestaan. Al te vaak worden er tijdens een voorzitterschap mooie verklaringen aangenomen, waarvan niemand meer iets hoort. Met de Urban Agenda ligt dat gelukkig anders.

Dankzij het Europees Parlement en de Commissie zijn fondsen gevonden om een secretariaat in het leven te roepen dat de partnerschappen is gaan ondersteunen. De afgelopen tijd begon menig vergadering in Brussel met een verwijzing naar het Pact van Amsterdam als een mijlpaal in de EU geschiedenis op het gebied van stedelijke aangelegenheden!

Betrokkenheid

Nederland is in tien van de twaalf partnerschappen vertegenwoordigd. Er doen maar liefst negen steden mee. We zijn geen koploper, dat is Italië. In totaal doen nu zo’n 87 steden mee, 27 lidstaten en maar liefst elf DG’s van de Commissie. In de partnerschappen wordt samengewerkt om nieuwe oplossingen te zoeken om vanuit stedelijk perspectief de Unie beter te laten werken. Achterliggende gedachte is zeker ook om de EU dichter bij de burger te brengen. Want daar gaat het tenslotte om.

De eerste partnerschappen, Inclusie van Migranten en Vluchtelingen, Stedelijke Armoede, Betaalbare Huisvesting en ook Luchtkwaliteit hebben recent hun eerste actieplannen afgerond. De volgende stap zal zijn om de concrete aanbevelingen om te zetten in acties van de Commissie die vervolgens ook door de lidstaten wordt aanvaard: de uitdaging voor de komende twee jaar.

Het is zeer bemoedigend om te zien hoeveel mensen er inmiddels bij de Urban Agenda betrokken zijn. In tal van seminars, workshops en bijeenkomsten wordt in heel Europa meegedacht om de partnerschappen inhoud te geven.

Energie

Bij alle kick-off vergaderingen heb ik de totstandkoming van het Pact van Amsterdam mogen toelichten. Dat bracht mij van de sauna in februari in het Finse Oulu, jawel met een koude sneeuwdouche en al, naar een snikhete vergadering in Praag (Urban Mobility) of het prachtige oude stadhuis in Haarlem. De Urban Agenda wordt omarmd door Europese koepelorganisaties van steden: Eurocities, de Council of European Municipalities and Regions, maar ook door de Europese Metropool regio’s.

De Urban Agenda is in Quito tijdens de Habitat III conferentie door de Commissie gepresenteerd als hét instrument om de doelstellingen van de New Urban Agenda in de EU uit te voeren. Het was een hele eer om daar onmiddellijk na de EU commissaris te mogen spreken om de totstandkoming van het Pact van Amsterdam en de doelstellingen uiteen te zetten.

De Urban Agenda is echter bepaald niet af. Het is ‘work in progress’. Duitsland heeft al aangekondigd om tijdens hun EU Voorzitterschap in 2020 de Agenda een nieuwe impuls te geven. Dat bleek eens te meer tijdens de recente vergadering in Berlijn van de Duitse steden met hun ministerie voor stedelijke aangelegenheden over de stand van zaken in de partnerschappen en de toekomst. Het gaat daarbij ondermeer om Hamburg, Berlijn, Karlsruhe en ook München. Dan zal eind 2019 ook een nieuwe Commissie zijn aangetreden.

Tot die tijd zal het zaak zijn de vaart er in te houden tijdens de voorzitterschappen van het huidige trio Estland, Bulgarije en Oostenrijk. Aan het enthousiasme van de steden zal het niet liggen. De Urban Agenda voor de EU heeft een enorme hoeveelheid energie losgemaakt.”

Speciaal Gezant
Nico Beets

Dit artikel is eerder verschenen in het ROMagazine nummer 11, november 2017.

Laat een reactie achter

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *