‘Hoe kunnen we samen leven met het groen in de stad?’

Hoe hou je de immer groeiende stad leefbaar? Onder meer door meer groen te plaatsen. Aangezien daar in een dichtbebouwde omgeving niet altijd ruimte voor is bedacht de Italiaanse architect Stefano Boeri daarvoor een innovatieve oplossing: het verticale bos. Binnenkort ook in Nederland te bewonderen.

De twee woontorens in Milaan, die Boeri ontwierp en helemaal begroeid zijn met bos en struiken, gelden inmiddels als blauwdruk voor duurzame hoogbouw wereldwijd. Boeri ontwierp verder ook de Ville Mediterranée in Marseille en het Huis van de Zee in Sardinië. Hij is hoogleraar Stedelijke Planning aan de Universiteit van Milaan en als gasthoogleraar actief aan verschillende andere prestigieuze universiteiten. Ook richtte hij Multiplicity op, een onderzoeksbureau dat vraagstukken over hedendaags verstedelijking en architectuur onderzoekt. Onlangs sprak hij nog in New York op de VN Klimaattop. En op 28 oktober spreekt hij op de Dag van de Stad.

Hoe kan duurzame hoogbouw bijdragen aan een gezondere stad?
“Ik denk dat hoogbouw extra efficiënt is voor een gezondere stad omdat we gewoonweg meer groen kunnen plaatsen op minder stedelijk oppervlakte. De twee woontorens die we hebben gebouwd in Milaan laten dat goed zien. Samen bieden ze een woonomgeving voor 21.000 planten, inclusief bomen. Dat is goed voor 3 hectare bos. Midden in je stad.”

Stefano Boeri.

En waar is dat goed voor?
“Dit groen biedt allerlei voordelen. Het helpt om de vieze stadslucht schoner te maken, vangt CO2 op, helpt hitte te verminderen, koelt de appartementen dankzij de schaduw en zorgt dus voor minder energieconsumptie. Mensen hebben geen airco nodig. Verder is het goed voor de biodiversiteit. Er zijn al weer diersoorten in Milaan waargenomen die verdwenen waren. Natuurlijk is het moeilijk om dit allemaal in cijfers uit te drukken. Wel zijn er in de VS mooie onderzoeken die laten zien hoe meer groen in de stad helpt om ziekenhuiskosten te verlagen.”

Hoeveel durf is er nodig om een concept als een verticaal bos er door te krijgen bij een stadsbestuur?
“Daar is veel durf voor nodig. Wij liepen in het begin vooral tegen scepticisme aan. We waren natuurlijk het eerste voorbeeld van duurzame hoogbouw. Naast durf heb je ook een dosis obsessie nodig en een vleugje doorzettingsvermogen. Dat alles moet je verbinden met de visie dat levende natuur verbonden kan worden met architectuur. En dat het daarin zelfs een basiscomponent kan worden. In het begin was het ingewikkeld omdat we echt iets compleet nieuws wilden doen. Je moet toch laten zien wat je wilt voordat je mensen kan overtuigen. We hebben toen een aantal experts bij elkaar verzameld en hen gezamenlijk vragen laten beantwoorden. Dat heeft iedereen overtuigd. Nu zijn de twee torens voor de stad Milaan echt een architectonisch statement in steen. Mensen komen naar de stad om ze te bekijken. Ze kennen nu vijf jaar van groen leven, er wonen al zeven jaar mensen in. We hebben in die jaren een serieuze evolutie gezien. We zijn ons concept nu ook aan het bouwen in andere landen als Mexico, Egypte, China en Nederland. We weten nu precies hoe het moet. Natuurlijk leren we zelf ook verder hoe het nog beter kan, maar we zijn vrij uitgesproken in onze kennis.”

Wat voor duurzame gebouwen maken jullie in Nederland?
“In Utrecht zijn we met iets heel moois bezig. Midden in de stad, tegenover het Beatrixgebouw gaan we twee groene torens ontwikkelen met een mix van wonen, werken, ontspanning, cultuur en horeca. Dit project wil de natuur van de Utrechtse Heuvelrug in de stad brengen met als doel een gezonder leven. In Eindhoven ontwikkelen we de Trudo Toren als verticaal bos met 125 bomen en 5200 struiken en planten. Als eerst verticale bos wordt het betaalbaar voor iedereen en zeker ook voor jonge mensen.”

Verticale bos in Milaan. Foto Stefano Boeri Architecten.

Zie je het verticaal bos nu meer als icoon, als kunstvorm of draagt het echt bij aan verbetering van de stad?
“Het kan zeker een icoon zijn, juist omdat het bijdraagt aan de stad. Het is natuurlijk best een bizar gebouw, heel vreemd vergeleken met andere gebouwen. Het mooie is dat het continu in verandering is. Per seizoen, hoe de zon staat, welk moment van de dag is. Het is een levend gebouw. Het biedt zoveel voordelen, en daarom ben ik zo positief en gaan we het verder bouwen in andere delen van de wereld.”

Wat voor resultaten kan duurzame innovatie brengen?
“Duurzaamheid is natuurlijk een hele algemene term. Het kan gaan over energie, mobiliteit, maar ook over groen of over voedsel. Ik denk vooral in groen en vastgoed. Daar valt nog heel veel te behalen. We zijn nog maar net begonnen. Als we kijken wat er al gebeurt met groene daken, groen in de stad, stedelijke bebossing en dat vermeerderen in, op en rond gebouwen kunnen we nog veel bereiken. We zijn al bezig nieuwe steden te ontwerpen als bossen waar alle gebouwen, of het nu woningen, scholen of musea zijn, allemaal bomen hebben rond en op hun daken. We hebben hiervoor technologische kennis maar ook visie nodig. Ik heb eind september over klimaatverandering over de stadsbosbouw gesproken in New York op de VN-Top.”

Wat gaat u op de Dag van de Stad vertellen in uw Last Lecture?
“Daar wil ik vooral laten zien wat wij allemaal doen. Ik wil al mijn energie gebruiken om mensen ervan te overtuigen hoe de toekomst van steden verbonden is met bomen. De toekomst van onze biodiversiteit hangt ervan af. We kunnen planten en bomen nu eenmaal niet weglaten uit onze steden. Laten we daarom gaan verzinnen hoe we samen kunnen leven met het groen, in, op, rond onze woningen. Dat is onze toekomst. Ik zeg het uit esthetische oogpunt, maar vooral omdat het onze bestemming is!”

Verticale bos in Milaan. Foto: Stefano Boeri Architecten.