Eerste CoP van 2025: Speeddates en ideale partners…
Het is een stralende dag op dinsdag 25 maart, als de Community of Practice van Agenda Stad bijeenkomt. Gelukkig treffen we elkaar op een locatie waar het zonlicht goed kan binnendringen, bij de Suits and Sundays in Utrecht. Nadat Tim Rolandus van Platform31 ons welkom heeft geheten, geeft hij het woord aan programmamanager Koen Haer, die de bezoekers bedankt voor hun komst en ons meeneemt in de laatste ontwikkelingen binnen Agenda Stad.
Zo vertelt Koen over de geslaagde Grachtendag van de City Deal Tijdloze Grachten in Den Haag op 12 maart. Verder geeft Koen aan dat Agenda Stad 2025 goed begonnen is, met een positief PBL-rapport waarin onze aanpak als voorbeeld voor een transformatieve overheid wordt uitgelicht. De City Deals maken ondertussen continu stappen. Zo heeft de City Deal Energieke Wijken die op 3 april wordt afgerond, gezorgd dat de relevante VRO-collega’s goed zijn aangehaakt. Dat geldt ook voor de City Deal Toekomstbestendige Gebiedsontwikkeling, die juist nog moet beginnen. We zien dat de City Deal Tijdloze Grachten met de verschillende partners echt verschil maakt in het beleid voor gemeenten en dat Impact Ondernemen hard werkt om BZK meer verantwoord en met impact te laten inkopen. En de City Deal Gezonde en Duurzame Voedselomgeving is ondertussen druk bezig om zich met het ministerie van VWS hard te maken voor een gezond voedselbeleid.
Koen Haer vertelt bevlogen over de goede start die Agenda Stad maakte in 2025. Tijdens de CoP in Utrecht op 25 maart 2025. Foto: Paul Tolenaar.
Jaar van de evaluatie
2025 is ook het jaar van 10 jaar Agenda Stad en daarmee ook ‘het jaar van de evaluatie’, waar niet alleen de PBL-publicatie maar ook de Impact Maak- en Meettool een belangrijke bijdrage aan leveren. Het rapport naar aanleiding van de uitvraag voor de Impact Maak- en Meettool wordt momenteel afgerond en binnenkort met het CoP-netwerk gedeeld. In november zal ook een nieuwe Kamerbrief uitgaan, waarvoor Agenda Stad nog bij de City Deals op de lijn komt om mooie voorbeelden te verzamelen. En, schrijf alvast in je agenda, op 1 juli zal het Reuringcafé plaatsvinden over de werkwijze van Agenda Stad, met uiteraard ook veel aandacht voor de bevindingen van het PBL-rapport.
Tot slot schetst Koen dat de P31-subsidies momenteel worden ingeregeld en dat hij vorige week bij de presentatie van de bundel Zo kan het ook was, waar Eva Vermeulen een prachtig hoofdstuk in schreef over de werkwijze van Agenda Stad. “Dankzij Eva staat ons programma er weer goed op”, aldus Koen. Op AgendaStad.nl lees je nu ook een mooi interview met Eva, waarin ze haar onderzoek naar City Deals toelicht. Koen sluit af met de oproep om allen naar de Dag van de Stad te komen op 10 november in Enschede, de stad waar zijn familie vandaan komt.
Even voorstellen…
Vervolgens heten we een aantal nieuwe gezichten voor de CoP welkom, zoals Erik van Bemmelen, communicatieadviseur voor de City Deal Dynamische Binnensteden. En Karen van der Spek, de nieuwe programmaleider van de City Deal Ruimte voor Lopen. Ook Marjolijn de Boer stelt zich voor. Zij vervangt namens Het Groene Brein de komende tijd Sara Muller als Onderzoeksmakelaar. Ze schetst dat de Onderzoeksmakelaar wetenschap verbindt aan City Deals, voor kennisvragen of grotere onderzoekswensen. Ze schetst dat Regieorgaan SIA graag onderzoek laat doen naar veel van de vraagstukken waar Agenda Stad aan werkt en roept City Deals die co-financiering voor hun onderzoekswensen kunnen vinden, op om contact met haar op te nemen. “Voel je vrij om contact op te nemen, ook als je nog niet precies weet wat je wil. Je kunt contact opnemen via de Signal-appgroep of per mail: [email protected].
Tot slot van het voorstelrondje maken we kennis met drie nieuwe gezichten bij Agenda Stad. Juan Wunderink studeert Bestuurskunde aan Saxion Hogeschool en zal tijdens zijn afstudeerstage bij Agenda Stad onderzoek doen naar het versterken van de verkenningsfase van City Deals. Thijn Schouten volgt bij Agenda Stad zijn afstudeerstage vanuit de studie Publiek Management aan de Universiteit Utrecht en Sara van Hees is als Rijkstrainee de komende zes maanden verbonden aan Agenda Stad.
Charlotte Moolenaar, projectleider Loket Ontwerpkracht, presenteert vervolgens de nieuwe special over Ontwerpkracht. Dit e-zine bevat o.a. een reflectie van Kustav Bessems op de Town Deal Krachtige Kernen, interviews over de inzet van ontwerpkracht in City Deals en waardevolle lessen van ontwerpers als Janine van Ieperen, Boudewijn Bugter en Fides Lapidaire. Daarnaast vertelt ze dat Agenda Stad ook de Ontwerpgids lanceert: een document dat jou helpt onderzoeken hoe en wanneer je ontwerpkracht kunt inzetten in jóuw City Deal. Charlotte licht toe dat er overeenkomsten zijn met verschillende ontwerpbureaus waar City Deals een beroep op kunnen doen. “We zien dat de inzet van ontwerpkracht bij City Deals als Dynamische Binnensteden al z’n vruchten afwerpt. We hopen jullie met de special en de Ontwerpgids te inspireren, zodat deals met behulp van ontwerpkracht nog meer impact kunnen hebben.”
Speeddates
Na deze uitgebreide inleiding is het tijd om samen de inhoud in te duiken, allereerst in de vorm van een speeddate! Janneke ten Kate van Platform31 nodigt de deelnemers uit om aan de hand van prikkelende vragen over interbestuurlijk samenwerken in deals, in twee- of drietallen met elkaar in gesprek te gaan. Om zoveel mogelijk te leren en ontmoeten, vinden er drie rondes plaats. Na afloop geven de deelnemers aan veel nieuwe perspectieven gehoord te hebben. Lisa van de City Deal Energieke Wijken is enthousiast over de vraagkaartjes en wil ze graag gebruiken bij de slotbijeenkomst van de City Deal op 3 april. Eva Vermeulen meldt dat uit de uitvraag van de Impact Maak- en Meettool bleek dat er in City Deals behoefte is aan meer onderlinge uitwisseling. Ze denkt dat de ‘speeddates’ een goede werkvorm zijn om dit te stimuleren.
Speeddates in volle gang tijdens de CoP in Utrecht op 25 maart 2025. Foto: Paul Tolenaar.
Voldaan beginnen de deelnemers aan de lunch om samen verder te praten over de inzichten van de speeddates. Daarna is het tijd voor een panelgesprek over de vraag: hoe houd je partijen betrokken? Iris Visser, programmasecretaris van de City Deal Ruimte voor Lopen, reflecteert op dit vraagstuk met Jan Willem Wesselink, projectleider van de onlangs afgeronde deal Een Slimme Stad en kwartiermaker van de deal over AI – dus naar eigen zeggen ‘in between City Deals’ – en dealmaker Christopher Baan van Agenda Stad, betrokken bij de City Deals Slim Maatwerk, Dynamische Binnensteden en de City Deal in verkenning Toekomstbestendige Gebiedsontwikkeling.
Panelgesprek ‘Hoe houd je partijen betrokken?’
Host Tim vraagt zich af hoe de panelleden zijn omgegaan met het behouden van partners in hun City Deals. Iris moet vooral denken aan een partner die vertrok uit de City Deal Ruimte voor Lopen. “En dat was ok, omdat die partner ook niet heel nauw betrokken was. Uiteindelijk is het dan goed voor de energie omdat je dan met de andere partners die wel 100 procent gemotiveerd zijn, met volle energie door kunt. Je vloeit dan mee met de partners die het hardste lopen en dat motiveert.”
Jan-Willem schetst dat de verkenning voor Een Slimme Stad in coronatijd plaatsvond. Daardoor was er juist veel behoefte om elkaar (online) te ontmoeten. Er werd met veel verwachting naar de deal gekeken: ‘jullie zijn toch van de digitalisering’? Het doel was uiteindelijk om goed in de organisatie geborgd te worden. Dat is met het DMI gelukt. “Het is een natuurlijk proces, net als kinderen die uit huis gaan, wanneer het commitment voor een deal door succes minder wordt.” Een belangrijke les voor Jan-Willem is dat ze wellicht teveel vanuit algemeen belang gedacht hebben terwijl partners toch vooral gaan lopen vanuit hun eigen belang. “Als je als City Deal kunt zorgen dat mensen hun eigen doelen halen, kom je verder.”
Christopher voegt toe dat elk type organisatie ook zijn eigen verantwoordingscyclus heeft. “De tijdshorizon van overheden is verschillend en anders dan van private partijen. Als je dat onderling kunt uitlijnen, krijg je momentum.” Jan-Willem meent dat je keuzes moet durven maken en wil in een volgende deal geen ‘allemansvriendje’ meer zijn maar van tevoren criteria opstellen om zo het commitment ‘vinkbaar’ te maken. “Daarmee laat je soms partners liggen.”
Voormalig ‘allemandsvriendje’ Jan-Willem Wesselink deelt de lessen die hij geleerd heeft over City Deal-partners. Foto: Paul Tolenaar
Dealmaker Tim op ’t Hoog voegt toe dat je voor lief moet nemen dat partners op een bepaald thema in de deal ‘harder lopen’ dan op andere thema’s. “Dat is prima als ze op het algehele thema van de City Deal maar wel meedoen.” Iris Visser schetst vervolgens hoe de City Deal Ruimte voor Lopen ervoor koos om zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande behoeften. De boodschap was: “Een City Deal hoeft geen extra tijd te kosten – het is een andere vorm om de doelen die je toch al had, te bereiken. Maar in plaats van dat je het alleen moet doen, doe je het nu ook nog samen!”
Christopher voegt nog toe dat je ook slim gebruik kunt make van het momentum omdat sommige partners meedoen vanuit een ‘fear of mising out’. “Je moet zichtbaar en aanwezig zijn, maar ook gebruik maken van beleidagenda’s.”
Succesverhalen
Tim Rolandus is benieuwd of het panel ook succesverhalen heeft, bijvoorbeeld over ideale partners. Jan-Willem schetst dat IenW voor Een Slimme Stad een goede partner was omdat ze begrepen wat ze zelf uit de City Deal konden halen. “Daarmee maakten ze het geheel van de deal ook sterker.” IenW nam deel om te kijken wat er rond het thema smart mobility te halen was en nam andere partners daarin mee. “Doordat een partner haalt, bréngt ie ook.” Voor Iris was Arcadis een goede partner in Ruimte voor Lopen, omdat ze meteen coördinator werden voor een werklijn. En in Amersfoort, waar hun hoofdkantoor is, hebben ze bijgedragen aan mooie samenwerking met andere partijen. “Ze hebben dus ook eigen medewerkers en hun omgeving geactiveerd en de contactpersoon van Arcadis die deelneemt aan de deal gaf aan dat de City Deal haar levensbeeld echt veranderd heeft.” Zowel Jan-Willem als Christopher beamen dat dat persoonlijke element heel belangrijk is in een deal. Christopher is benieuwd of er meer voorbeelden zijn van partners die erin slagen hun eigen organisatie te enthousiasmeren. Iris Meines merkt vanuit de zaal op dat dat niet vanzelf gaat. Ze noemt het netwerkcanvas dat in de City Deal Fietsen voor Iedereen ontwikkeld is als voorbeeld voor een handige tool. Partners kunnen dat canvas in hun organisatie gebruiken en daardoor haken er soms collega’s aan die die organisaties zelf niet op hun netvlies hadden. Tim op ‘t Hoog denkt dat het belangrijk is dat je goed kunt uitleggen wat je City Deal doet en daarom is de City Deal Tijdloze Grachten nu een narratief aan het opstellen. Dat kun je ook bijv in je functioneringsgesprek gebruiken. Roos Marinissen, secretaris van de City Deal Impact Ondernemen, merkt op dat partnergemeente Breda na een gesprek met de City Deal een functie gecreëerd heeft om een goede bijdrage aan de City Deal te kunnen leveren. “Dan heb je echt iemand die intern voor de City Deal kan gaan staan.” Projectleider van de deal, Edwin Teljeur, vult aan: “Dat was ook wat onze vorige dealmaker Farida Polsbroek altijd predikte: sluit aan bij de agenda van de partner.”
Dealmaker Charlot Stensen vraagt het panel hoe je ermee omgaat als een deal minder prioriteit krijgt als gevolg van bijvoorbeeld gemeenteraadsverkiezingen. Christopher schetst dat Tijdloze Grachten en Dynamische Binnensteden werken aan een ‘manifest voor de binnenstad’ om de thema’s ook bestuurlijk op het netvlies te houden. “De aanloop naar de verkiezingen is een strijd om issues te agenderen. Dat willen we met het manifest voor zijn.” Iris Visser voegt toe dat je vanuit je City Deal ook organiseert dat je teksten voor coalitieakkoorden aanlevert om zo het thema bestuurlijk te borgen. Huibert de Leede, projectleider van de CD Gezonde en Duurzame Voedselomgeving vertelt dat ze werken me een ‘keuzemenu’. “Met verschillende steden werken we op verschillende thema’s. Personeelswisselingen zijn wel lastig. Maar soms spreek ik een invaller of vervanger die juist veel gemotiveerder is en dan zorg ik dat ik die aanhaak.” Dealmaker Henk Jan Bierling vertelt dat bij de City Deal Energieke Wijken de kracht van verhalen echt heeft geholpen om partijen betrokken te houden. “En het optekenen van die verhalen werkt ook heel motiverend naar elkaar toe.”
Betrokkenheid en eigenaarschap
Janneke ten Kate licht de opdracht toe. Foto: Paul Tolenaar.
Na dit vruchtbare panelgesprek, is het alweer tijd voor het laatste programmaonderdeel. Janneke nodigt de aanwezigen uit om per City Deal om de tafel te gaan en met één partner in gedachten te bedenken: hóe kunnen we deze partner beter aangehaakt of betrokken laten zijn? Daarbij kan een ontwikkeld frame met 8 criteria rond Betrokkenheid en Eigenaarschap ingezet worden. Na de oefening zegt Henk Jan Bierling dat hij het leuk vond de oefening te doen met partner van de nieuwe Town Deal Krachtige Kernen. Hij schetst hoe in het werkplan de betrokkenheid van partners nader uitgewerkt kan worden. Bij deze partner is er een groot verschil tussen betrokkenheid op medewerkersniveau en op directieniveau. Karen van der Spek vertelt dat ze bij Ruimte voor Lopen het omgekeerde kennen: “Het ministerie van VWS is als partner bestuurlijk enthousiast, maar we weten nog niet bij wie we ambtelijk aan kunnen kloppen.” Charlot Stensen voegt toe dat ze zich in haar deal realiseerden dat het goed is om een strategisch driegesprek te voeren met de contactpersoon van de deal en diens leidinggevende. Zo kun je de inzet ook bespreekbaar maken en wordt het wat minder persoonlijk. Projectleider Christiaan Seemann van de City Deal Kennis Maken zegt dat het ook goed is voor de betrokkenheid, om de ‘eindgebruiker’, in dit geval de student, te betrekken.
Deelnemers plotten hun partners in de cirkel ‘Eigenaarschap stimuleren’. Foto: Paul Tolenaar.
Janneke dankt de deelnemers voor de enthousiaste invulling van de oefening. Koen bedankt Tim en Janneke voor het begeleiden van deze bijeenkomst, maar niet voordat Dewi de projectleiders herinnert aan haar oproep om mee te denken met het programma van de CoP. Als je ideeën hebt en een volgende keer iets bij wil dragen, meld je dan bij haar. De volgende CoP-bijeenkomst staat in het teken van Innoveren en Experimenteren en is verplaatst van 10 juni naar dinsdag 8 juli. Wil je hier een bijdrage aan leveren? Dat wordt zeer gewaardeerd. Geef het dan aan bij Dewi.
Er is nog veel om over na te praten. Daar wordt tijdens de afsluitende borrel dankbaar gebruik van gemaakt.
In pauzes en wandelgangen, daar vinden de echte gesprekken plaats tijdens de CoP. Foto’s: Paul Tolenaar.