‘Steden zijn hard nodig om doelen energietransitie te halen’

Van grootschalige energiebesparing tot de verschuiving van fossiele naar hernieuwbare bronnen. Het Partnerschap Energietransitie, een van de 12 Partnerschappen van de Europese Agenda Stad, wil op de lange termijn ervoor zorgen dat iedereen in Europa toegang heeft tot duurzame en betrouwbare energie. Afgelopen najaar vond de eerste partnermeeting plaats in het Poolse Gdansk. Karin van den Berg, strategisch adviseur Tilburg, was erbij.

De internationale meeting in Gdansk was de aftrap van deze samenwerking tussen negen Europese steden, 1 regio en vier Europese organisaties. De coördinatoren van dit partnerschap zijn Gdansk, Londen en Belgische Roeselaere. Tilburg is als enige Nederlandse stad officieel lid. Deze keer werd de bijeenkomst ook bijgewoond door Groningen.

Waarom is Groningen ook aangehaakt?
Van den Berg: “Dit thema ligt natuurlijk heel erg dicht bij thema’s waar Groningen mee bezig is. Die stad wil bovenop een thema als aardgasloos bouwen zitten. Wat betekent het voor Europese regelgeving en kennisdeling? Welke fondsen zijn er? Ze wilden graag meedoen, maar er was maar plek voor één Nederlandse stad. Daarom hebben wij afgesproken heel brutaal hen in ons kielzog mee te nemen naar Gdansk. We zijn immers allemaal Nederlandse collega’s.”

Tilburg. Foto: Flickr Creative Commons

Wat hield de partnermeeting in?
“We hebben als partners werkpakketten met elkaar afgesproken, maar het belangrijkste was vooral om elkaar eerst te leren kennen. Polen werken bijvoorbeeld heel anders dan wij Nederlanders. Dat ging heel goed. Het scheelt enorm dat al veel partners, net als Tilburg, aangehaakt zijn bij Eurocities, de Europese koepel van grotere steden. De connectie was er dus al.”

Wat is jullie rol precies in het Partnerschap?
“Nederland is heel actief op het gebied van energietransitie en als Tilburg proberen we het verder in de goede richting te duwen. We willen daarbij vooruitstrevend blijven. Wij hebben al veel goede voorbeelden die we kunnen laten zien als het gaat om grootschalige opwekking van duurzame energie en regionale energiestrategieën. Een partnerstad als Udine is bijvoorbeeld ook al ver op het gebied van innovatie, terwijl andere steden in het partnerschap -zoals Gdansk zelf – nog maar aan het begin staan van de implementatie van duurzame maatregelen. De focus ligt erop dat steden invloed hebben op het Europees energiebeleid. Waar komen ze Europa tegen op het gebied waar wet- en regelgeving belemmerend werken? Het gaat om thema’s als energieconsumptie, infrastructuur en cross-cutting themes als urban planning en mobiliteit.

Hoe gaan jullie andere Nederlandse steden hierin betrekken?
“We hebben afgesproken dat we als Tilburg een tweede ring gaan opzetten. We gaan vanuit het partnerschap terugkoppelen aan partners als G32, VNG en BZK. Daar hebben nu een eerste meeting voor gepland. Hun bijdragen halen we op en leggen ze weer terug in het Partnerschap. Toen we onze inhoudelijke agenda’s met Groningen naast elkaar legden, bleken die behoorlijk overeen te komen. Die agenda’s willen we dus verbreden via de meeting met VNG, ministeries, de G4 en de rest van de G32. Zodat we echt van elkaar kunnen leren en weten wat er in Europa beter kan. In Brussel telt de massa. Als je met meer komt lukt het beter om een punt te maken. We sluiten kort met Eurocities en zijn bezig met een essay samen met Warschau over waar we staan.”

En dan?
“Binnen een jaar moeten we vanuit het partnerschap met een zogenaamd Actieplan komen, waarin we adviezen geven over betere regelgeving, betere financiering en betere kennisdeling. De volgende meetings zijn al gepland in december en maart. In juni hebben we allerlei workshops gepland staan met stakeholders en partners tijdens de Energy Week in Brussel. In september of oktober volgend jaar zullen we ons advies opleveren op de eindbijeenkomst in Pamplona.”

Karin van den Berg, gemeente Tilburg. Foto: GroenLinks Drimmelen.

Wat staat er straks in dat advies?
“Wat kan Europa verbeteren om steden meer aan het roer te laten bij de energietransitie? Hoe kunnen ze beter bijdragen om de doelstellingen van Parijs te halen? Ons advies zal gaan over wat steden verwachten van Europa op het gebied van wet- en regelgeving, kennisdeling en fondsen. Zoals een rapport van de DG Energie onlangs ook al liet zien zijn de grootste winsten in de energietransitie te verwachten in stedelijke mobiliteit, duurzame opwekking en infrastructuur. We moeten van elkaars innovaties leren. Hoe doe je dat in een stedelijke omgeving? Voor elektrische auto’s moet er een hele nieuwe infrastructuur komen. Hoe gaan andere steden daarmee om? Wat kunnen we van elkaar leren? Hoe deel je informatie?”

Wat doet Tilburg zelf allemaal aan energietransitie?
“Tilburg is een van de regionale energievisies die samen met het ministerie van EZK is opgezet als een van vijf pilotregio’s. We zijn als gemeente hard op weg om klimaatneutraal te worden. Verder is onze wethouder Berend De Vries is voorzitter van de VNG Commissie die de energietransitie in Nederland naar een hoger plan wil trekken. Dat willen wij dus ook op Europese schaal. Je ziet dat er in Nederland veel meer kan en mag kunnen. In Tilburg hebben we een versnelling gemaakt met energiebesparing en met de reductie van 2 procent minder CO2-uitstoot per jaar. We hebben echt de doelen per jaar gehaald om energieneutraal te worden. Verder zijn we een regio van sociale innovatie, en zijn we naast aardgasloos bouwen ook bezig met het uitbouwen van ons warmtenet. Daarvoor zoeken we naar de oplossing in geothermie. Als stad van de logistiek hebben we immers een wereld te winnen.”

Hoe belangrijk is het advies straks?
“Belangrijk in ons advies is dat steden als volwaardige partner worden gezien in Europa als het gaat om de energietransitie. Om de doelstellingen van die transitie te halen hebben zij een duidelijke positie nodig in Europees beleid. Nu is de EU nog vooral van de lidstaten. De Europese Agenda Stad heeft al een belangrijke stap vooruitgezet voor de positie van die steden. Die positie kan nog beter. Steden kunnen immers een aanzienlijke bijdrage leveren aan de energietransitie, mits ze maar in staat worden gesteld dat ook op Europese schaal te doen. Europa kan niet zonder de steden.”

Lees de energievisie van de gemeente Tilburg.