Arnhem leert zelf ook veel uit de City Deal Kennis Maken

Meer multidisciplinair kennis en expertise inzetten voor complexe maatschappelijke opgaven uit de stad én dit meer zichtbaar maken. Dat is wat de City Deal Kennis Maken in Arnhem voor ogen heeft. Na het eerste jaar zijn de partners goed op weg, stellen trekkers Miriam Jager en Paul Winters.

Dit artikel hoort binnen het overkoepelende model voor verbinding met de samenleving bij het radar Meerwaarde & Vaardigheden en Externe Verbinding.

In september 2018 zetten de hogescholen ArtEZ, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) en Van Hall Larenstein samen met de gemeente en ROC Rijn IJssel de eerste stappen voor uitvoering van de City Deal in hun stad: de aanvraag van subsidie van de eerste ronde. “We zijn toen aangesloten bij de bestaande infrastructuur in de stad”, vertelt bestuursadviseur Winters van de gemeente.

Hij was er vanaf het begin bij betrokken. “Die infrastructuur was grotendeels al door de HAN uitgerold, zoals de Spark Centres, -nu beter bekend als de labs en werkplaatsen-, waar studenten, docenten, onderzoekers en betrokken professionals samenwerken aan onderzoek en innovatie. Ook vanuit de gemeente zijn we een paar jaar geleden de wijken ingegaan met het programma Van Wijken Weten. Daarbij hebben we de stad opgedeeld in acht gebieden waar we werken met onze teams leefomgeving.”

Paul Winters en Miriam Jager.

Spijkerkwartier

In een van de gebieden, de wijk Spijkerkwartier, kreeg de samenwerking tussen stad en kennisinstellingen voor het eerst vorm. Het team Leefomgeving ligt praktisch naast het Spark Centre en als snel pakten beide teams gezamenlijk lokale thema’s op in de wijk.

Winters: “Dat was een aanknopingspunt waar we gebruik van hebben gemaakt toen we de call voorbij zagen komen. Daarnaast hadden we sinds 2016 in de stad al het samenwerkingsverband Arnhem Studiestad met de drie hogescholen en de gemeente. Die was bedoeld om Arnhem meer als studentenstad op de kaart te zetten. We zagen nog een lacune op het gebied van inhoudelijke samenwerking op onderzoek- en onderwijsgebied. De City Deal was dan ook een mooie kans om daarop in te springen.”

Multilevel werken

In 2019 is Arnhem echt aan de slag gegaan met de City Deal. De focus daarbij lag op multilevel werken, -dus wo, hbo en mbo samen-, en interprofessioneel werken. In de 22 labs- en werkplaatsen in de regio rond Arnhem vindt dat interprofessioneel werken al plaats. Per semester werken 25 tot dertig studenten per lab vanuit verschillende opleidingen aan maatschappelijke opgaven in drie wijken: Spijkerkwartier, Presikhaaf en het dorp Westervoort. Samen met de gemeente kozen de partners van de City Deal voor twee thema’s om mee aan de slag te gaan: duurzaamheid en kansengelijkheid.

“Dat eerste thema paste helemaal bij de wijk Spijkerkwartier, dat ooit nog een probleemwijk was, maar nu veel studenten en tweeverdieners als bewoners kent”, vertelt projectleider Miriam Jager. “Allerlei duurzaamheidsvraagstukken spelen er: van het gas afkomen, isolatie, hittestress en circulaire economie. Het is een hele actieve wijk met veel energie. Dat maakt de keuze om juist daar vanuit de City Deal aan te sluiten bij wat er al is makkelijk. Er is heel veel initiatief vanuit de bewoners.”

Wijkdocenten

In de wijk houden twee wijkdocenten de coördinatie op wat de studenten allemaal doen. eentje vanuit verpleegkunde en eentje vanuit het sociaal domein. Jager: “Zij begeleiden de studenten vooral ook met hun projecten.” Een van de concrete projecten waar studenten het afgelopen jaar mee bezig zijn geweest is eenzaamheid. Dat speelt ook in de wijk onder de studenten die er wonen.

“Ze hebben verbinding gevonden met een lokaal initiatief Hemels Breed die nu  in het Spijkerkwartier  zingevingsbijeenkomsten organiseert. In eerste instantie hadden de studenten een game-avond georganiseerd, maar daar kwam niemand op af. Uiteindelijk ging het project over zingeving en is dat gaan lopen.” Inmiddels zijn ze ook bij het ASP (Arnhem Student Point) aangehaakt en organiseren ze samen met het sportbedrijf allerlei activiteiten.

In een andere Arnhemse wijk, Presikhaaf, is net een multilevel project afgesloten op het gebied van leefbaarheid, waarbij studenten pedagogische wetenschappen van de Radboud Universiteit in Nijmegen ook waren aangesloten.

Nieuwe manier van werken

Er liggen nog veel kansen onbenut in Arnhem, stelt Winters. “Er zijn genoeg maatschappelijke problemen waarbij studenten een rol kunnen spelen, of in ieder geval een deel van de puzzel kunnen oplossen. Aan opgaven geen gebrek, maar wel aan de praktische uitwerking ervan. Hoe stem je de verschillende curricula op elkaar af, hoe zorg je dat het praktisch bij elkaar past, hoe regel je het met credits?”

Toch concludeert hij dat na het eerste jaar de City Deal een mooi resultaat heeft geboekt. “We kunnen stellen dat we een hele nieuwe manier van werken mooi in de steigers hebben gezet. De samenwerking tussen kennisinstellingen en gemeente is meer gemeengoed geworden. Vanuit de gemeente zijn we bij maatschappelijke vraagstukken sneller geneigd de kennisinstellingen te benaderen voor een bijdrage. Daarom zijn we zo blij dat we nu met de tweede aanvraag weer verder kunnen voor de komende twee jaar. Het begin is er: de samenwerking.”

Jager beaamt dat. Ze is sinds april vorig jaar aangesteld als projectleider, en is vanuit de HAN lid van het kernteam. “We zijn echt met elkaar een team geworden.”

Studenten werken aan een project in Spijkerkwartier. Foto: HAN.

De multidisciplinaire manier van werken is volgens Winters niet meer weg te denken. “De opgaven in de stad zijn steeds complexer. Ook binnen de gemeente is een beweging ontstaan. De energietransitie in Spijkerkwartier bekijken we niet als technisch vraagstuk, maar we kijken juist naar het sociale aspect. Die manier van werken zit helemaal in de haarvaten van wat de City Deal beoogt.”

Wat het doet met studenten

Dat er nog niet heel veel harde resultaten zijn geboekt, is dan ook helemaal niet erg, vinden de trekkers van de City Deal. “Wat ik met eigen ogen heb gezien is dat hoe meer differentiatie er zit in een samenwerking, hoe productiever deze is. Mits je het goed organiseert. Ik heb zelf gezien bij de studenten mbo en hbo die samenwerken wat voor ontzettend mooie dingen dat kan opleveren, zowel qua kennisdeling als wat het doet met studenten.”

“We mogen de studenten dan ook niet verantwoordelijk houden voor onze maatschappelijke opgaven”, vult Winters aan. “Dat mag nooit de intentie zijn van de City Deal Kennis Maken. Daarom kijken we er ook niet op die manier naar resultaten. Zijn de eenzaamheidscijfers in het Spijkerkwartier nu minder geworden dankzij de City Deal? Nee, we kijken eerder of studenten een lerende ervaring hebben gekregen in een maatschappelijke context. De opbrengsten zijn zichtbaar als je aan het eind van je studie de arbeidsmarkt op moet, en dan beter aansluiting hebt.”

Flexibilisering van het onderwijs

Waar nog een wereld te winnen is volgens Jager is onderwijsinnovatie. “Hoe kunnen we onderwijs zo omvormen dat deze manier van werken normaal is. Hoe kunnen we voorkomen dat studenten de wijk in komen met een schema van toetsen en deadlines waar ze aan vastzitten, en waardoor ze niet echt kunnen zien wat er in de wijk gebeurt.”

Dat is nog wel een uitdaging, vindt ze. “Het zit in de hele keten. Als we allemaal zeggen dat die flexibilisering van het onderwijs zo belangrijk is, dat studenten moeten aansluiten bij de opgaven die er zijn, interprofessioneel moeten werken, dan gebeurt er misschien wel wat. Het vraagt namelijk echt wat hoe je omgaat met toetsing, welke manier je competenties honoreert, omgaat met leeropbrengsten, of hoe je maatschappelijke vraagstukken leidend laat zijn voor   je curriculum .”

2020

Wat gaat 2020 brengen voor de City Deal in Arnhem? In ieder geval een verdieping en verbreding van wat er allemaal gebeurt in de drie wijken. Met meer studenten en meer multilevel werken. Een bijzonder vooruitzicht is dat er mogelijk een samenwerking met Nederlands Openlucht Museum wordt aangegaan. Zij zijn bezig met de plannen voor een nieuw paviljoen dat is gebaseerd op de stad van de toekomst. Hoe gaat de stad er in 2050 uitzien?

“Ze zoeken daarbij partners in de stad”, vertelt Winters. “Ze hebben via de City Deal ons gevonden en ons gevraagd mee te denken in een brainstormsessie. Voor ons is dit een hele mooie kans om de zichtbaarheid van de aanwezige kennis in de stad te vergroten. Daarnaast is het een supermooi vraagstuk omdat het over de toekomst van hun stad gaat. Daarbij staat juist die multidisciplinariteit voorop.”

Verder zoeken de partners naar nieuwe kennisdelingsmomenten dit jaar. Vorig jaar waren de Mix&Match bijeenkomsten goed bezocht door alle partners, bewoners en andere betrokkenen. Verder werkt het kernteam aan een onderzoeksvraag. Een onderzoeker van de HAN gaat onderzoek doen naar het multilevel werken. Wat vraagt het nou van een omgeving om een goede lerende omgeving te zijn?

Lerende gemeenschap

“Verder is ons hoofddoel om van Arnhem een learning community te maken”, stelt Jager. “Hoe kunnen we daarvoor de juiste infrastructuur organiseren om met en van elkaar te gaan leren?” Winters vult aan: “De leeropbrengsten die we zelf halen, die moeten terugvloeien in het verbeteren van het samenwerkingsproces. In die zin vormen we zelf ook een lerende gemeenschap. Het gaat niet alleen om de studenten die beter leren in die samenleving of onderzoekers die daar een mooie onderzoekplek krijgen. Het gaat ook om onze samenwerking. Wat hebben we opgepakt in 2019 en gaan we doorpakken in 2020? Dat vind ik een hele belangrijke. Juist de houding die we van de studenten vragen komt ook terug in ons werk.”

Spijkerkwartier. Foto: René Wouters/Flickr Creative Commons.