In the coming years, digitization and technology will radically change urban design and urban planning, administration, functioning and governance of regions, cities and villages throughout the world, including the Netherlands. All governments, companies, social organizations, designers, but certainly also residents will have to deal with this. We are already seeing the signs of this, in our own society but also in various economic sectors. These omens can be extended to spatial planning and area development. Read more about this in the book ‘A smart city, this is how you do it’

Our mission: Tackle major challenges

The parties of the City Deal ‘A smart city, this is how we do it’, argue that digitization and technology should be used to tackle the major challenges that Europe and the Netherlands face. These challenges are for example the energy transition and other consequences of climate change; the consequences of growing urbanization and in particular the pressure on mobility in cities; setting up a circular economy; keeping our society inclusive and keeping cities and the countryside liveable. The current COVID-19 pandemic is a challenge in itself and reinforces the other tasks mentioned. This can be summarized in the sustainable development goal 11 of the United Nations: make cities inclusive, safe, resilient and sustainable.

In a democratic way

Digitization and technology should contribute to a society in which everyone can live in freedom, and it should lead to the strengthening of democracy. That society must be safe with reliable social interaction. This is not always self-evident or simple: developments due to digitization and technology can also deceive this freedom and democracy. Therefore, the ethical dilemmas identified by the Rathenau Institute in the report “Urgent Upgrade” must be considered. These are: privacy, autonomy, security, control over technology, human dignity, justice, balance of power.

What will change

Through digitization and technology, all objects and users thereof in the physical domain are connected to each other to form an intelligent network. That means that all parts of that physical space, and all the people who are in this space, can communicate with each other. This makes the distance between regions, cities and villages much less relevant and society much more flexible. It is expected that this will lead to a greater need for meaningful and distinct places that are perceived as pleasant by groups of people, because when society becomes very flexible, people will in principle prefer to be in the place they find most pleasant at that specific moment.

Focus on processes

In the City Deal we note that to be able to answer these and other questions properly, existing processes and instruments for the design, organization and administration of the city must be adapted. Governments, companies, social organizations and residents have to cooperate in a different way. New agreements must be made; new working methods must be devised. This will lead to major changes and requires managerial courage and a practical approach appropriate to local differences, linked to Europe and the rest of the world. In the context of opportunities, threats and the unexpected. If all of this is done, then optimal use will be made of the opportunities offered by digitization and technology.

What do we want to achieve?

If we want our cities to remain liveable, we must make use of the latest technologies. However, we want that to be done in a democratic way. We must organize it in such a way that we take advantage of the opportunities that new technology offers, but do not have to deal with negative effects of this new technology. However, what tools do we need to ensure that this runs as smoothly as possible? Tools which can increase the quality of life in our cities and safeguard our democratic values. In the City Deal “A smart city, that’s how you do it” we develop, test and implement those tools.

What is our aim?

In this City Deal, we aim to change the processes that design, arrange, manage and govern regions, cities and villages; so that the opportunities offered by digitization and technology can be optimally exploited. The participants in the City Deal will make every effort during the term of the City Deal to change at least twelve processes, to safeguard these processes, to implement them, and to achieve upscaling. This is done from existing practice, so that the developed solutions are demand-driven and not supply-driven.

What are the process questions?

Questions that exist are, for example (not exhaustive):

• How can smart city applications in public spaces be regulated by (local) laws and regulations?
• How can municipalities deal sensibly with the acquisition and storage of data from public space?
• How are residents involved in citizen measurement initiatives?
• How can the outcomes of different citizen measurement initiatives be compared?
• Which design belongs to a ‘smart city’? How can (real-time) datasets be used in the design process?
• What is the business model for the smart city?
• What is a good tender for an urban data platform?
• How do sensors in public spaces comply with the GDPR?
• How can flexible and measurable goals lead to living environmental plans?
• How does a digital platform (for goods and people movements) become an optimal part of spatial plans?
• How does shared mobility become commonplace in the city? How can emergency vehicles optimally communicate online with fellow road users, traffic control systems and other parts of the public space?

Principles and preconditions behind the City Deal

In the City Deal “A smart city, that’s how you do it’ the following principles are at stake, to assure that the processes and tools are democratic and contribute to a sustainable city.

• Democratic – The ethical dilemmas identified by the Rathenau Institute in the “Urgent Upgrade” report are considered: privacy, autonomy, security, control over technology, human dignity, justice, balance of power.
• Sustainable – As referred to in the United Nations Sustainable Development Goal 11: “make cities inclusive, safe, resilient and sustainable.”

Other preconditions are that the processes and tools are feasible, scalable and divisible.

• Feasible – A certain result is achieved within an agreed time, with an agreed budget. This result is applicable in common practice.
• Scalable – Suitable for common practice and standardized as much as possible. Where possible, existing uniform principles such as standards, agreements and norms are used.
• Divisible – The result can be widely used. Vendor lock ins are prevented.

How do we do it?

The twelve tools are developed in twelve working groups.

• For each process, a working group is formed, in which the process question is solved step by step and tools are developed. Participants decide together which working groups will be set up. Parties participate in the working groups. Each working group has at least three Parties which will test the developed tool in practice. This creates solutions that are widely applicable and can be deployed on a demand-driven basis. The working groups meet during monthly meetings, and they are in contact with each other and to exchange knowledge in addition to the monthly meetings.
• Project organization – The City Deal is managed and organized by a project organization, which at least consists of a project manager and secretary. The project manager has been appointed by Urban Agenda (Agenda Stad, part of the Ministry of the Interior and Kingdom Relations) and the initiating Parties in the preliminary phase of the City Deal. The project organization is responsible for the success of the City Deal.
• Directors and aldermen network – Once a year a meeting is organized for all directors and aldermen who have signed the City Deal (or their successors). In this meeting the progress will be presented and the next steps within and after the term of the City Deal will be proposed. This meeting takes place annually in the first week of December.
• Steering Committee – This consists of aldermen and / or directors of the parties of the City Deal. The project manager reports twice a year on the progress of the City Deal to the steering group. Based on this evaluation, the structure of the City Deal will be updated. The steering group includes at least one director of the G40 City Network and the Ministry of the Interior and Kingdom Relations.
• Core group – This group includes at least the project manager and representatives of the Ministry of the Interior and Kingdom Relations and the G40 City Network. The core group is an agile, smaller group that prepares decisions and discusses executive activities.
• Quality teams – Quality teams are put together from the City Deal network to provide solicited and unsolicited advice to the working groups. It concerns the following quality teams: a general quality team, a design quality team, a technical quality team and a quality team for public and democratic values.
• Communication: Results and progress of current processes are shared with the rest of the professional world during meetings organized at least twice a year by the project organization and in a publication that appears annually, both physically and online. It also publishes in relevant professional media and, where possible, in national public media. A progress report is published online every year.

Do you want to contact us?

Click here to get in touch with us.

Who are participating?

The following 58 parties are participating in the City Deal. Read more about the network.

Er zijn steeds meer sensoren in onze steden, die helpen bij het analyseren, monitoren en beheren van stedelijke opgaven. Denk aan sensoren die de drukte in de stad te monitoren, voor het opladen van elektrische auto’s, voor het beheren van afval en voor het handhaven van openbare orde en veiligheid. Deze sensoren verbeteren vaak de leefbaarheid van steden, maar kunnen ook ongewenste en/of onvoorziene effecten veroorzaken. Burgers zijn nauwelijks bewust van deze systemen en de impact die ze hebben op hun leven. Momenteel is er geen gestandaardiseerde aanpak voor het communiceren over sensoren van de overheid. Op veel plekken wordt nu niet gecommuniceerd over sensoren. En verschillende communicatie kan leiden tot verwarring.

De gemeenten Amsterdam, Utrecht, Den Haag, Rotterdam, de provincie Noord-Brabant, het AMS-Institute, de TU Delft en Muzus hebben een effectieve en inclusieve communicatieaanpak (online en offline) over sensoren in de stad ontwikkeld. Deze aanpak is ook in een aantal deelnemende steden gevalideerd. Zo een richtlijn zorgt voor meer transparantie tussen overheid en inwoners én zorgt voor meer vertrouwen in het gebruik van sensoren. Deze communicatieaanpak sluit aan bij het afwegingskader sensordata en privacy, wat in de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is ontwikkeld door de provincie Noord-Brabant en het Kadaster.

Wilt u weten wat deze richtlijn voor u kan betekenen? Meld u dan nu aan voor het webinar op 14 maart van 9.00 -10.00 uur.
Meld je hier aan

Programma 
9.00 – Opening door Thijs Turel (AMS – Institute)
Waarom moeten overheden aan de slag met de communicatierichtlijn sensoren?
9.15 – Doel van de communicatierichtlijn door Pieter van Langen (TU Delft)
Hoe spelen vertrouwen en transparantie een rol binnen overheidscommunicatie?
9.30 – Hoe werkt de communicatierichtlijn door Muzus
Hoe kunt u morgen aan de slag met de communicatierichtlijn sensoren?

Meld je hier aan

_______________________________________________________________

Datum en tijd: 14 maart 2024- 9:00 – 10:00 uur

Locatie: Online

De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ wordt op verzoek van Agenda Stad en Stedennetwerk G40 uitgevoerd door de Future City Foundation.

Neem voor meer informatie contact op met Jan-Willem Wesselink via [email protected]

Er zijn zoveel smartcity-onderzoeken dat je soms de bomen door het bos niet meer ziet. En daarom brengen we op 23 mei 2024 in Utrecht alle bomen bij elkaar. Wil je weten welke innovatieve smartcity-onderzoeken er zijn die bijdragen aan een leefbare en slimme en sociale stad? Dan mag je de Slimme Stad Parade op 23 mei in het provinciehuis van Utrecht niet missen!

Tijdens dit unieke evenement krijg je de kans om kennis te maken met smartcity-onderzoeken in Nederland en Vlaanderen. Ontdek welke slimme wetenschappelijke onderzoeken er zijn voor het sociaal domein en hoe we de verstedelijkingsopgaven van de toekomst kunnen oppakken. En leer wat digitalisering en technologisering betekent voor de maatschappelijke opgaven van vandaag.

Dus, wil je weten welke smartcity-onderzoeken er zijn die bijdragen aan een betere wereld? Wil je het hele bos kunnen overzien? Kom dan naar de Slimme Stad Parade op 23 mei in het provinciehuis van Utrecht en laat je inspireren!

Meld je hier aan als deelnemer aan het evenement.

Bekijk hier het uitgebreide programma (wijzigingen voorbehouden). 

Programma (wijzigingen voorbehouden): 

11:00 Welkom en Opening door Jan-Willem Wesselink (Future City Foundation) en de Provincie Utrecht

(11.45 – 12.30 Verdieping met in dit blok het thema data-onderzoek)

11:45 Citizen Science projecten in de provincie Utrecht
De provincie Utrecht is koploper als het gaat om citizen science projecten, zoals Snuffelfiets, Telraam en Pientere Tuinen. In het onderzoek combineren we
de ervaringen uit deze projecten tot een integrale aanpak.

12:00 Dit was de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’
Na 5 jaar wordt de City Deal in 2024 afgerond. Wat zijn de resultaten en hoe worden die geborgd in het DMI-ecosysteem?

12:15 Fijnstofonderzoek met scholieren op de snuffelfiets
GLOBE Nederland zet projecten op, zodat leerlingen van middelbare scholen door heel Nederland meten aan hun leefomgeving. Zo maken ze bijvoorbeeld gebruik van de snuffelfiets om de fijnstof in kaart te brengen. In de provincie Utrecht doen al 22 scholen mee. We werken bij dit project samen met het RIVM en verschillende gemeentes en provincies, waaronder de provincie Utrecht.

12:30 netwerklunch

13.30 Lezing door Antoine Heideveld
Met ruim 10 jaar ervaring bij het Groene Brein weet Antoine Heideveld ondertussen wel hoe je wetenschap en onderzoek kan toepassen in je organisatie. Die inzichten deelt hij met ons.

(14.00 – 14.45 Verdieping met in dit blok het thema stakeholderparticipatie)

14:00 Digitale veiligheid van smart city-systemen
Hoe digitaal veilig zijn gemeentelijke smart city toepassingen en welke concrete oplossingen en oplossingsrichtingen dragen bij aan het verbeteren van de digitale veiligheid van deze toepassingen?

14.15 AI Compass: Adaptive Intelligence in Crowd Crisis Management through Al Human Coordination and Ethical Practice
De combinatie van complexiteit, tijdsdruk en morele beslissingen is een flinke uitdaging in crisissituaties. Ai heeft een enorm potentieel om beslissingen bij crowd crises te ondersteunen. Het AI-COMPASS consortium, onder leiding van TU Delft, ontwikkelt real-time ondersteuningssystemen die rekening houden met context, gedrag en waarden.

14.30 Moral Smart City
We bouwen in dit onderzoek aan een genuanceerde strategie om een breed debat te voeren over Slimme Stedelijke ontwikkelingen en inclusieve besluitvorming te bevorderen. Dit doen we door stedelijke ethische commissies, burgerparticipatie,lokale bestuursorganen en mediaorganisaties uit zeven Nederlandse steden aan elkaar te koppelen. We focussen hierbij op journalisten in –met name lokale – media willen graag de rol van ‘vierde macht’ vervullen rondom techno-ethische thema’s, maar vooralsnog ontbreekt het hen aan handvatten om dit op een meer verdiepende publieksgerichte manier te doen.

14.45 Pauze

(15.00 – 15.45 Verdieping met in dit blok het thema ethiek en burgerschap)

15:00 GROUNDED in de Kien: Stadscampus Deventer
De SPRONG-groep GROUNDED van lectoren van Saxion en De Haagse Hogeschool richt zich op het samengestelde, elkaar versterkende, inzicht van boven- én ondergrond. Van wonen en werken én de grond daaronder die we gebruiken voor landbouw, kabelwerk en opslag (legaal en illegaal). Informatie die antwoorden geeft op urgente vraagstukken voor steden en dorpen, ons omgaan met het klimaat en de ruimte voor duurzame energie, natuur en recreatie.

15.15 Monitoringsprogramma Cartesius
Het monitoren van de effecten van interventies in de leefomgeving (fysiek, sociaal en zorg) op de gezondheid en het welzijn van bewoners in Cartesius, een gebied waar ontzettend veel belangrijke thema’s samenkomen (beweging, voeding, duurzaamheid, sociale cohesie etc.), maar ook waar veel verschillende partijen en expertises samenkomen op het gebied een gezonde leefomgeving. En waar de effecten van interventies en ontwerpkeuzes uitgebreid gemonitord gaan worden, als opzet voor een landelijk monitoringsprogramma.

15.30 Digital Society and the Quality of Urban Space
In het project Digital Society and the Quality of Urban Space staat de vraag centraal welk digitalisering heeft op de kwaliteit van leven in steden? Hoe beïnvloedt digitalisering gebruik en inrichting van stedelijke ruimte? Welke impact heeft digitalisering op publieke waarden in de stad? Hoe verschillen publieke digitale diensten daarin van commerciële? Wat is de rol en betekenis van bewoners en lokale overheden? Wat zijn de belangrijkste ontwikkelingen voor de toekomst?

15.45 Pauze

(16.00 – 16.45 Verdieping met in dit blok het thema onderzoek in de stad)

16:00 Manifest digitale overheid
Wij zien dat digitalisering en technologisering onze samenleving fundamenteel veranderen. En dat dit zijn weerslag heeft op het Huis van Thorbecke. Deze
verandering is zo fundamenteel dat de overheid moet en zal veranderen. Niet vandaag of morgen, maar we denken we in 2050 een fundamenteel andere vorm overheid hebben. We willen graag de kansen benutten die deze verandering biedt, maar ook de bedreigingen die het met zich meebrengt het hoofd bieden. Maar het belangrijkste: we willen dat graag doen met behoud van we waardevol vinden: de democratische rechtstaat.

16.15 Emeralds: Extreme-scale Urban Mobility Data Analytics as a Service
Steden beschikken vaak over veel gegevensbronnen over verkeersopstoppingen. De verwerking, analyse en het gebruik (bijv. voor context-afhankelijke
voorspelling) wordt echter belemmerd door het gebrek aan toepasbare methoden en extreme dataverwerkingstools. EMERALDS zal deze uitdaging aangaan.

16.30 LIVE
leefomgeving vooraf zichtbaar te maken in een 3D omgeving, kan de impact op de leefbaarheid, waterhuishouding, biodiversiteit en zelfs woongeluk in beeld worden gebracht. Een slimme tool om afgewogen de juiste beslissingen te nemen en elke vierkante meter optimaal te benutten.

16.45 Borrel

Bekijk hier het uitgebreide programma (wijzigingen voorbehouden).

Meld je hier aan als deelnemer aan het evenement.

Lees hier meer info over hoe je je onderzoek kan aanmelden.

______________________________________________________________

Datum & tijd: 23 mei 2024, 10.00 – 17.00 uur (inloop 10.00- 11.00 uur).

Locatie: Provinciehuis Utrecht

Kosten: Deelname aan de Slimme Stad parade is gratis

Bij het beschrijven van de processen en het ontwikkelen van de instrumenten wordt uitgegaan van de volgende principes en randvoorwaarden:

Principes

Democratisch – Er wordt rekening gehouden met de ethische dilemma’s die door het Rathenau Instituut zijn benoemd in het rapport ‘Opwaarderen’: privacy, autonomie, veiligheid, controle over technologie, menselijke waardigheid, rechtvaardigheid, machtsevenwicht.
Duurzaam – Zoals bedoeld in het sustainable development goal 11 van de Verenigde Naties: ‘maak steden inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam.’

Randvoorwaarden
Haalbaar – Binnen een afgesproken tijd, met een afgesproken budget wordt een bepaald resultaat behaald. Dit resultaat is toepasbaar in de gangbare praktijk.
Schaalbaar – Geschikt voor de gangbare praktijk en zoveel mogelijk gestandaardiseerd. Waar mogelijk wordt gebruikgemaakt van bestaande uniforme uitgangspunten, zoals standaarden, afspraken en normen.
Deelbaar – Het resultaat kan breed gebruikt worden. Vendor lockins worden voorkomen.

NIEUWS – 02 FEBRUARI 2024 – WEBREDACTIE

Een flinke uitdaging in crisissituaties is de combinatie van complexiteit, tijdsdruk en morele beslissingen. AI heeft een enorm potentieel om beslissingen bij crowd crises te ondersteunen, maar het toenemende gebruik van AI heeft tot een debat over juridische en ethische kwesties geleid. Het AI-COMPASS consortium, onder leiding van TU Delft, ontwikkelt real-time ondersteuningssystemen die rekening houden met context, gedrag en waarden. Dit project wordt gefinancierd door het programma Collaboration between Humans and (semi-)Autonomous systems van NWO.

In onze groeiende steden neemt ook het risico toe op crowd crises. Crowd crises brengen de maatschappelijke veiligheid in gevaar en veroorzaken enorme economische en maatschappelijke schade. Via twee pilots in Den Haag en Rotterdam ontwikkelen we oplossingen voor verschillende evenementen zoals demonstraties of drukke stranddagen.

Openbare veiligheid verbeteren

Het voorspellen van drukte en de daarmee samenhangende risico’s is een grote wetenschappelijke en maatschappelijke uitdaging. ‘Dit is precies waar het project een uitkomst kan bieden. We combineren onze expertises in de dynamica van mensenmassa’s, geavanceerde sensortechnologie en AI. De ontwikkeling van innovatieve digitale tools om de veiligheid van mensen te optimaliseren staat hierin centraal. De tools zullen de planning en het beheer van een breed scala aan geplande én ongeplande gebeurtenissen ondersteunen, waarbij privacy wordt gewaarborgd en bias wordt vermeden’, zegt TU delft professor Serge Hoogendoorn.

Professor Tina Comes van TU Delft: ‘Crisissen veranderen menselijk gedrag, besluitvorming – en ook de manier waarop mensen samenwerken met AI. Ik ben enthousiast dat we in dit project een stap vooruit zetten om de openbare veiligheid te verbeteren met echt op de mens gerichte AI. Ik kijk ernaar uit om samen te werken met een geweldig consortium van toegewijde belanghebbenden en partners.’

Het consortium

Partners in het AI-COMPASS project zijn: TU Delft, Rijksuniversiteit Groningen, Politie Nederland, Multi Intelligence Center, Gemeente Rotterdam, Gemeente Den Haag, Gemeente Delft, Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Argaleo, ELBA\REC, WE LABS, Safesight, Connekt, NS Stations, ProRail, Provincie Zuid-Holland, Gemeente Dordrecht, Gemeente Sittard-Geleen, Stadion Feijenoord, Bureau Binnenstad Den Haag, HTM Personenvervoer, Future City Foundation, NEN, RET, Capgemini. Zij ontvangen 1,7 miljoen euro in totaal voor de komende vijf jaar van het NWO programma Collaboration between Humans and (semi-)Autonomous systems.

Dit project is een vervolg op het traject rondom de ‘Crowd Safety manager’, die binnen de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is ontwikkeld.

We staan in ons land voor grote opgaven. Zo is er voor het eerst in decennia sprake van woningnood. Tel daar de klimaatdoelstellingen (minimaal 55% afname CO2) en stikstofdoelen (50% afname NOx) per 2030 respectievelijk de energietransitie bij op en de druk op de leefbaarheid en bereikbaarheid van Nederlandse steden dreigt te stijgen tot forse hoogte. Door de inflatie is het leven voor een groeiende groep Nederlanders in korte tijd veel duurder geworden, waardoor de toch al aanwezige kansenongelijkheid in de samenleving verder groeit. Er zijn steeds grote problemen in het sociaal domein en de zorg waar het aanbod van hulp niet kan meestijgen met de vraag. En dan zijn er ook nog onverwachte opgaven zoals de coronapandemie of de opvang van vluchtelingen. Al die opgaven moeten worden opgelost door steeds minder mensen, want er is bijna geen markt die niet te maken heeft met personeelstekort. Die combinatie van opgaven is zo complex dat we alle instrumenten moeten gebruiken om het op te lossen. Dus ook de kansen die digitalisering en technologisering ons bieden. Om de kansen zo goede mogelijk te benutten, is op 2 december 2020 de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ getekend.

Op een democratische manier
De deelnemers aan deze City Deal vinden dat digitalisering en technologisering moet bijdragen aan een samenleving waarin iedereen in vrijheid kan leven en dat het moet leiden tot het versterken van de democratie. Die samenleving moet veilig zijn met een betrouwbaar maatschappelijk verkeer. Dat is niet altijd vanzelfsprekend of eenvoudig: ontwikkelingen door digitalisering en technologisering kunnen deze vrijheid en democratie ook bedriegen. Daarom moeten de ethische dilemma’s die door het Rathenau Instituut zijn benoemd in het rapport ‘Opwaarderen’ in acht worden genomen. Dat zijn: privacy, autonomie, veiligheid, controle over technologie, menselijke waardigheid, rechtvaardigheid, machtsevenwicht. Daarom hebben we community of pracitse over Ethiek in de Slimme Stad op gezet, ontsluiten we ethiek-hulpmiddelen via onze toolbox en onderzoeken we bij het ontwikkelen van onze oplossingen altijd de ethische impact, zodat we ethisch ontwerpen.
Ook het instrument City Deal zelf past bij deze werkwijze. Door open en met alle stakeholders te praten, krijgen we goed onderbouwde oplossingen. En doordat alle partners een convenant hebben getekend dat bij overheden democratisch (bijvoorbeeld in het College van B&W) is getoetst, hebben we ook daar de democratische besluitvorming in dat deel van ons proces geborgd.

Wat er verandert
De deelnemers aan deze City Deal zien dat digitalisering en technologisering de volgende verandering behelst: door digitalisering en technologisering worden alle objecten en gebruikers daarvan in het fysieke domein met elkaar verbonden tot een intelligent netwerk. Dat betekent dat alle onderdelen van die fysieke ruimte, en alle mensen die daar zijn, met elkaar kunnen communiceren. Hierdoor wordt afstand tussen regio’s, steden en dorpen veel minder relevant en wordt de samenleving veel flexibeler. De verwachting is dat er daardoor meer behoefte komt aan betekenisvolle en uitgesproken plekken die door groepen mensen als aangenaam worden ervaren, want als de samenleving erg flexibel wordt, zijn mensen in principe bij voorkeur op de plek die ze op dat specifieke moment het aangenaamst vinden.

Focus op processen
De deelnemers aan deze City Deal constateren dat om deze en andere vragen goed te kunnen beantwoorden, bestaande processen en instrumenten voor ontwerp, inrichting en beheer van de stad moeten worden aangepast. Dat overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en inwoners op een nieuwe manier met elkaar moeten samenwerken. Er moeten nieuwe afspraken worden gemaakt, nieuwe werkwijzen worden bedacht. Dat leidt tot grote veranderingen en vraagt om bestuurlijke lef en een praktische benadering passend bij de lokale verschillen, gekoppeld aan Europa en de rest van de wereld. Met oog voor de kansen, bedreigingen en het onverwachte. Als dit alles wordt gedaan, dan wordt optimaal gebruikgemaakt van de kansen die digitalisering en technologisering bieden.

1 – Platform: netwerk zijn, netwerk delen
De City Deal is het grootste smartcitynetwerk van Nederland met deelnemers uit alle geledingen van het smartcitywerkveld die samen aan de slag zijn met het realiseren van slimme, duurzame en democratische steden. Daarvoor ontwikkelen we een online platform voor uitwisseling van kennis en netwerk en organiseren we evenementen. Zo versterken we het netwerk.

De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is in combinatie met het netwerk van de City Deal ‘Slim Maatwerk’ uitgegroeid tot het grootste smartcitynetwerk van Nederland. Het bestaat momenteel uit ruim 75 partners (verdeeld over de beide City Deals). Het is daarbij een netwerk van netwerken, omdat er ook partnerorganisaties in participeren zoals BTG, Amsterdam Smart City en Brightlands Smart Services Campus. We zijn in gesprek met diverse andere initatieven om te komen tot nauwere samenwerking. Dat doen we in Nederland en Vlaanderen.

De komende jaren willen we dit netwerk verder uitbouwen met meer partners in de City Deal en warme contacten met andere initatieven. We willen bovendien dat het een vruchtbaar netwerk is. Via de in dit plan beschreven activiteiten brengen we de partners van de City Deal met elkaar in contact. Online faciliteren we dit via het besloten platform DMI en de Whatsappgroep die dagelijks een stroom aan nieuws en discussie brengt. Op dit moment zijn er 175 mensen lid van de Whatsappgroep en uit de evaluatiegesprekken blijkt dat partners de activiteit hierin waarderen.

Podium
We willen online en fysiek het podium bieden aan onze partners en aan andere initiatieven.
>> Online uitsluiten we netwerken via de website Een slimme stad, zo doen we dat, waarop we zoveel mogelijk Nederlandse initiatieven verzamelen.
>> Fysiek doen we dit tijdens de Slimme Stad Parade, een jaarlijks terugkerend evenement waar kennis wordt gewisseld en dat eindigt met een fijn feest. Tijdens dat event staat de uitwisseling tussen de verschillende initiatieven centraal, maar is er ook veel ruimte om kennis te maken met relevante smartcityhardware en -software, zodat de techniek letterlijk beleefd kan worden. Hierbij maken we uiteraard verschil in doelgroepen. Voor bestuurders is die beleving immers anders dan voor mensen in het werkveld.

Bijeenbrengen van relevante andere initiatieven
De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is niet het enige smartcityinitiatief in Nederland. Op meer plaatsen in Nederland werken bedrijven en overheden samen aan smartcityoplossingen. Dat hoort bij de transitie waarin we zitten. Om te komen tot het opschalen en toepassen van smartcityoplossingen moeten deze bestaande netwerken beter samenwerken, kennis uitwisselen en met elkaar in verbinding staan. Wij zien het als onze rol om het contact tussen die verschillende initiatieven verder te bevorderen. Samenwerking draagt bij aan snelle kennisuitwisseling en een sterk smartcityecosysteem, daarom werken we daar graag aan mee.

Delen van kennis
Uit de evaluatiegesprekken blijkt dat er veel behoefte is aan een kennisplatform voor de smartcitywereld in Nederland en Vlaanderen. Daarom bouwen we de website Een slimme stad, zo doen we dat uit tot de kennisbank voor de Nederlandse smartcitycommunity, met goed ontsloten kennis voor beginners en nieuwelingen in het smartcitywerkveld. Op deze site ontsluiten we de Toolbox Slimme Stad die we blijven vullen. Daar voegen we de volgende zaken aan toe:
>> Etalage met usecases – Overal in Nederland zijn usecases te vinden die het verdienen om gedeeld te worden. Met usecases bedoelen wij praktijkvoorbeelden van smartcityoplossingen voor een complexe (deel)opgave in de stad. Bijvoorbeeld een slim mobiliteitssysteem of een lokaalmeteninitiatief. De komende jaren worden bovendien veel nieuwe usecases ontwikkeld in het in het Ecosysteem ‘Dutch Metropolitan Innovations’ (op initiatief van het Ministerie van I&W). Wij ontwikkelen een etalage waarin we deze usescases laten zien. Zo maken we de staalkaart van de slimme stad die Nederland ondertussen is. Met bruikbare en deelbare voorbeelden uit heel Nederland en Vlaanderen. Zo stimuleren we dat kennis wordt verspreid en voorkomen we dat het wiel telkens opnieuw wordt uitgevonden. De voorbeelden die we delen moeten passen bij de uitgangspunten en waarden die we hebben opgesteld in artikel 4 van de Dealtekst van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Ze moeten dus democratisch en duurzaam zijn en haalbaar, schaalbaar en deelbaar.
>> Tools en meer – De Toolbox Slimme Stad blijven we vullen en breiden we uit met een overzicht van smartcityinitiatieven, goede beleidsplannen en een woordenboek. Ook delen we hier technische randvoorwaarden, die onder andere in het Ecosysteem ‘Dutch Metropolitan Innovations’ worden ontwikkeld.

2a – Showcases: aan de slag in de praktijk
We initiëren Slimme Stad Showcases. Daarmee ontsluiten we de slimmestadpraktijk voor iedereen. Kortom, letterlijk een slimme stad, zo doe je dat.

We initiëren drie of meer Slimme Stad Showcases. Dit zijn door ons geselecteerde gebiedsontwikkelingsprojecten of herontwikkelingstrajecten waarin gebruik wordt gemaakt van de kansen die digitalisering en technologisering bieden om zo leefbare en sociale steden te ontwikkelen. Zo kunnen we de binnen de City Deal ontwikkelde tooling toepassen en verfijnen. We kunnen professionals in en buiten ons netwerk laten zien dat de slimme stad geen ver-van-het-bed-show is. Het ecosysteem van de City Deal kan als katalysator werken voor de showcases. We willen de kennis en het netwerk van de City Deal actief inzetten om de showcases verder te helpen. De showcases liggen verspreid over het hele land, hebben elk een verschillende stedenbouwkundige typologie en zijn in verschillende fases van ontwikkeling.

Net als de usecases, moeten de showcases passen bij de uitgangspunten en waarden die we hebben opgesteld in artikel 4 van de Dealtekst van de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Ze moeten dus democratisch en duurzaam zijn en haalbaar, schaalbaar en deelbaar. Bovendien moeten ze ‘smart’ zijn. Daarvoor hanteren we minimaal het niveau ‘verbinden’ uit het Smart City Bewustwordingsmodel.

Bij een showcases is altijd een partner betrokken (als gemeente of ontwikkelaar). Die moet zich committeren aan het project. Ook moet er bestuurlijk draagvlak zijn. Simpel gezegd, we willen dat een directeur en een wethouder zich verbinden aan het project.

Op dit moment zijn we in gesprek met de gemeenten Deventer, ’s-Hertogenbosch en Sittard-Geleen over de eerste aanzet tot showcases. Belangrijk daarbij is we zoeken naar projecten waar energie op zit die we kunnen versterken. We organiseren beleidstoerisme naar de showcases, zodat partners en anderen kunnen leren van de showcases en de projectleider van de gestelde vragen.

We zoeken actief naar de samenwerking tussen onderwijs en de showcases.

2b – Communities of practice: leren van elkaars ervaringen
We zetten communities of practice (CoP’s) op. Dat doen we in eerste instantie voor de onderwerpen “Gebiedsontwikkeling”, “Lokaal Meten & Snuffelfiets” en “Crowd Safety Manager / Voorspellen” en later ook voor andere thema’s, als dat nodig is. Daarin staat het uitwisselen van kennis en ervaringen centraal. Zo voorkomen we dat het wiel opnieuw wordt uitgevonden.

Drie onderwerpen waren erg belangrijk tot nu toe in de City Deal: Gebiedsontwikkeling, Lokaal Meten en Crowd Safety Management / Voorspellen. Voor elk van deze thema’s zetten we een Community of Practice (CoP) op. Daarin organiseren we een eigen netwerk en kennisuitwisseling.

Opzet Community of Practice

Elke Community of Practice kent de volgende onderdelen:

>>  Contact via een online community, een eigen appgroep, een nieuwsbrief, onderdeel in de Toolbox Slimme Stad.

>>  Kennisuitwisseling via bijeenkomsten waar kennis en netwerk samenkomen en het delen van ervaringen en vragen centraal staat.

>>  Specials zoals werkbezoeken, studiereizen, congressen, een boek et cetera.

Onderwerpen

>>  Gebiedsontwikkeling – Gebiedsontwikkeling is in feite het overkoepelende thema van deze City Deal en komt ook terug bij de Showcases. Tegelijkertijd is een aantal werkgroepen nu heel specifiek bezig met de verandering van het vak gebiedsontwikkeling en ruimtelijke ordening. Daarover gaat deze CoP.

>>  Lokaal Meten – Hierbij gaat het om projecten waar via sensoren heel lokaal en fijnmazig omgevingskwaliteit wordt gemeten en vaak wordt samengewerkt met inwoners. Vijf van de veertien werkgroepen van de huidige City Deal gaan over Lokaal Meten en het Europese project CitiMeasure is voortgekomen uit deze werkgroepen. Met CitiMeasure gaan we intensief samenwerken. De Future City Foundation is bovendien gevraagd om voor de Data- en Kennishub Gezond Stedelijk Leven een Community of Practice op te zetten over Snuffelfiets[11], die CoP voegen we samen met Lokaal Meten.

>>  Crowd Safety Management / Voorspel de stad – De Crowd Safety Manager is een succesvol resultaat van onze City Deal. Het project de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ is de opgezet en er zijn drie vervolgprojecten ontstaan: in ’s-Hertogenbosch, Breda en in Den Haag. We werken verder met de voorspelcomponent van de Crowd Safety Manager. We zien dat er in meer projecten wordt gewerkt aan het voorspellen van gedrag in de stad om daar op te kunnen anticiperen. Dat kan drukte zijn zoals bij de Crowd Safety Manager, maar ook luchtverontreiniging of omgevingsveiligheid.

3 – Oplossingen: zó gaan we het doen
Samen met partners ontwikkelen we nieuwe smartcityoplossingen die een antwoord geven op de grote opgaven in ons land, de werking van de slimme stad verbeteren en haalbaar, schaalbaar en deelbaar zijn. Daarbij focussen op proces- en productvragen.

Tijdens de bijeenkomsten van de City Deal en in gesprekken tussen partners kan de behoefte duidelijk worden om nieuwe smartcityoplossingen te ontwikkelen. Tegelijkertijd zijn citydealdeelnemers al bezig met het ontwikkelen van oplossingen en zoeken ze naar partners om de oplossing verder te brengen en verder te ontwikkelen. En zijn er partners die juist heel goed in staat zijn om problemen op te lossen. Zoals de deelnemende hogescholen en bedrijven, maar ook Brigthlands en TNO.

Kortom, we hebben partners die vragen hebben en partners die ze kunnen oplossen. Die willen we samenbrengen. Binnen en buiten de City Deal. Dat willen we doen op een manier waarmee we zoveel mogelijk problemen kunnen oplossen en processen kunnen veranderen en zo impact kunnen creeëren.

We onderscheiden hierbij twee soorten vraagstukken:

>> Procesvragen – In feite gaat dit over de kern van onze City Deal: hoe organiseren we Nederland zo, dat we de kansen benutten die digitalisering biedt. Welke regels, wetten, normen, afsprakenstelsels moeten daarvoor worden aangepast en hoe doen we dat zo concreet mogelijk. Zodat we het echt kunnen gebruiken. En zodat de smartcitytransitie optimaal kan worden ingebed in de eigen organisatie, om zo meer collega’s aan te haken. Hierbij nemen we het model ‘Vijf opgaven voor maatschappelijke inbedding’ uit het WRR-advies Opgave AI – De nieuwe systeemtechnologie als denkkader en filter (zie kader).

>> Productvragen – Andere vragen zijn praktischer. “Stel dat we een tool hadden die…?” of “Zou het niet fijn zijn als we dit of dat konden?”. Als die vragen zich richten op het oplossen van de grote opgaven waar we als Nederland voor staan, dan past het bij de City Deal en vinden we het interessant.

Vragen kunnen worden geformuleerd door de projectorganisatie van de City Deal, na aanleiding van gesprekken met partners, of direct door partners worden aangedragen. In het laatste geval beoordeelt de projectorganisatie of de vraag past bij de doelstellingen van of de City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ of ‘Slim Maatwerk’. Dat doen we uiteraard in overleg met de partner die het aandraagt.

Daarbij letten we ook op de eisen die we stelden in artikel 4 van de Dealtekst van de City Deal. Resultaten moeten dus duurzaam en democratisch zijn, en haalbaar, schaalbaar en deelbaar.

Binnen de City Deal focussen we op de ideationfase. Het valideren en werken aan een prototype en uiteindelijk waardecreatie, hoort bij volgende fases. We creeëren wel de randvoorwaarden om zoveel mogelijk vragen zo te beantwoorden dat ze in de volgende fase komen. Doel is impact en alleen mooie ideeën bedenken is daarvoor niet genoeg.

Als een vraag inhoudelijk interessant is, zetten we de volgende stappen:

• We onderzoeken of de vraag al niet ergens is beantwoord, we vinden het wiel liever niet opnieuw uit.
• Als dat niet zo is, gaan we in gesprek met de aandrager van de vraag om de vraag verder uit te diepen en aan te scherpen.
• We beoordelen of we de vraag binnen de kaders van de City Doel moeten oplossen of dat andere partijen daar beter geschikt voor zijn. Denk bijvoorbeeld aan deelnemende hogescholen en bedrijven, maar ook Brigthlands, ICTU en TNO.
• Daarvoor vragen we waar nodig de wijze raad in van onze Stuurgroep.
• Als we besluiten een vraag binnen de kaders van de City Deal op te lossen, formeren we een team van City Deal Partners die het willen oplossen. We verwachten dat deze partners daarvoor toestemming hebben van hun directeur.
• We organiseren bestuurlijke steun bij deze partners. We gaan alleen aan de slag als een wethouder of andere bestuurder zich hier achter schaart.
• We organiseren vervolgens een sprintbijeenkomst om in drie stappen tot een programma van eisen te komen. Een sprint is een bijeenkomst die drie dagdelen duurt en waarin we snel veel kennis verzamelen en uitwerken.
• In de laatste stap onderzoeken we hoe we het programma van eisen kunnen uitvoeren. Dat werken we uit in een Plan van Aanpak. In het Plan van Aanpak wordt ook nagedacht over hoe de uitwerking van het programma van eisen gefinancierd wordt.

De organisatie van de City Deal is als volgt ingericht:

Partners
De City Deal is een samenwerking tussen partners. Een overzicht van de partners staat hier.

Stuurgroep
Deze bestaat uit bestuurders en/of directeuren van de Partijen. De projectmanager rapporteert vier keer per jaar over de voortgang van de City Deal aan de stuurgroep. Op basis van deze evaluatie wordt de opzet van de City Deal geactualiseerd. De stuurgroep geeft daartoe gevraagd en ongevraagd advies. Ze stuurt en stuurt bij.

De Stuurgroep bestaat uit:

>> Wim Willems  – Facilicom Solutions – Directeur (voorzitter van de stuurgroep)

>> Ralph Geers – gemeente ’s-Hertogenbosch – wethouder (ambassadeur van de stuurgroep)

>> Leon Geilen – gemeente Sittard-Geleen – wethouder (ambassadeur van de stuurgroep)

>> Noud Hooyman – Ministerie BZK – Hoofd cluster Beleid Geoinformatie

>> Caspar de Jonge -Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat – programmamanager Data en Diensten

>> Ben Kokkeler – Centrum voor Veiligheid en Digitalisering – Directeur

>> Erik Nieuwenburg -BPD – Directeur digitale transitie

>> Anita Nijboer – SIX Advocaten – partner

>> Jacqueline Verbeek-Nijhof – TNO

>> Klaes Sikkema – WE LABS –  partner

>> Jeroen Steenbakkers – Argaleo – eigenaar

>> Willem-Jan Stegeman – gemeente Amersfoort – wethouder (ambassadeur van de stuurgroep)

Kerngroep
Hierin zitten ten minste de projectmanager en dealmaker van het Ministerie van BZK en Stedennetwerk G40. De kerngroep is een wendbare, kleinere groep die besluiten voorbereidt en uitvoerende werkzaamheden bespreekt.

De dealmaker is Farida Polsbroek (ministerie van BZK), de kerngroep bestaat verder uit Esther Schoemaker (ministerie van I&W), Diana van Altena (ministerie van BZK) en Jan-Willem Wesselink (projectmanger)

Projectorganisatie
De City Deal wordt aangestuurd en georganiseerd door een projectorganisatie die tenminste bestaat uit een projectmanager en projectsecretaris. De projectmanager is aangesteld door Agenda Stad. De projectorganisatie is verantwoordelijk voor het goed verlopen van de City Deal.

De projectmanager is Jan-Willem Wesselink.

De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ wordt op verzoek van het Ministerie van BZK en Stedennetwerk G40 uitgevoerd door de Future City Foundation.

Contact
Neem voor meer informatie contact op met Jan-Willem Wesselink via [email protected]

We kijken terug op een bijzonder en feestelijk jaar voor onze City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’. Een jaar dat begon met de tweede fase van de City Deal In januari verlengden we de City Deal met 62 partners. Een jaar ook waarin de NGF-aanvraag voor het DMI-ecoysteem werd toegekend en waarmee de borging van onze werkzaamheden kan beginnen. Daar zijn we erg trots op. Maar ook een jaar waar in we leuke nieuwe dingen deden. We organiseerden een Parade, een Top-dag en een dansfeest.

Lees daarover meer in ons jaarverslag.

Door dat dansfeest moest ik terugdenken aan een al wat ouder filmpje op internet over het belang van de first follower. Het staat hier: https://youtu.be/fW8amMCVAJQ?si=1FwQ59zV6rK6q9b9. In het filmpje legt slow thinker Derk Sivers uit dat het niet gaat om de pionier, maar om de eerste volgers. Ik denk dat we dat allemaal herkennen. Het is best leuk om voor de troepen uit te lopen, maar het is eenzaam en zinloos als er niemand meedoet.

De City Deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’ begon in 2018 met een stuk of 10 first followers die besloten een boek te maken. Na het boek kwam de City Deal en zo ontstond een incrowd van 62 partners die in januari de City Deal opnieuw tekenden. Uit die incrowd is een beweging ontstaan. En die heet het DMI-ecosysteem. In die beweging komen veel  andere incrowds samen. Een brede rivier heeft vele bronnen en wij zijn er trots op dat we een van die bronnen zijn.

Daarmee breekt de volgende fase aan. De slimme stad is niet langer een idee, maar een vakgebied. Binnen het DMI-ecosysteem vinden we onze vakgenoten. 2024 benutten wij om te borgen wat we de afgelopen jaren hebben bedacht en geleerd. Maar ook om nieuwe dansjes te beginnen. Want we blijven dansen. En we hopen dat jullie mee blijven dansen.

Jan-Willem Wesselink, programmamanager