‘Impact in je eigen omgeving’

De band tussen de stad Leiden en de Universiteit Leiden is al eeuwenlang sterk. Dankzij de  City Deal Kennis Maken heeft die band weer een extra dimensie gekregen het afgelopen jaar. Rector magnificus Hester Bijl is vooral trots op de verbinding die is ontstaan met de verschillende partners in de stad. ‘Als je met een goede vraag de juiste mensen bij elkaar hebt, wordt het echt goed.’

Sinds februari dit jaar is Hester Bijl de eerste vrouwelijke rector magnificus van de Universiteit Leiden, Nederlands oudste universiteit. Het is een logische stap in haar indrukwekkende carrière. Al eerder was ze op de TU Delft de eerste vrouwelijke hoogleraar bij Lucht- en Ruimtevaarttechniek, en in Leiden was ze vicerector.

Hoe gaat het in Leiden met de City Deal Kennis Maken?
Bijl: “Het gaat hartstikke goed. De Universiteit Leiden is natuurlijk historisch al heel sterk verbonden met de stad. De Universiteit was destijds in 1575 een cadeau aan de stad voor het moedig weerstand bieden aan de Spanjaarden. Sindsdien is de verbinding tussen stad en universiteit eigenlijk steeds sterker geworden en vandaag de dag werken we op een aantal punten intensief samen met de stad en haar inwoners.. We zijn heel erg blij met het project City Deal Kennis Maken waarmee we  dit borgen in het onderwijs en studenten daarbij betrekken. Dat doen we onder ander met het project Leren met de Stad, dat een onderdeel is van Leiden Kennisstad. Hier hebben we het programma City Deal Kennis Maken ondergebracht.”

Hester Bijl, rector magnificus van de Universiteit Leiden.

Hoe gaat de samenwerking met de partners?
“Je ziet wel dat het af en toe even zoeken is, omdat we allemaal verschillende organisaties zijn. Dus soms moet je even uitzoeken wat de goede vragen zijn en wat de goede aanpak, elke organisatie is immers anders.. Op de universiteit zijn al veel mensen heel enthousiast bezig maar de City Deal is nog niet heel breed bekend bij onze onderzoekers en docenten. Daar werken we nog aan. Maar er is al veel bereikt en er is veel enthousiasme onder studenten maar ook onder medewerkers van de gemeente voor dit project.”

Ben je zelf als rector erbij betrokken?
“Jazeker. We hebben dit project  natuurlijk ondergebracht bij Leiden Kennisstad en daar is ons College van Bestuur bij betrokken. Ook ik als rector schuif daar aan. Een keer per jaar komen de betrokken besturen bij elkaar, dus burgemeester en wethouders samen met bestuurders van de hogeschool en universiteit. Ik zie natuurlijk ook de projectleider regelmatig. We zijn nu in de fase van een nieuwe aanvraag schrijven [of indienen? – CvO]. Daar ben ik natuurlijk nauw bij betrokken. Ik vind het zelf echt een hartstikke mooi project. Het laat zien hoe je als universiteit vlakbij in je eigen omgeving impact kan hebben in de samenleving. We kunnen ons dus direct inzetten voor de stad waarin we zijn gevestigd.”

Wat voor thema’s maken het succes van de City Deal in Leiden?
“We hebben gezocht naar bestaande samenwerkingen die we al hadden lopen in de stad, zoals rond het thema duurzaamheid. Vooral bij sociale wetenschappen is dat heel goed gelukt. Daar hebben we echt gekozen voor actuele thema’s die echt leven. Denk aan eenzaamheid onder wijkbewoners maar ook onder studenten zelf. Ook diversiteit, inclusie, cybercrime en preventie zijn heel actuele thema’s. Omdat we een brede universiteit zijn, kunnen we vanuit verschillende opleidingen putten die daaraan bijdragen. Nu zijn we bezig met een nieuwe fase en daar willen we toch wel een breder overkoepelend thema aan koppelen, natuurlijk in samenwerking met de hogeschool en stad. Dat wordt het thema Health & Wellbeing. Gezondheid en welzijn: dat is wat breed leeft in de gemeente- en de samenleving –  en waar we als universiteit ook sterk  in. Dat is dus win-win en zal in de nabije toekomst de de focus worden.”

Hoe staat het met die nieuwe fase?
“We doen nu de aanvraag. Vanaf 2022 gaat het lopen. Leren met de Stad wordt dan verder geïntensiveerd en dan dus vooral langs de lijnen Health & Wellbeing. Daar werken we dan aan in projecten maar ook in Leren met de Stad op locatie. Hier leveren studenten op locatie in een wijk een bijdrage aan die wijk, samen met bewoners en maatschappelijke organisaties. We gaan het vanaf dit academisch jaar dit inhoudelijk invullen en programmeren. Het helpt ook dat we zijn aangesloten bij het Leids Preventieakkoord, een ander programma waarin 40 partners samenwerken om Leiden gezonder te maken..”

Gaat dat werken in de wijk de relatie tussen studenten en Leidenaars verbeteren?
“Goede vraag. Ik weet niet of we daar ooit onderzoek naar hebben gedaan. Voor studenten is het in elk geval heel goed om in contact te komen met wijkbewoners. Ze  hebben onderzoek gedaan naar eenzaamheid en bijvoorbeeld een project opgezet waarin soep werd uitgedeeld om te kijken of dat dan bindend werkt en helpt. In sociale achterstandswijken hebben studenten onderzocht  waar behoefte aan is. Er is een stadscriminoloog aangesteld, die onderzoek gedaan heeft naar de veiligheid in de stad. De studenten worden zich zo veel bewuster van die bewoners en de stad en wat zij nodig hebben. Aan de andere kant kunnen die bewoners zien wat studenten allemaal doen en wie ze zijn. In Leiden valt het wel mee met de spanning tussen studenten en bewoners. Natuurlijk zorgen studenten wel eens voor overlast, het zijn jonge mensen die op zoek zijn naar nieuwe vriendschappen en plezier maken met elkaar. Daarom is het zo ook zo belangrijk om de bewoners en studenten dichter bij elkaar te brengen.”

Academiegebouw Leiden. Foto: Jannes Linders/Flickr CC.

Hoe staat het met het mbo? Is dat al aangehaakt bij de City Deal?
“Nee, dat is nog niet het geval maar ik sluit niet uit dat dit in de toekomst nog gebeurt.

Waar ben je het meest trots op?
“Ik ben vooral trots op hoe we de verbinding tussen mensen tot stand hebben gekregen. Onze studenten zien nu de meerwaarde van hun kennis en merken concreet welke bijdrage ze daarmee kunnen leveren aan de samenleving. Dat we samen onderzoek doen aan concrete vraagstukken uit onze directe omgeving, vind ik geweldig. We hebben bijvoorbeeld Meet & Match-bijeenkomsten georganiseerd, waar we docenten en ambtenaren ondersteunen in de samenwerking. Dat succes willen we zeker behouden.”

Is er nog een belangrijke geleerde les in jullie samenwerking, die je zou willen meegeven aan andere steden?
“Waar je altijd  mee moet beginnen is de inhoud. Is het vraagstuk belangrijk voor de stad, klopt het met de kennis die wij hebben en bij de partners die erbij betrokken zijn? Je moet dus vanuit de inhoud de wetenschappers en studenten erbij zoeken.. Als je met een goede vraag de juiste mensen bij elkaar hebt, dan wordt het echt goed. Dan barst er enorm enthousiasme los.”

De City Deal Kennis Maken zit nu ook in een nieuwe fase. Wat is volgens jou goed om verder te ontwikkelen?
“Waar het landelijke netwerk bij helpt, en verder bij kan helpen, is kennis delen: leren met en van elkaar. Elke regio heeft het project net weer wat anders ingestoken, zowel inhoudelijk als qua aanpak. We merken hoe leuk de uitwisseling is tijdens de bijeenkomsten en in het netwerk. Van best practices, maar ook worst practices. We staan nu met zijn allen voor het vraagstuk: hoe schaal je dit nu op binnen je organisatie en binnen je regio? Dat is het volgende vraagstuk en daar is ook weer die kennisdeling met elkaar voor nodig. In alle opzichten weer een mooie kans om dit project weer verder te brengen.”