Leermiddagen bieden netwerk een gezamenlijke reis

Om het netwerk zo goed mogelijk te ondersteunen in de huidige stap van ‘opschalen’, biedt de City Deal Kennis Maken het komende jaar vier leermiddagen aan. Afgelopen week was de aftrap. Onderzoeker Joshua Cohen van de UvA en strategisch adviseur Suzanne Potjer leiden de bijeenkomsten. ‘We willen een reis met elkaar maken.’

Naast vier openbare leermiddagen zijn er ook vier intervisiemomenten met de veertien aanvragers van de City Deal subsidie om opschaling uit te ontwikkelen.

Hoe was de aftrap op 17 februari?

Cohen: “Ik zag een groep hele enthousiaste en inhoudelijk betrokken mensen, die volgens mij wel geïnspireerd zijn geworden door het verhaal van Suzanne. De introductie in opschalen gaf de nodige taal en perspectieven om met opschalen aan de slag te gaan in de praktijk. We willen nu de komende openbare leermiddagen verder met het aanrijken van kennis en voorbeelden, en natuurlijk het bevorderen van wederzijds leren.

Waarom organiseren jullie deze leermiddagen eigenlijk?

Potjer: De City Deal Kennis Maken loopt sinds 2017 en heeft enorm veel losgemaakt in heel veel steden. Er zijn nieuwe samenwerkingen opgestart, en talloze pilots en experimenten uitgevoerd. De tactiek daarbij was een beetje van laat duizend bloemen bloeien en dan ontstaat er iets moois. Laat mensen zelf aan de slag gaan in de context van de eigen stad. Nu vijf jaar verder dient zich een spannend moment aan. Nu gaat de City Deal een stap verder richting opschaling, en dat is een uitdagende stap. In die experimentele fase kwam er heel veel energie vrij. Nu is het de vraag hoe we ervoor zorgen dat een project niet tijdelijk, klein of ad hoc blijft, maar dat het bijvoorbeeld kan doordringen in de instituties, in de cultuur. Omdat we zien dat dit veel vraagt, zijn we deze leermiddagen gestart. We willen de mensen die met opschalen bezig zijn iets extra’s aanreiken daarbij, zoals goede voorbeelden, of nuttige concepten die handelingsperspectief kunnen bieden in de warrige werkelijkheid.

Suzanne Potjer laat het systeem zien via een schilderij van Pieter Breugel.

Waarom is opschaling dan zo complex?

Potjer: “Juist datgene wat in de experimentele fase voor heel goede ideeën en energie kan zorgen, kan omkeren in iets wat moeilijk is als je wilt opschalen. In de experimenteerfase heb je misschien even tijdelijk wat extra ruimte gekregen, of je hebt iets bijzonders gecreëerd met een groepje mensen. Als je dat dan een vast onderdeel wilt maken van een onderwijsmethodiek, gaan mensen vanuit de reguliere instituties kijken of er wel budget voor is, of het wel past bij het curriculum. In een experiment ben je vaak tijdelijk buiten de reguliere organisatie geplaatst en nu moet je dus een plek daarin krijgen. Extra complex bij deze City Deal is dat het ook nog eens gaat om samenwerking. Het is geen vraag binnen één organisatie, maar juist tussen verschillende organisaties en partijen. Het opschalen moeten ze samen doen.

Jullie hebben met de aanvragers van de opschalingssubsidie vinger aan de pols gesprekken gevoerd? Wat kwamen jullie tegen?

Joshua Cohen.

Cohen: “Wat mij opviel bij de gesprekken waar ik bij was, dat er een grote verscheidenheid is in de initiatieven die er lopen. Sommige zijn bezig met het opschalen van een initiatief op een fysieke plek, zoals een lab of een impactruimte. Anderen zijn juist bezig met het stroomlijnen en verspreiden van bepaalde methodiek. Je ziet dat mensen worstelen met intern op orde te krijgen, en tegelijk de samenwerking met buiten te zoeken.”

Potjer: “Ja, in al die verscheidenheid kwamen dezelfde uitdagingen terug. Bijvoorbeeld dat je voor het opschalen verschillende lagen binnen je instelling moet aanspreken. Niet alleen de uitvoerende docenten en het CvB maar juist ook de middenlaag van opleidingsdirecteuren. Zij zijn verantwoordelijk voor een opleiding en moeten ervoor zorgen dat die stabiel blijft draaien. Ze krijgen heel veel initiatieven binnen, niet alleen die van de City Deal. Hoe ga je op een goede manier de samenwerking aan met de middenlaag, die nu ineens heel duidelijk in het vizier komt? Een andere uitdaging is de samenwerking met externen. Met wie wil je, of moet je samenwerken om op te schalen en hoe? Als je bijvoorbeeld studentenaantallen wil vergroten moet je bijvoorbeeld wel ook voldoende vragen hebben vanuit de stad. Hoe zorg je dat je de juiste spelers erbij kan betrekken zodat iedereen aan zijn eigen stukje werkt om die opschaling te bereiken. Je kan bijvoorbeeld vanuit je eigen instelling alle seinen op groen hebben, maar als bij de gemeente andere vraagstukken spelen met meer prioriteit, heb je dus een mismatch.”

De aftrap was een soort introductie in wat opschaling is. Wat gaan jullie doen in de andere leermiddagen?

Cohen: “We zitten midden in de ontwikkeling van de rest van de bijeenkomsten, maar kunnen wel alvast een tipje van de sluier geven. Voor de volgende sessie willen we het hebben over grenswerken, het werken in die tussenruimte tussen organisaties. Opschalen vraagt zowel dat er zaken veranderen binnen in je eigen organisatie, als ook buiten in de samenwerking. Hoe kan je dat beide doen, en vooral ook in samenhang met elkaar?

We hebben daar al één spreker voor bevestigd die daar meer over kan vertellen. Martine de Jong werkt bij organisatieadviesbureau TwynstraGudde op de afdeling Samenwerken en is promovenda aan de Erasmus Universiteit, waar ze het thema grenswerken, ook wel bekend als boundary work, verder uitwerkt. Een ander thema, dat we zijn tegengekomen in het netwerk, is institutionalisering en financieringsstromen. Niet alleen gaat het bij opschaling om hoe je de samenwerking tussen mensen verbetert, maar ook hoe het verankerd wordt, waarbij normen en waarden worden verlegd. Het gaat om sociaal-politieke processen. Daar zitten ook veel vraagstukken en dilemma’s op, waarbij wij willen ondersteunen.”

Suzanne Potjer.

Potjer: “We hebben meer ideeën, maar we willen ook ruimte houden in de leermiddagen voor wat er opkomt vanuit het netwerk. We willen een reis met elkaar maken. Eigenlijk maakt iedereen zijn eigen reis, maar op vier momenten komen we samen. Dan nemen we de stand op. Hoe gaat het, waar kunnen we elkaar helpen? Het is een proces dat we met elkaar doorlopen. Dit is echt een leernetwerk. Precies wat past bij het karakter van de City Deal. Dat gaat vanaf het begin al om gezamenlijk experimenteren en leren.”