Leeuwarden als één campus, de regio als proeftuin

Van Innovatielab Thialf, Data Lab Fryslan tot het Fries Klimaatlab. Er zijn in de provincie Friesland zo’n honderd Living Labs actief. Onder het motto ‘De stad als campus, de regio als proeftuin’ werkt de City Deal zowel bestuurlijk als operationeel aan de versterking van deze labs. Hoe dat eruit ziet, vertellen Roland Kuipers van hogeschool NHL Stenden en Corrie Ponne van de gemeente.

Dit artikel hoort binnen het overkoepelende model voor verbinding met de samenleving bij het radar Studenten en Externe Verbinding.

Vorig jaar hebben we Erica Schaper en Friso Douwstra geïnterviewd over de stand van zaken rond de City Deal in Leeuwarden. Ze kondigden aan dat er een lerend ecosysteem zou worden opgezet van alle living labs in de regio. Hoe staat het daarmee?

Corrie Ponne.

Ponne: “We hebben het afgelopen jaar hard gewerkt om de interactieve kaart Friesecosysteem.frl te maken. We zijn erg tevreden met het resultaat. Het is een verzameling van honderd living labs die we hebben gevonden in de provincie Friesland, en hebben verdeeld over tien categorieën. Met de kaart laten we zien wat er speelt en nodigen we andere partijen uit om aan te haken. Kom elkaar versterken, in plaats van nieuwe initiatieven op te zetten.”

Roland Jan Kuipers.

Er zijn dus honderd living labs in de provincie? Is Friesland de meest succesvolle provincie als het gaat om deze samenwerkingsvorm?
Kuipers: “Daar durf ik geen stelling over te nemen, maar we hebben er aardig wat inderdaad. Met deze City Deal hebben we dan ook gekozen om ons niet alleen op de stad Leeuwarden te richten, maar ook op het platteland. “De stad als campus, de regio als proeftuin’, is ons motto. Het bijzondere aan Leeuwarden is dat het altijd al een nauwe band heeft gehad met het ommeland. Wel zitten alle kennisinstellingen in de stad. Daarom vind je hier ook campussen als de Kenniscampus, Water Campus, de Dairy Campus en de Energie Campus.”

Ponne: “Omdat die vier campussen met elkaar verbonden zijn, zien we Leeuwarden als één grote campus. Ze zijn daarnaast gekoppeld in projecten in de regio, in de proeftuin. Hier worden resultaten gedeeld, bepaalde technieken uitgeprobeerd, nieuwe vormen van productie getest. Het is een real-life ervaring omdat het bij en samen met ondernemers gebeurt.”

Kun je concrete voorbeelden geven van succesvolle projecten?
Ponne: “Het Circulair Kwartier is een initiatief van NHL Stenden en FutureProof Retail, in samenwerking met de gemeente Leeuwarden en het Leeuwarder Ondernemersfonds (LOF). Sinds september werken elf studenten van de opleiding Ondernemerschap & Retail Management samen met winkeliers in de Nieuwe Oosterstraat in de binnenstad aan vragen waarmee ondernemers. Denk aan energievoorziening, afvalbehandeling en gezamenlijke inkoop. De studenten doen veldonderzoek om praktische oplossingen te ontwikkelen op individueel niveau en voor de winkelstraat als groter geheel. Doel: de Oosterstraat moet de meest duurzame straat van Friesland worden.”

Op de foto vier studenten van de opleiding Manager Ondernemer Horeca van Friesland College. Foto: Toerisme Collectief Friesland.

Kuipers: “Een ander mooi project is het Toerisme Collectief Friesland. Dit is een samenwerking met NHL Stenden, Friesland College en ROC Friese Poort. Samenwerking om Friesland beter op de kaart te zetten. Hoe kunnen we de gastvrijheid economie beter laten leven, zowel financieel als door klanten aan zich te binden? In de praktijk denken studenten mee met de ondernemers.
Ponne: “Een derde project is het project Circulaire Inkoop. Met een vrij grote groep, waarbij alle drie O’s zijn betrokken, kijken we hoe inkoop anders kan worden georganiseerd. De gemeente wil daarbij optreden als launching customer. Een voorbeeld is een startup dat van oude gebruikte materialen sleeves maakt voor laptops. Als gemeente hebben we voor elke ambtenaar zo’n sleeve aangeschaft. Zo help je een start-up met de nodige eerste investeringen.”

Hoe gaat de samenwerking in de City Deal?
Kuipers “Ik ben trots op onze samenwerking met de gemeente Leeuwarden. Ongeacht dat we hele andere culturen zijn, kunnen we goed met elkaar door de deur. We kunnen snel schakelen met elkaar. Je probeert samen multilevel en multidisciplinair te werken, maar hebt ook te maken met de waan van de dag. Als we ergens tegenaan lopen, kunnen we altijd binnenvallen. Ik weet niet of dat overal het geval is.”

Ponne: “De korte lijntjes komen ook samen in onze projectgroep, waarin alle zeven partners zijn vertegenwoordigd. Naast de gemeente zijn dat dus NHL Stenden, Nordwin (mbo Land- en Tuinbouw), Van Hall Larenstein hogeschool, RUG Campus Friesland, Friesland College, Friese Poort. Elke zes weken zitten we bij elkaar.”

Wat doen jullie precies?
Ponne: “Op dit moment zijn we bijvoorbeeld bezig met het opstellen van een Living Lab Agenda. Met elkaar spreken we af wat er allemaal gaat gebeuren. Welke methodiek gaan we gebruiken? Wat past bij Friesland? Wat werkt, wat niet? Uiteindelijk willen we daaruit dé  Friese Living Lab methode distilleren. Die willen we inzetten om bestaande Living Labs te versterken en groter te maken.”

Kuipers: “Dit is de eerste van de vier punten in het programma dat we met de projectgroep hebben opgesteld. We geven de agenda handen en voeten door de hulp van een ingehuurd onderzoeksbureau. Naast de agenda gaan we de komende tijd een Living Lab systematiek, een procesgerichte aanpak en een monitoring systeem opzetten. Zo willen we in kaart brengen wat het meest effectief is.

Wat staat er verder voor dit jaar op het programma?
Ponne: “We hebben verder een aantal events gepland om de grote groep studenten betrokken te krijgen bij deze methodiek. Maar gezien de corona-crisis moeten we nu kijken hoe en wat we kunnen gaan vormgeven later dit jaar. Daarnaast willen we als City Deal fysiek gaan meewerken aan een aantal Living Labs. We willen daaruit kennis ophalen en verder delen. Wat werkt wel, wat niet? Daarnaast brengen we ervaringen uit andere Living Labs in, om de Labs steviger en sterker te krijgen.

Friesland heeft de toerist heel wat te bieden. Foto: Toerisme Collectief Friesland.

Kuipers: “Daarnaast gaan we een aantal labs oprichten ’bijvoorbeeld een Armoede/Schulden Lab schulden en armoede. Daarbij betrekken onderzoekers, docenten en studenten van de Academy Social Studies  Academy Economics en Academy Education bij.De doelstelling is dat iedere student tijdens zijn/haar beroepsopleiding -bij voorkeur in real-life learning– een bijdrage levert aan het oplossen van het wicked problem armoede/schulden en deze ervaring meeneemt in de loopbaan na de studie.

Wat zou je landelijk vanuit de City Deal nog willen zien?
Kuipers: “Gedwongen door de corona-crisis zien we nu de digitalisering toenemen. NHL Stenden is dan ook per direct overgestapt op leren op afstand. Die enorme omslag werkt echt. Dit heeft grote gevolgen op de inrichting van het onderwijs op afstand. Landelijk is het toch fantastisch als je perifere gebieden bij elkaar brengt via digitale platforms. Zo kunnen we elkaar ook in grote getale ontmoeten. Maar we moeten het zo gaan inrichten dat het meer wordt dan een hoofdje op het scherm. Het moet leuker worden. Als we iets landelijk zouden willen oppakken met de City Deal zou dit wat zijn om verder te verkennen en in te investeren. City Deal Kennis Maken beleving via digitale events?”

Het team van Lab Circularity. Foto: Circulair Kwartier.