Lefgozers (M/V) treffen elkaar op het VNG Congres

Pieter Verbeek

5 juli 2022

‘Lefgozers gezocht voor een dealaanpak die nu beschikbaar is in alle gemeenten’. Die oproep deed Agenda Stad voorafgaand aan het VNG Jaarcongres. Zo’n 25 wethouders en burgemeesters reageerden en deden mee aan de sessie op 28 juni, waarin topsporter en olympisch kampioen Kiran Badloe zijn persoonlijke leer- en ontwikkelproces met hen deelt. Wat valt daar als bestuurder uit te leren?

Trainen, fouten maken, vallen, opstaan én beter worden. Daar draait het leven van een topsporter om. Professioneel windsurfer Kiran Badloe bereikte vorig jaar op de Olympische Spelen een hoogtepunt in zijn carrière met een gouden plak. Nu heeft hij zijn pijlen erop gericht om foiling, een nieuw soort windsurfen, tot olympische sport te maken. Op het VNG Jaarcongres deelt hij zijn ervaringen om de absolute top te bereiken. Hoe kunnen bestuurders die lessen gebruiken om dieper in te gaan op de samenwerking tussen gemeenten en het Rijk om tot vernieuwende aanpakken te komen, zoals in City Deals? Gemeenten staan namelijk voor een veelvoud aan complexe opgaven. Beschikbare generieke en gebiedsgerichte middelen zijn daarvoor vaak niet toereikend.

Bestuur is topsport

Henk-Jan Bierling van Agenda Stad opent de sessie en steekt de aanwezige wethouders en burgemeesters een hart onder de riem. “Als bestuurder ben je ook een topsporter.” Dat beaamt Badloe, die zijn verhaal begint met hoe hij in zijn jeugd opgroeide in Bonaire en daar het windsurfen ontdekte. Hij kwam erachter dat hij het best goed kon. Zo groeide een uit de hand gelopen hobby uit tot een levensbezigheid die hem uiteindelijk naar de wereldtop in de sport zou brengen. “De laatste jaren van mijn leven heb ik de mogelijkheid gekregen om de beste versie van mijzelf te laten zien op de momenten dat het moet. Olympisch goud is mijn highlight, maar zeker niet de laatste.”

Die gouden medaille had hij nooit kunnen halen zonder zijn beste vriend en medesurfer Dorian van Rijsselberghe, die tegelijkertijd zijn grootste concurrent was. Want er kon maar één van hen naar de Olympische Spelen. “Door samen te trainen konden we onze krachten bundelen en allebei een sterke groei doormaken. Door met je grote rivaal samen te werken moet je wel diep graven om een sessie te voltooien, zeker met iemand van zo’n zwaar kaliber.”

Natuurlijk was er ook een spanningsveld, vertelt Badloe. “Je wil samenwerken, maar bent deels ook concurrent. Wat we voor ogen hielden, is dat we een samenwerking aan gingen voor eigen belang. Ik moest steeds een stapje erbovenop doen. Zonder Dorian had ik niet zo snel dat niveau gehaald. Omdat je partner de kaarten open gooit, kom je zelf in zesde versnelling.”

Kaarten open op tafel

En daar ligt een gelijkenis met de City Deals, vult Bierling aan. “In de City Deals werken we samen met koplopers en departementen. Als je je kaarten niet open wilt leggen, kom je uiteindelijk in neerwaartse beweging.” Programmamanager Agenda Stad Frank Reniers legt de bestuurders kort uit hoe City Deals werken. “We krijgen bijvoorbeeld een vraag uit een gemeente. Die vraag ligt ergens bij het Rijk en tussen gemeenten in. Wij gaan dan alle deuren af om te kijken wie erover gaat. En vaak is dat nog niemand. Wij zoeken de samenwerking op, en brengen de betrokken partijen samen. Zo staan we dan met elkaar voor het vraagstuk, wat veel meer slagkracht geeft. Maar het werkt alleen als je wel de kaarten op tafel legt. En dat vinden mensen nog vaak lastig.”

Programmamanager Frank Reniers licht toe hoe City Deals werken tijdens het VNG Jaarcongres. Foto: Kick Smeets.

Chief Exploration Officer Suzanne Potjer van BZK verwijst naar de openingsspeech van Koningin Máxima diezelfde ochtend op het VNG Jaarcongres. “Ze zei dat we allemaal te veel het wiel aan het uitvinden zijn. Stap naar buiten toe. Door van elkaar te leren kun je winst maken. Er zit wel een kleine investering in vooraf, het loont niet direct. Dat is misschien wel lastig.”

In de surfsport zijn overigens meer variabelen, die bijdragen aan succes, dan alleen goed trainen en samenwerken. “Dat begrijpen mensen niet altijd”, aldus Badloe. “Als surfer heb je geen controle over een windvlaag of bepaalde golven. Dat moet je accepteren en er geen energie aan verspillen. Het was dus niet zo dat wij er van overtuigd waren dat ik wel ‘even’ de Olympische Spelen zou gaan winnen. Het is een sport waar van alles mis kan gaan. Ik moet ervan uitgaan dat als ik maar zo goed mogelijk presteer, we dan wel zien waar het schip strandt. Dat is hoe ik met de druk omging. Ik zou het accepteren als ik zesde zou eindigen als ik de beste week van mijn leven had gesurft.”

Foiling

Wat voor Badloe een enorme rol speelde, is zijn liefde voor de sport. “Als je iets leuk vindt zal dat meer effort opleveren. Als ik iets op 90 procent doe wat ik leuk vind, of iets dat ik minder leuk vind op 80 procent, kost dat eerste me veel minder energie.” Nu zet hij spannende stappen als lobbyist om de sport foiling, waarbij de surfplank door een foil boven het water zweeft, te promoten. Het is volgens Badloe een evolutie die eraan zat te komen. De RS:X-klasse, waarin hij naast goud in Tokio ook drie keer wereldkampioen werd, is namelijk verleden tijd. Bij de Spelen in Parijs worden alleen medailles verdeeld in de IQFoil-klasse. Om mee te doen op niveau in deze sport, kwam hij dan ook zeventien kilo aan in vier maanden tijd. “In deze nieuwe sport ga ik van favoriet naar middenveld. Het is een andere manier van varen. Ik moet accepteren dat ik nu nog heel veel kan en moet gaan leren. Het is wel heel uitdagend.”

Wethouders en Burgemeesters luisteren naar ‘mede-topsporter’ Kiran Badloe tijdens het VNG Jaarcongres. Foto: Kick Smeets

Dat accepteren geldt ook bij City Deals, vult Reniers aan. “Je begint met elkaar aan een vraagstuk, maar je weet geen er pasklare oplossing voor is. Is dat erg? Je moet beginnen zonder dat je een blauwdruk hebt. Je moet lef hebben, maar je moet elkaar ook iets gunnen. Daarom hebben we de oproep gedaan voor lefgozers. Op ieder terrein heb je een trekker nodig, maar je moet als collectief eraan trekken. Dat betekent dat je ook moet gunnen dat er een andere burgemeester op het podium staat.

Een van de lefgozers in de zaal is net zes dagen begonnen als wethouder. “Het is net als de coalitieonderhandelingen in Nijmegen”, vertelt hij. “Daar was ook lef voor nodig. Na jaren oppositie moeten we ineens samenwerken met GroenLinks. Daarvoor krijg je bakken ellende over je heen, maar we zijn doorgegaan.” Misschien moet je met zijn allen de basisregel van Friso de Zeeuw volgens, stelt iemand anders. “Leg je belangen op tafel. Je mag van iedereen aan tafel de vraag verwachten ‘wat kan ik voor je betekenen?’ Daarvoor is wel vertrouwen van elkaar nodig. Dat is lef. Durf je de eerste afslag te nemen, durf je gemeenschappelijk belang te dienen?” “Je bent bezig niet alleen vanuit eigenbelang, maar ook vanuit liefde voor wat je doet. Het grotere doel waar je aan werkt”, vult Potjer aan.

Breaking news: de Town Deals gaan van start

Na het sportdeel is het woord aan Dealmaker Steven Kroesbergen van Agenda Stad, die groot nieuws aankondigde. Na het succes van de City Deals, uitgeroepen tot de beste overheidsinnovatie van het jaar 2021, is er nu een nieuw instrument om tot integrale oplossingen voor complexe stedelijke opgaven te formuleren, speciaal voor kleine en middelgrote gemeenten: de Town Deals.

De werkwijze van de City Deals – vanuit een gedeelde opgave op gelijkwaardig niveau samenwerken tussen overheden en private instellingen – is natuurlijk ook waardevol voor middelgrote en kleinere gemeenten, stelt Kroesbergen. De samenwerking biedt immers schaalvoordelen, toegang tot relevante kennis en een ‘stoel aan tafel’ bij de departementen. Daarom verzochten kleinere gemeenten, via de koepels M50, K80 en P10, Agenda Stad om de aanpak ook voor hen beschikbaar te maken.

Dealmaker Agenda Stad Steven Kroesbergen vertelt over het nieuwe instrument Town Deals en de Town Deal Sterke Streken tijdens het VNG Jaarcongres. Foto: Kick Smeets

Het past volgens Kroesbergen bij de veranderende overheid. “Voorheen ging je over een onderwerp of niet. We werkten verkokerd. De laatste jaren zie je dat overheden steeds meer gebiedsgericht zijn gaan werken, zoals bij het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ), de Woondeals en de Regiodeals. “Zo dringen de problemen en kansen in de stad door tot de ministeries. Het gaat niet om het geld dat je geeft, maar om naast gemeenten gaan staan. Wat kun je daarnaast leren van het buitenland of van andere experts? Het gaat om het thema waar je aan werkt.”

Sterke Streken

Kroesbergen vertelt meer over de start van een Town Deal. “We beginnen met een coalitie van koplopers. Dat is vrijwillig. We zoeken mensen met ambitie, lefgozers. We willen niet alleen praten, maar werken aan projecten. Experimenteren staat centraal, net als lerend werken, learning by doing in gelijkwaardigheid. De opgave is leidend. Of het nu gaat om cybercrime of de gezonde voedselomgeving. Het begon te wringen dat we voornamelijk met grote steden werkten, terwijl kleinere steden ons ook benaderden om met het Rijk samen te werken. Daarom hebben we de Town Deal-systematiek bedacht. We hebben met kleine en middelgrote gemeenten gespard, zoals Hoogland, Goes, Noordoost Friesland. Welk thema is bij het meest urgent? Er kwamen thema’s naar boven zoals aantrekkelijk woon- en vestigingsklimaat, doorstroming op de woningmarkt, slimme voorzieningen en economie.” Kroesbergen nodigt tenslotte de aanwezige bestuurders om de handschoen op te pakken om hier onderdeel van te zijn en te werken aan de gemeente van morgen.

De eerste Town Deal is al in voorbereiding en wordt naar verwachting in het najaar ondertekend. De deal richt zich op het op gang brengen van innovaties die de woningmarkt laten stromen, lokale voorzieningen slimmer maken en economisch zelfbewustzijn vergroten. Er worden nu nog partners voor geworven. De bedoeling is dat deze Town Deal ‘Sterke Streken’ in oktober van start gaat.

Chief Exploration Officer Suzanne Potjer vertelt over de kunst van het Deal maken en zet de deelnemers aan het denken en aan het werk tijdens het VNG Jaarcongres. Foto: Kick Smeets.

In de deelsessie over Town Deals die volgde, reageerde bestuurders enthousiast. Zo is er onder meer interesse vanuit Zutphen, Peel en Maas en Drechterland. In een andere deelsessie gaf CXO Suzanne Potjer een workshop over de kunst van het Deal maken, waarin de bestuurders zelf actief aan de slag mochten.