‘Peilstok’ midterm review maakt Agenda Stad alert op kansen om City Deals te versterken

Als interbestuurlijk innovatieprogramma zet Agenda Stad City Deals zich in om nieuwe oplossingen te vinden en toetsen voor complexe maatschappelijke opgaven. Om na te gaan hoe effectief City Deals zijn in het bereiken van deze doelstellingen, heeft onderzoeksbureau Andersson Elffers Felix (AEF) een Midterm Review uitgevoerd.

AEF nam acht City Deals onder de loep die ongeveer halverwege hun looptijd zijn: Impact Ondernemen, Lokale Weerbaarheid Cybercrime, Slimme Stad, Openbare Ruimte, Ruimte voor Lopen, Gezonde en duurzame voedselomgeving en Energieke Wijken. Het onderzoek richtte zich op waardecreatie door City Deals, het meten van resultaten van City Deals, de effectiviteit van beschikbare instrumenten en mogelijk deelbare lessen voor lopende en nieuwe City Deals.

Koen Haer, waarnemend programmamanager Agenda Stad: “De inzichten die de midterm review, als een soort peilstok van het programma Agenda Stad en de City Deals heeft opgeleverd, zijn waardevol. We streven met City Deals naar een constructieve samenwerking én schaalbare en deelbare resultaten. Met de lessen die we gezamenlijk trekken uit de midterm review van AEF, maken we nieuwe én bestaande City Deals nog doeltreffender.”

De review heeft een ‘lerend karakter’. Onder andere door gebruik te maken van een ‘self assessment’ door deelnemers aan de deals op basis van vooraf gezamenlijk opgestelde indicatoren. Naar aanleiding van dat self assessment hebben verdiepende gesprekken tussen betrokkenen bij de deals plaatsgevonden en verkennende interviews met dealmakers van Agenda Stad en projectleiders van de deals. Dat heeft geresulteerd in een rapportage met bevindingen op drie niveaus: van BZK, van het programma Agenda Stad en van de City Deals zelf.

Conclusies en aanbevelingen

Het volledige eindrapport van de midterm review is hier (.pdf, 2MB)  te lezen. Hieronder volgt een bloemlezing uit de belangrijke conclusies en aanbevelingen, gerangschikt op de drie geschetste niveaus:

BZK

Het innovatieprogramma Agenda Stad heeft met de City Deals resultaten geboekt, maar is ook kwetsbaar. Borging van het programma en de financiën binnen het Rijk verdient aandacht.

Agenda Stad

AEF toont zich onder de indruk van het programma en de creatieve aanpak van meervoudige problemen. Het programma is goed verankerd dichtbij stakeholders en er wordt vanuit verschillende invalshoeken adaptief gewerkt. Door te leren en experimenteren is de aanpak adaptiever, flexibeler en meer op vooruitgang gericht dan gebruikelijke beleidsontwikkeling. Kansen liggen in het breder en beter uitdragen van de City Deal-werkwijze van Agenda Stad, zodat er een bredere basis voor de aanpak ontstaat.

Door bewust gebruik te maken van externe projectleiders op basis van cofinanciering door de partners in de deal, ontstaat een meer onafhankelijke sturing op de deal, wat door partners gewaardeerd wordt. Dit vraagt echter wel extra aandacht voor het bestendigen van de door de projectleider geleerde lessen in de eigen organisatie en voor de ervaren verbinding tussen de deal met Agenda Stad en andere City Deals.

City Deals trekken met name creatieve personen aan die goed in staat zijn buiten de gebaande paden te werken en denken. Tegelijkertijd denken ze minder in termen als procedures en borging en dat kan het werkproces nog wel eens in de weg zitten. Dealmakers kunnen hierin een rol spelen.

Er liggen veel kansen voor City Deals om meer van elkaar te leren dan nu gebeurt. De Community of Practice die Agenda Stad hiervoor heeft opgezet draagt hier aan, maar er kunnen meer kansen voor kennisdeling benut worden.

City Deals

City Deals sturen veelal op energie en enthousiasme bij de betrokken partijen. Dat is een van de benoemde succesfactoren. De kwetsbare kant hiervan is dat het daardoor meer om mensen dan om tools en instrumenten kan draaien. Bewustzijn van deze sturingsmethode is daarom belangrijk, zodat men alert is op eventuele benodigde aanvullende beheersmaatregelen.

Bij alle deelnemers aan het onderzoek bestaat enthousiasme over het instrument City Deals en de kansen dit het instrument biedt om doorbraken te forceren. Tegelijkertijd is er beperkt aandacht voor het bestendigen van dit instrument, doordat de focus ligt op de eigen doelen. Ook hier valt nog veel te winnen.

Monitoring en evaluatie

Agenda Stad bedankt Andersson Elffers Felix voor het uitvoeren van de midterm review en gaat de komende tijd aan de slag met de leerpunten. Zo hebben zowel Agenda Stad als de betrokken City Deals inmiddels vervolgacties geformuleerd om de gesignaleerde kansen beter te benutten. De midterm review van AEF heeft Agenda Stad alerter gemaakt op de waarde van monitoring en evaluatie, waardoor dit aspect beter verankerd zal worden in de werkwijze.