Service Learning niet meer weg te denken uit het Ruhrgebied

In 2017 in het eerste jaar van de City Deal Kennis Maken ging een delegatie op studiereis naar Essen om inspiratie op te doen bij de Universiteit van Duisberg-Essen. Nu zo’n vier jaar later is het tijd om weer eens contact op te nemen met Essen. Hoe gaat het daar? In een online meeting vertellen Jörg Miller en Karsten Altenschmidt meer over het Service Learning onderwijs daar.

Dit artikel hoort binnen het overkoepelende model voor verbinding met de samenleving bij het radar Studenten en Externe Verbinding.

Van onderzoek naar illegale immigranten in het Ruhr-gebied tot het helpen ontwikkelen van mobiele apps voor blinden en slechtzienden. Studenten van UNIAKTIV, het service learning centre van de universiteit Duisburg-Essen, zijn betrokken in allerlei maatschappelijke projecten, waarin ze samenwerken met gemeenten en maatschappelijke organisaties, en waar ze ook nog eens studiepunten mee kunnen halen.

Ruhrgebied

Inmiddels bestaat het service learning centre al bijna vijftien jaar. Een niet meer weg te denken onderdeel van de universiteit. Er zijn genoeg maatschappelijke thema’s waar UNIAKTIV mee aan de slag kan. Het Ruhrgebied, met ongeveer 5,3 miljoen inwoners, verdeeld over 11 grote steden en 42 kleinere gemeenschappen, -veertig jaar geleden nog een mijngebied-, zit midden in een transformatie van industriegebied naar hele nieuwe service en business. “Omdat in het gebied de grenzen tussen de verschillende gemeenten niet heel duidelijk zijn, is er veel samenwerking tussen gemeenten en civil society”, vertelt Altenschmidt. “Daar sluit ons service learning centre goed bij aan.”

De universiteit Duisburg-Essen is een van de grootste tien universiteiten van Duitsland. Het is de jongste universiteit voor comprehensive research in Duitsland en de eerste Duitse universiteit met een vice-rectoraat voor diversiteitsmanagement en sociale verantwoordelijkheid. De universiteit heeft een campus in Duisburg, eentje in Essen en een derde campus gespecialiseerd in medicijnen.

Service Learning

In 2007 zijn Altenschmidt en Miller gestart met service learning. “Het was idee om universitair onderwijs te koppelen aan maatschappelijke betrokkenheid. Dat studenten iets doen voor de samenleving en academisch er ook beter van worden”, legt Altenschmidt uit. “Het eerste jaar hebben we vooral veel rondgerend om zoveel mogelijk bekendheid te krijgen voor ons initiatief. Nu is het strategisch geïmplementeerd in het werk van de universiteit. Dit is echt een baan voor het leven. We hebben nu een vice-rector die er helemaal achter staat. Door deze steun van het rectoraat en de faculteit kunnen we echt samenwerkingsprojecten opzetten met maatschappelijke organisaties en gemeenten. We weten steeds meer nieuwe faculteiten en personeel erbij te betrekken.”

Wat is de belangrijkste les na veertien jaar? “Dat is hoe belangrijk de samenwerking met de markt is. We willen laten zien hoe we het doen. We overbruggen echt de kloof tussen maatschappelijke organisatie en universiteit. Ook is het belangrijk om in contact te komen met experts en andere netwerken.” Een voorbeeld is het Creative Lab Ruhr, waarin studenten van twee universiteiten in interdisciplinaire teams samenwerken aan belangrijke maatschappelijke problemen en ideeën ontwikkelen voor een duurzame kennisoverdracht voor de metropoolregio Ruhr.

Jörg Miller in de sessie met het City Deal netwerk.

Miller: “UNIAKTIV is echt de plek waar de community en de campus elkaar ontmoeten. We brengen succes van onderzoekers binnen en zorgen voor valorisatie. We brengen het over richting de samenleving. Je krijgt immers alleen subsidie als je laat zien wat de resultaten zijn en hoe je die overbrengt richting de samenleving. UNIAKTIV heeft nu drie keer de universiteit award uitgereikt gekregen. De partnerschappen die we aangaan zijn succesvol. Het duurt wel lang voordat je dit hebt opgebouwd, en de universiteit staat open voor dialoog. De afgelopen 14 jaar hebben we heel wat projecten gedaan en ons netwerk is inmiddels ook echt landelijk. We zijn verbonden aan 44 universiteiten en hogescholen. Zo werken we aan de structuur voor verandering. De partners steunen elkaar om bewustzijn te creëren onder bestuurders, om sociale verantwoordelijkheid en service learning te omarmen.”

Mediagenieke projecten

Miller: “Wij helpen om de projecten richting de media te profileren. Daarvoor hebben we nauw contact met de afdeling PR van de universiteit. We staan hierdoor elke maand wel in de lokale krant met een groot of klein bericht. Onze projecten zijn vaak heel positief in verbinding met de samenleving, en daardoor heel leuk juist om te delen, wat dus ook leuk is voor de rector. Een van de doelen van ons werk is natuurlijk dan ook het meer zichtbaar maken van de universiteit. We hebben mooie verhalen te vertellen. Als dat niet het geval zou zijn, zouden we te duur zijn. Het is een mix van goed onderwijs, onderzoek en PR. Ook publiceert de Service Learning-afdeling boeken en zorgen wij voor training van- en uitwisseling tussen docenten en onderzoekers over de aanpak. Daar helpen we ook andere faculteiten mee.”

Gewoon beginnen

Hoeveel studenten doen er mee? Er zijn nu ongeveer tien service learning-vakken per semester, waar elk zo’n 25 studenten aan meedoen. Altenschmidt: “In de vakken, die we als projecten zien, werken we samen met gemeenten. Dat is wel eens een uitdaging. Zowel de gemeente als universiteit zijn organisaties die traag werken. Veel van onze projecten zijn dan ook geslaagd, omdat ze juist niet formeel een intentieverklaring vooraf hebben gekregen. Soms is het beter om gewoon maar te beginnen, en dan het als voorbeeld te laten zien dat het werkt, om het dan vervolgens te formaliseren.”

En natuurlijk is het fijn dat de vice-rector er zo achter staat. Miller: “We werken heel nauw met haar samen. Sociale verantwoordelijkheid is heel belangrijk. We schrijven mee aan een deel van de agenda en zetten projecten op met haar. Dat helpt enorm.” Altenschmidt: “We hebben niet echt een top-down organisatie, we werken heel decentraal. Elk departement doet zijn ding. We hebben echt geluk met ons werken en voelen ons heel vrij in wat we kunnen doen.”

Meer weten over het werk van UNIAKTIV: https://www.uniaktiv.org.

Het Ruhr-gebied. Foto: Nispi2002/Flickr CC.