Werkbezoek ministerie van BZK aan Rotterdam in teken van verbinding – tussen opgaven en tussen overheid en inwoners

Op dinsdag 6 februari brachten directeuren-generaal Arne van Hout (Openbaar Bestuur en Democratische Rechtstaat) en Marjolein Jansen (Ruimtelijke Ordening) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) op uitnodiging van Rotterdam een bezoek aan de wijk Bospolder-Tussendijken.

In de wijkhub van de wijk werd de delegatie van BZK verwelkomd door wethouder Klimaat, Bouwen en Wonen, Chantal Zeegers. Zij noemde Bospolder-Tussendijken een ‘voorbeeldwijk waarin de passie voor goede samenwerking zichtbaar wordt’. Het bezoek stond in het teken van samenwerking – tussen Rijk en gemeenten, maar ook tussen overheid en inwoners. In veel Rotterdamse wijken worden maatregelen genomen voor de energietransitie, zoals het aardgasvrij maken van wijken. Dat heeft veel impact op bewoners. “Zonder de sociale kant, kun je de fysieke kant niet oplossen – en het oplossen van de fysieke kant doe je uiteindelijk voor bewoners”, aldus de wethouder.

Wethouder Chantal Zeegers in gesprek met aan haar rechterhand Hermineke van Bockxmeer en Marjolein Jansen en links Arne van Hout en Dirk Spannenburg. Foto: Arnoud Verhey.

Waardevolle lessen uit City Deals

Tijdens het bezoek werd ook uitgebreid stilgestaan bij de City Deals waaraan Rotterdam deelneemt. City Deals zijn onderdeel van het interbestuurlijke programma Agenda Stad van BZK. Als innovatieve, thematische samenwerkingen tussen gemeenten, Rijk, maatschappelijke organisaties, wetenschap en marktpartijen, vormen deze deals bij uitstek een manier om gezamenlijk de complexe opgaven van vandaag en morgen aan te pakken. Tijdens een nadere kennismaking onder leiding van afdelingshoofd Regio & Leefbaarheid van BZK, Dirk Spannenburg, werd dieper ingegaan op de kansen en uitdagingen van samenwerking tussen de gemeente en het Rijk. Concerndirecteur Stadsontwikkeling Hermineke van Bockxmeer gaf aan dat Rotterdam gemerkt heeft dat er veel waardevolle lessen uitgewisseld kunnen worden tussen de maar liefst acht City Deals waar de gemeente aan deelneemt.

Directeur-generaal Jansen van Ruimtelijke Ordening geeft aan dat ze bij gesprekken in het land over ruimtelijke vraagstukken, merkt dat ook sociale vraagstukken daarbij nadrukkelijk ter sprake komen. Van Hout vertelt dat een goede dialoog met bewoners over beleid dat hen raakt, ook belangrijk is voor het in stand houden van de democratie. Van Hout vraagt zich af hoe de overheid de wereld van bewoners beter kan verbinden aan de opgaven die de overheid heeft. Zo is het voor mensen die al moeite hebben de eindjes aan elkaar te knopen, lastig om belang te hechten aan het aardgasvrij maken van hun woning en wijk. Zeegers geeft aan dat dit zeker in Rotterdam een grote rol speelt in welke inzet de gemeente moet doen om van beleid tot daadwerkelijke uitvoering te komen. Dit geldt ook voor het aardgasvrij maken van de woning, waarvoor minimaal70% van de huurders en 100% van de woningeigenaren akkoord moet gaan. Dat leidt in de praktijk vaak tot vertragingen in de uitvoering.

Meer inzicht en overzicht door instrumenten City Deals

Na het gesprek presenteert de gemeente twee instrumenten die samen met andere gemeenten en kennispartners in City Deals zijn ontwikkeld. Coördinator Rampen- en Crisisbeheer bij de gemeente Wil Kovacs toont de delegatie samen met Jeroen Steenbakkers van ontwikkelaar Argaleo de Crowd Safety Manager, een instrument dat gemeenten kunnen gebruiken om verkeersstromen en drukteontwikkeling te monitoren en voorspellen, waardoor ze gerichter maatregelen kunnen nemen om risico’s te beperken. Het instrument is al bij verschillende evenementen gebruikt en Rotterdam zette het afgelopen succesvol in tijdens het bezoek van de koning op Koningsdag. De Crowd Safety Manager, ontwikkeld voor de City Deal Een Slimme Stad, combineert gegevens uit verschillende bronnen, waardoor meldkamers meer overzicht hebben en niet langer verschillende losse bronnen hoeven te raadplegen.

Bert Vos (rechts) van de gemeente Rotterdam over het belang van het Dashboard Geldstromen in de wijk. Foto: Arnoud Verhey.

Vervolgens introduceert Bert Vos, programmamanager Aardgasvrij Prinsenland / Het Lage Land samen met dealmaker Henk Jan Bierling van Agenda Stad, beiden betrokken bij de City Deal Energieke Wijken, Duurzaam en Sociaal, het Dashboard Geldstromen in de wijk. Makers Hans van den Broek en Cas Werkhoven van Zicht op Overheid vertellen dat het dashboard geldstromen van gemeenten, huishoudens en sinds kort ook van zorgkosten, op wijkniveau en in de toekomst ook op buurtniveau inzichtelijk maakt. Vos legt uit dat het dashboard onderbouwt dat bestaande ideeën over het verbinden van sociale en fysieke opgaven inderdaad tot meer duurzame resultaten leidt. Als voorbeeld noemt hij gezonde buitenruimte: cruciaal om de gezonde levensverwachting van minima te verbeteren en dus ook van belang voor zorgverzekeraars.

Verbinding met bewoners cruciaal voor transitie

Na de presentaties maakt het gezelschap een wandeling door de wijk onder leiding van Anne-Marie Verheijen, programmamanager Aardgasvrij van Bospolder-Tussendijken. Tijdens de wandeling wordt uitgebreid stilgestaan bij uitdagingen en successen in het betrekken van bewoners bij de transitie-opgave. Julia Hevemeyer van VvE-010 schetst hoe complex besluitvorming binnen een VvE vaak is, omdat VvE’s veelal niet actief zijn, weinig geld in kas hebben of onvoldoende weten hoe procedures werken. Hanke Haagsma, als strategisch adviseur Bouw- en woningtoezicht van de gemeente Rotterdam betrokken bij de City Deal Energieke Wijken, voegt toe dat complexe eigenaarsvormen van meerdere grote en kleine VvE’s, vaak in één gebouw, het lastig maken om op grote schaal tot goede afspraken te komen.

Julia Hevemeyer vertelt over complexe besluitvorming binnen VvE’s. Foto: Arnoud Verhey.

Hayat Errakba en Marianne de Koning van de Verbindingskamer vertellen bevlogen over de sociale kansen die de energietransitie biedt. Door het contact met bewoners kunnen immers beter signalen achter de voordeur opgepikt worden en kan aan duurzame wederzijdse betrokkenheid tussen bewoners en gemeente worden gewerkt. De Koning deelt het inzicht dat ze in het begin op zoek ging naar de ‘sterkste schouders’ in de wijk om van daaruit verbinding te creëren. Vaak bleken deze mensen al erg drukbezet te zijn en werden het andere wijkbewoners die cruciaal bleken om verbinding te bewerkstelligen.

Marianne de Koning van de Verbindingskamer (links) vertelt over het belang van goed contact met de bewoners. Foto: Arnoud Verhey.

Na afloop van de wandeling bedanken Jansen en Van Hout de wethouder en de gemeente voor de wandeling en het gesprek. Zowel de gemeente als het ministerie ervaren de meerwaarde van de samenwerking en kijken daarom uit naar een vervolg op dit leerzame werkbezoek. Jansen benadrukt het belang van sleutelpersonen, mensen uit de wijk met een vergelijkbare achtergrond als veel van de bewoners, die de dialoog voor de gemeente aangaan. Van Hout geeft aan dat het belangrijk is om met mensen die in deze buurt werken, gesproken te hebben. “De mensen maken de buurt en de buurten maken de stad.”