Op dinsdag 9 maart 2021 vond de vijfde themasessie plaats van de Community of Practice. Informeel – al weten we sinds de presentatie van Suzanne Potjer in de COP-bijeenkomst van 18 december dat alles rond City Deals een mix is van formeel en informeel. Zo ook nu, want hoewel de sessie geen strakke agenda kende en was aangekondigd als ‘leuten rond de koffieautomaat’, duurde het niet lang voor de aanwezige CoP’ers de inhoud indoken. Moderator Henk Jan Bierling kondigde dan ook aan dat het ‘tamelijk ongestructureerde programma strak was voorbereid’.
Als inspirator voor deze bijeenkomst, die vooral bedoeld was om betrokkenen bij City Deals de kans te geven open hun ervaringen te delen en vragen te stellen, beet Jan-Willem Wesselink van de City Deal Een Slimme Stad het spits af. Jan-Willem vertelt dat deze City Deal zich vooral richt op digitalisering en technologisering en dat hij is benieuwd of andere projectleiders en dealmakers raakvlakken met dit thema zien vanuit hun City Deal. Martine de Vaan van de City Deal Ruimte voor Lopen laat meteen weten dat er in haar deal veel speelt rond het verzamelen van data over lopen. Die data zijn erg belangrijk voor de deal, maar tegelijkertijd is er hier binnen de deal weinig expertie over. Als voorbeeld noemt Martine het bedrijf E-routes dat routes voor je maakt op basis van het startpunt waar jij je op dat moment bevindt. De voorgestelde routes zijn echter vaak nog niet erg goed en Martine denkt dat dat beter moet kunnen.
Blij blijven
Het woord is vervolgens aan Regien van Adrichem, die we van harte welkom heten als kersvers projectleider na de ondertekening van de City Deal Energieke Wijken op 4 maart. Frank is benieuwd of de City Deal slaagt in de transitie van de zoektocht naar de juiste partners en samenwerking naar het ‘productief maken’ van de deal. Regien schetst dat partijen staan te trappelen en haar nu al benaderen met vragen als ‘hoe gaan we dit aanpakken’ en ‘wanneer gaan we aan de slag’. Jan-Willem herkent dit enthousiasme van partners. Hij denkt dat het belangrijk is om te blijven luisteren als je veel partners hebt. En om blij te blijven. “Want als je zelf blij blijft, blijft de rest ook blij.”
Henk Jan vraagt aan Annefleur Siebenga hoe de City Deal Eenvoudig Maatwerk operationeel geworden is. Deze City Deal zit echter uiteraard in een heel andere fase. De City Deal nadert na een jaar verlenging de voltooiing en de vragen die daar spelen zijn meer ‘hoe zorg je dat er straks nog dingen doorgaan zonder begeleiding’ en ‘hoe laat je een mooie constructie achter’. Annefleur denkt dat nieuwe ideeën vanuit de gemeente moeten worden opgepakt. “Want als zij het niet dragen, dan werkte het niet.” Maar om gemeenten in de actiestand te krijgen, moet je goed weten wat er speelt in die gemeenten en dat verbinden.
Jan-Willem schetst dat de City Deal Een Slimme Stad in gesprek is met het NEN en het CROW. Deze partijen borgen normen en maken afspraak over het beheer van de openbare ruimte. Dit kunnen interessante partijen zijn om de inzichten uit een City Deal te borgen. Maar voor het borgen van het opgebouwde netwerk, denkt hij bijvoorbeeld aan het oprichten van een stichting. Voor Annefleur is het in ieder geval belangrijk dat er nu over deze vraagstukken wordt nagedacht, voor het te laat is. Frank Reniers vindt het interessant wat er over normen gezegd wordt Kijk bijvoorbeeld naar de woningbouwopgave. Als je niet slim nadenkt over de normen en een miljoen huizen bouwt, heb je een gebied ter grootte van België nodig voor parkeerruimte.
Annefleur en Marc Noordhoek van de City Deals Lokale Weerbaarheid Cybercrime en Zicht op Ondermijning, denken na over modelverordeningen van de VNG. Die worden namelijk door zo’n 90 procent van de gemeenten overgenomen.
Eend
Martine de Vaan, die hard haar best moet doen om zich verstaanbaar te maken door de enthousiaste eenden die zij tegenkomt terwijl ze al wandelend vergadert, zegt dat Ruimte voor Lopen ook is aangehaakt bij CROW. Ze schetst echter dat het CROW andere processen heeft en zich meer richt op draagvlak, op consensus. Dat is niet het doel van de City Deal, want daar hoeft geen oplossing bedacht te worden die door alle gemeenten in Nederland wordt overgenomen. Dus daar zit wat spanning op.
Henk Jan vraagt hoe Suzanne Potjer dit alles beluistert. Zij bepleitte de vorige keer de dynamische kwaliteit van City Deals. Dit gepraat over normen, is dat niet meer een statische kwaliteit? Zeker, vindt Suzanne, maar het gaat immers om de mix – van het formele en het informele!
Marc Noordhoek vertelt dat een aflevering van Zondag met Lubach waarin quotes van kamerleden het gebrek aan ICT-kennis in de politiek aangaven, de City Deal Lokale Weerbaarheid Cybercrime helpt. Zo zijn er nav de uitzending verschillende initiatieven gestart om de ICT-kennis in de Kamer bij te spijkeren. Marc moet zich verontschuldigen: hij is druk bezig met de COVID19-testprotocollen voor de stembureauleden van de Tweede Kamerverkiezingen.
Meervoudige waarde
Henk Jan geeft het woord aan Willemien Vreugdenhil, die een spannende week heeft: over twee dagen, op donderdag 11 maart, wordt de City Deal Impact Ondernemen ondertekend! Willemien legt uit dat de City Deal gaat over het creëren van meervoudige waarde. “Al sinds de Club van Rome wordt er gesproken over het creëren van maatschappelijke waarde in het ondernemen, maar de marketing heeft toch vaak de overhand.” Impact ondernemers zijn nu veelal ‘profeten’ die die maatschappelijke waarde erkennen, maar gelukkig is brede welvaart nu als belangrijk politiek speerpunt benoemd.
Henk Jan is benieuwd naar de partners in de City Deal. Waar te beginnen? Willemien vertelt dat en recordaantal van maar liefst 80 partners de City Deal ondertekenen! Daaronder EZK, de Rabobank, het UWV, RVO, de Universiteit Utrecht en veel impact ondernemers. En, voegt Farida toe: de volledige G4! We wensen Farida en Willemien succes met de ondertekening donderdag. We gaan door naar de breakout-sessie, maar niet voordat Henk Jan eerst de nieuwe Agenda Stad-collega, trainee Anne Kurstjens heeft voorgesteld. Zij zal onder andere helpen met de ondersteuning van de City Deal Impact Ondernemen. Ook Annefleur Siebenga heeft leuk nieuws: ze is sinds vorige week coördinator van het Netwerk Kennissteden Nederland dat nauwe banden heeft met de City Deal Kennis Maken! Dus wellicht zullen we ook vanuit die hoedanigheid de komende tijd meer van haar horen.
Break-out
In de breakout-sessies wordt in kleinere groepen verkend waar dwarsverbanden en koppelkansen liggen tussen City Deals, in de inhoud of de werkwijze. In een van de breakout-sessies stelt Geert Robroek zich voor, hij loopt een maand mee bij Agenda Stad in het kader van zijn opleiding bij de NSOB. Hij doet onderzoek naar leren tussen dealvormen en bouwt voort op het onderzoek Leren Institutionaliseren. Ook Irene Bronsvoort van de Urban Futures Studio stelt zich even voor, omdat zij voor Geert een nieuw gezicht is. Irene vertelt over haar onderzoek naar burgerbetrokkenheid bij de energietransitie en bij nieuwe bestuursvormen. Ze vertelt over de Nederlandse Hogeronderwijspremie van 800.000 euro die de ‘Mixed Classroom’ over Futuring van UFS onlangs gewonnen heeft! Daarmee gaat UFS kijken of futuring ook op andere plekken georganiseerd kan worden.
Farida vertelt als alumnus van de Mixed Classroom dat het samenwerken met verschillende partijen dat je daarin doet, ook terugkomt in haar dagelijks werk. De Mixed Classroom helpt je daarin. En het confronteert dat je ook weer eens met het feit dat je vanuit beleid vaak op een andere manier naar de werkelijkheid kijkt dan vanuit de wetenschap gebeurt. Farida gaat ook nog wat dieper in op de City Deal Impact Ondernemen. De uitdaging is om met maar liefst 80 partners wendbaar te blijven. Daarom is de deal langs drie sporen ingedeeld en elk spoor heeft een trekker die met de projectleider zorgt dat de acties uit het Plan van Aanpak goed worden opgepakt. Ze merkt in de breedte ook dat in nieuwe deals de partners er doorgaans van begin af aan de schouders onder willen zetten. Frank Reniers geeft aan dat dat ook het belangrijkste is: niet zozeer de hoeveelheid partners, maar de drive van de partners om te participeren. Rogier van der Wal van Platform31 herkent dit van de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen: men is gedreven, maar er is ook steeds meer ondersteuning nodig om al het werk gedaan te krijgen. Wat betekent dit voor de doorontwikkeling? Farida geeft aan dat dit één van de redenen is voor de werkwijze in drie sporen die de City Deal Impact Ondernemen hanteert.
Irene vraagt zich af waarom de City Deal Impact Ondernemen nu zo succesvol van start gaat, terwijl de totstandkoming vorig jaar nog moeizamer ging. Farida denkt dat het door de politieke wind komt: de huidige staatssecretaris is meer begaan met maatschappelijk ondernemen.
De breakout-sessie wordt afgerond en er wordt centraal verder gesproken over de City Deal Impact ondernemen. Willemien Vreugdenhil wil sociaal ondernemers uitdagen om ‘influencer’ te zijn en geen slachtoffer. Belangrijk is ook de brug naar ondernemers voor wie maatschappelijke waarde een secundair belang is. “Iedereen mag aanhaken, ook als je een grote corporatie of vervuiler bent. Iedereen denkt vanuit zijn eigen vertrekpunt mee over impact.”
Op tenen staan
Ron Sint Nicolaas, projectleider van de naar eigen zeggen ‘redelijk onzichtbare’ City Deal Woningabonnement, vindt zichzelf geen held in het organiseren van netwerken. Dat verhoudt zich soms ook lastig tot het tegen de stroom in roeien – wat soms ook moet gebeuren om iets voor elkaar te krijgen. Hij constateert dat er nu veel mensen zijn die geen lening kunnen afsluiten – ondanks mooie beloftes. “Dan moet je soms op tenen gaan staan.” Ron haalt veel inspiratie uit jonge mensen. Een leidinggevende noemde hem ooit ‘naïef’. Misschien is dat zo, denkt Ron, maar daardoor ziet hij wel mooie dingen die een ander niet ziet. Gevraagd naar de looptijd van de deal antwoord Ron ‘geen idee, zodra het geregeld is en de wetgeving is aangepast’. Hierop start Evan Schaafsma, de communicatieadviseur van Agenda Stad, spontaan een fanclub voor Ron. Tot slot zegt Ron nog: ‘als het niet meer formeel een City Deal is, gaan we informeel verder. Op een gegeven moment moet je vergeten dat het een City Deal is; het moet ‘business as usual’ worden.”
Jan-Willem Wesselink koppelt terug dat hij een leuk gesprek in de breakout had met Annefleur, over kansen om elkaar te versterken in het thema ‘Smart en sociaal’. Frank gooit nog eens in de groep hoe anderen denken over een effectieve aansturing van grote City Deals, als het moeilijk wordt om iedereen bij de voornaam te kennen. Jan-Willem Wesselink herkent uit Een Slimme Stad: het is een zoektocht. Op het thema van deze City Deal kun je met meer partners nu eenmaal meer impact hebben. Door alle partners een financiële bijdrage te laten betalen, filter je al op motivatie. Iedere werkgroep in de deal heeft een werkgroepsecretaris. Dat zijn vaak jongere mensen, want daarvan wordt meer ‘gepikt’. Ook is er voor elke werkgoep een online werkomgeving. “We hebben dus heel erg over proces en structuur nagedacht, maar je moet ook accepteren dat je nooit helemaal grip hebt.” Zijn collega Wendolijn Beukers vult nog aan dat het belangrijk is om de persoonlijke component erin te houden.
Regien van Adrichem zou graag ‘de wondere wereld van de Rijksoverheid’ eens agenderen voor een themasessie van de CoP. In gesprek met Willemien en Wendolijn bleek dat het nog grotendeels ongrijpbaar voor hen is hoe het bij departementen werkt.
Ideeën vervolgsessies
Dat is voor Henk Jan een mooi bruggetje naar Jurian Strik, die met Suzanne Potjer heeft meegeschreven en ideeën voor vervolgsessies heeft verzameld. Themasessies zoals
- ‘Werksessie ‘van pilots tot structurele borging’
- ‘City Deals zonder zijwieltjes’: Mede nav opmerkingen Ron: hoe kom je tot een City Deal die eigenlijk geen City Deal meer hoeft te zijn. Hoe kun je na de looptijd door zonder de ‘zijwieltjes’ van het label City Deal?
- ‘Masterclass: benutten van formele structuren’: Sluit aan op de vraag van Regien en ook eerder met Jan-Willem besproken: meer aandacht voor leren begrijpen hóe een ministerie werkt om zo sneller en beter tot City Deals te kunnen komen
- ‘Projectleider buddy-meeting’: Het koppelen van ‘senior’ projectleiders aan beginnende projectleiders van City Deals
- ‘City Deals bij de koffieautomaat, part II’: Omdat deze sessie nu al door iedereen als zeer nuttig beleefd wordt!
Regien is van het doorpakken: ze vindt het buddy-systeem interessant, maar ‘dat kunnen we ook gewoon dóen in plaats van er een themasessie over houden!’ Geert vraagt zich af of het ook zou kunnen helpen om de verschillende deal-aanpakken (dus ook die van bijv. Regio- en Woondeals) aan elkaar te linken. Want Geert herkent veel vraagstukken uit de andere dealaanpakken. Dus niet alleen binnen deze CoP maar ook mét de andere dealsoorten leren. Misschien zijn er zo toch kansen om samen voldoende massa te creëren om de werkwijze van de overheid meer te kantelen. Jan-Willem vindt dat interessant omdat dat ook inzichten kan opleveren in grotere samenwerking. Zo moet hij in het kader van een Europese TSI-subsidie ineens gaan uitvogelen hoe ‘Europa’ werkt!
Henk Jan grijpt in, als ‘opper-barista’: de tijd is op! Hij ziet blije gezichten en concludeert dat deze opzet voor een sessie goed bevallen is. Celestine, Jurian en Suzanne worden bedankt voor het ‘op hun handen’ zitten bij het maken van het programma, waardoor deze ruimte ontstond. De volgende CoP-bijeenkomst is op 15 april en staat in het teken van Verbeelding. Mochten er al mooie beelden bij je opkomen, deel die dan gerust met toelichting in de PleinBZK-groep!
Wat is een positieve verandering tijdens de corona tijd die u heeft gemerkt?
